- Bạn có thấy thành ngữ "tai vách mạch rừng" có gì đó sai sai không? Vách và rừng nghe chẳng liên quan gì nhau. - Thường thì, mình dùng thành ngữ này khi muốn nhắc nhở ai đó ăn nói cẩn thận, đừng nói lung tung, sẽ bị nghe lén. "Tai vách" thì dễ hiểu, ý nói có người đứng sau vách nghe bạn nói...

- Mình hay nói "Chân nam đá chân chiêu" hoặc "Chân nam đá chân xiêu" để chỉ người đi loạng choạng, chân nọ đá chân kia, cách nói này có đúng không? - Câu trả lời là không. Câu thành ngữ đúng phải là "Chân ĐĂM đá chân CHIÊU". Cụ thể, "đăm chiêu" nghĩa là bên phải và bên trái. "Chân đăm đá chân...

- Do đâu mà có thành ngữ "xất bất xang bang"? - "Xất bất xang bang" có xuất xứ từ thành ngữ "thất quốc tha bang" (tiếng Hán), nghĩa là mất nước về tay kẻ khác hay về tay một nước khác. Cụ thể: Thất = mất, quốc = nước, tha = người khác, bang = nước. Có thể quá trình biến âm trong dân gian đã...

- Vì sao lại nói "bút sa gà chết"? "Bút sa" thì liên quan gì đến con gà? - Trong quyển "Đại Nam quốc âm tự vị", Huỳnh Tịnh Của giải thích "bút sa gà chết" nghĩa là: "Viết sai đi một chữ thì có tội vạ. Dân có việc kiện thưa, làm đơn trạng, thường phải chịu tiền cho đại thơ, kêu là tiền gà". (Đại...

★Thành phố Mỹ Tho (tỉnh Tiền Giang) ★ Từ gốc Khơ me, Mỹ Tho là phiên âm của "mi so" trong cụm "srock mé sa mi so", nghĩa là "xứ có người con gái nước da trắng". Đại khái thì nói con gái xứ này đẹp đó. (Theo Ứng Hòe Nguyễn Văn Tố, "Khảo về tiếng ta", 1943) ★Bến Tre★ Dân gian thường nói...

Nghĩa Của Từ Đếm Xỉa Từ cũ, giờ vẫn còn dùng, liên quan đến việc đếm tiền đồng hồi xưa. Đại Nam Quấc âm Tự vị của Hùinh Tịnh Paulus Của giảng: - Đếm là kể ra từ số từ món, như nói một hai ba bốn v. V là đếm (cái này dễ hiểu quá hén) ; - Xỉa là cách đếm tiền đồng, sắp mỗi doi năm đồng gọi là...

Nghĩa Của Từ Phiến Diện Từ gốc Hán, viết là 片面, bính âm là /pìanmìan/, trong đó: - Phiến là mảnh, vật gì mỏng mà phẳng đều gọi là phiến, như mộc phiến là tấm ván, chỉ phiến là mảnh giấy, Thiều Chửu còn giảng cái gì chỉ một nửa thôi cũng gọi là phiến, như phiến ngôn là nửa lời; - Diện là...

Giải Nghĩa Của Từ Xạo Ke Hồi bữa tui coi một MV ca nhạc thiếu nhi, đầu tư công phu lắm, mỗi tội MV có một chi tiết làm tui hơi giật mình, rằng thoại trong MV có đoạn cô bé nhân vật chính, chắc chừng 5-6 tuổi, dùng từ "xạo ke". Hồi năm 2018 tui đã giải thích nghĩa của từ này rồi, và từ độ...

Nguồn gốc của câu "Từ thời năm Thìn bão lụt.." Người Nam bộ có câu cửa miệng rằng, "từ thời năm Thìn bão lụt", hoặc "hồi năm Thìn bão lụt", hoặc là "nước tràn như năm Thìn bão lụt". Hồi bé tui cứ tưởng đó chỉ là cách nói chung chung vì năm Thìn là năm rồng, mà rồng thì làm mưa. Té ra có một...

Giải Nghĩa Từ Trắc Ẩn Từ Hán Việt, viết là 惻隱, giản thể viết 恻隐, bính âm là /cèyǐn/, trong đó: - Trắc là xót xa, bùi ngùi, đau lòng, thương xót trước cảnh khổ thì gọi là trắc, "Liêu trai chí dị" của Bồ Tùng Linh viết: "Quy kiến môn hộ tiêu điều, ý thậm bi trắc" (歸見門戶蕭條, 意甚悲惻), về thấy nhà...

