Nhớ mẹ​

Ta muốn làm con chim nhỏ

Chiều về, ta chao trên cánh đồng thơm của mẹ


Mẹ ta suốt đời lam lũ

Quanh năm đội chiếc nón mê

Chiếc nón mê!

Có tuổi thơ của ta

Là cuộc đời của mẹ

Mẹ ơi! Giờ nơi đâu?

Đồng quê heo hút gió

Một nấm mồ cỏ dại

Một con ngòi ngây thơ


Trần Đình Nhân

Nguồn: Vàng thu (thơ), Trần Đình Nhân, NXB Văn học, 1997



Cảm nhận bài thơ Nhớ Mẹ – Trần Đình Nhân

Bài thơ Nhớ Mẹ của Trần Đình Nhân là một tiếng gọi rất khẽ nhưng chất chứa bao nỗi xót xa của một đứa con