Giải Nghĩa Từ Trụy Lạc Từ Hán Việt, viết là 墜落, giản thể viết 坠落, bính âm là /zhùiluò/, trong đó: - Trụy là ngã xuống, rơi, rụng, đổ, mất, chìm xuống; - Lạc là rơi rụng, sa xuống, "ngô đồng nhất diệp lạc, thiên hạ cộng tri thu" (梧桐一葉落, 天下共知秋) là một lá ngô đồng rụng, mọi người đều biết là...

Giải Nghĩa Từ Bỉ Ổi Từ Hán Việt, viết là 鄙猥, bính âm là /bǐ wěi/, trong đó: - Bỉ là thô tục, thô lỗ, hèn hạ, hèn mọn, đê tiện, nói chung là bảy bảy bốn chín cái nghĩa chỉ kẻ thô tục; - Ổi là hèn hạ, thấp kém. "Bỉ ổi" là từ để chỉ sự xấu xa, hèn hạ, đáng khinh, như hành động bỉ ổi, con...

Nghĩa Của Từ Tồi Tàn Từ Hán Việt, chữ Hán viết là 摧殘, giản thể viết 摧残, bính âm là /cuīcán/, trong đó: - Tồi là bẻ gãy, hủy hoại, phá vỡ, làm thương tổn, từ điển Nguyễn Quốc Hùng giản "tồi bại" là "hư hỏng xấu xa"; - Tàn là hư hại, rách, sứt mẻ, hỏng, cũng có nghĩa là cái còn thừa lại (...

Nghĩa Của Từ Lâm Ly Từ Hán việt, viết là 淋漓, bính âm là /línlí/, trong đó: - Lâm là ngâm nước, dầm nước, ướt đẫm, như "nhật sái vũ lâm" là dầm mưa dãi nắng; - Ly là thấm ướt, thấm khắp, Từ điển Nguyễn Quốc Hùng giảng nước thấm vào đất thì gọi là ly. "Lâm ly" (cũng viết "lâm li") là từ ghép...

Nghĩa Của Từ Chi Tiết Từ Hán việt, viết là 枝節, giản thể viết 枝节, bính âm là /zhījié/, trong đó: - Chi là cành cây, như kim chi ngọc diệp là cành vàng lá ngọc; - Tiết là đốt tre, cũng dùng để chỉ đốt cây, tức là cái lóng cây, đoạn giữa hai mắt, hai đầu khớp, như cốt tiết là đốt xương. "Chi...

Phân Biệt Các Từ Ngộ - Giác ngộ: Chữ "ngộ" này có nghĩa là hiểu ra, hiểu rõ, mở trí óc ra không mê muội nữa. Chữ Hán viết là 悟. "Giác ngộ" là tỉnh ra mà hiểu rõ. Đây chính là chữ "ngộ" trong cảm ngộ, chấp mê bất ngộ, đại ngộ, ngộ tính, tỉnh ngộ. - Hội ngộ: Chữ "ngộ" này vốn có nghĩa là gặp...

Nghĩa Của Từ Hi Sinh Từ Hán việt, chữ Hán viết là 犧牲, giản thể viết 牺牲, bính âm là /xīshēng/, trong đó: - Hy là con vật thuần sắc dùng để cúng tế; - Sinh là con vật dùng để cúng tế nói chung, bất kể thuần hay không thuần sắc. Từ điển Thiều Chửu giảng con vật nuôi thì gọi là "súc", dùng để...

Từ Địa Phương: Cái "Mái" Từ điển Hoàng Phê giảng trong tiếng Việt chữ "mái" là danh từ thì có 3 từ, cụ thể: - Mái (1) : Phần che phủ phía trên cùng của nhà, như "mái lợp lá", "mái ngói", "nhà mái bằng"; phần mặt đất có hình dốc thoai thoải, từ đỉnh trở xuống trông giống như mái nhà ở một số...

Nghĩa Của Từ Lăng Loàn Từ Hán Việt, chữ Hán viết là 凌亂, giản thể viết 凌乱, bính âm là /línglùan/, trong đó: - Lăng là xâm phạm, như "lăng nhục", "xâm lăng"; - Loàn, thường đọc là "loạn", nghĩa là lộn xộn, rối rắm, mất trật tự. Về mối quan hệ âm đọc giữa "loàn" với "loạn" còn có thể tìm thấy...

Nghĩa Của Từ Động Phòng Từ cũ, giờ vẫn còn dùng nhưng chủ yếu dùng trong văn cảnh, chữ Hán và chữ Nôm đều viết là 洞房, trong đó: - Động là cái hang sâu; - Phòng là căn buồng. Nhà nghiên cứu Hán Nôm Nguyễn Thạch Giang giảng "động phòng" là từ để chỉ căn buồng sâu kín, như cái hang sâu vậy, ý...

Các Thành Ngữ Về Chuyện Ăn Của Người Việt Một số quán ngữ, thành ngữ, tục ngữ, ca dao có liên quan đến việc ăn mà nhà nghiên cứu Trần Huiền Ân sưu tầm và đưa vào sách "Ăn, Uống, Nói, Cười & Khóc". - Ăn cháo lươn: Trẻ con bị đánh, những lằn roi in trên mông trông giống như những con lươn, bị...

Nghĩa Của Từ Bức Bách Từ ghép Hán Việt, chữ Hán viết là 逼迫, bính âm là /bīpò/, trong đó: - Bức là bắt buộc, buộc phải, Thiều Chửu giảng "ở vào chỗ hai bên nó đè ép không cựa được nữa gọi là bức", như bức hôn, bức tử; - Bách là đè ép, ép buộc, tình huống kề sát tận nơi, không còn khe hở nào...

Nghĩa Của Từ Cân Xứng Từ Hán Việt Việt tạo*, chữ Hán viết là 斤稱, trong đó: - Cân là đơn vị đo trọng lượng, xưa một cân bằng mười sáu lạng, nên mới có câu "kẻ tám lạng người nửa cân" để chỉ hai bên ngang ngửa nhau; - Xứng là dụng cụ đo trọng lượng, giáp cốt văn vẽ hình một bàn tay xách con...

Nghĩa Của Từ Sào Huyệt Từ Hán Việt, chữ Hán viết 巢穴, bính âm là /cháoxué/, trong đó: - Sào là cái ổ, cái tổ chim, như yến sào là tổ yến; - Huyệt là cái hang thú. "Sào huyệt" nghĩa là hang ổ, thường dùng để chỉ nơi tụ tập, ẩn náu của bọn bất lương, phường trộm cướp. (Từ này dễ quá hén mọi...

"Sáo" là từ Hán Việt, chữ Hán viết là 套, nghĩa là cái bao, cái vỏ, cái túi, cái gì khoác bên ngoài (bên ngoài cái khác) thì gọi là sáo, như "thủ sáo" là găng tay, bao tay. Từ nghĩa này, chữ "sáo" còn có nghĩa là khuôn mẫu, ta hay nói "khuôn sáo". Từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên giảng...

Thành ngữ dùng để chỉ việc chuyên tâm, khổ công học tập để tham gia khoa cử, cũng dùng đảo lại là "nấu sử sôi kinh". Thành ngữ này xưa vốn dùng là "xôi kinh nấu sử" hoặc "nấu sử xôi kinh". Truyện Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu, câu 11, 12 viết: "Theo thầy nấu sử xôi kinh, Tháng ngày bao...

Người Nam Bộ gặp mưa mà không có áo nón gì thì hay ghé các mái hiên nhà, hàng quán tránh mưa. Hành động đó người Nam Bộ gọi là "đục mưa", mà chính tả là "đụt mưa". "Đụt" là tránh, nấp cho khỏi mưa nắng. Ngoài "đụt mưa" còn có "đụt nắng", nhưng ít dùng. Đại Nam Quấc âm Tự vị của Hùinh Tịnh...

"Cả vũ trụ không biết đã bao ngàn tuổi, trái đất vẫn chẳng ngừng quay, và trên cuộc đời tình yêu vẫn tồn tại, đắm say, hằng thường, ru con người vào bến đợi. Thế rồi những bức thư tình cứ được viết ra.." * * * Dim thân yêu! Sáng sớm mai tôi sẽ bị xử bắn. Tôi đã hứa nói hết với Dim và chỉ còn...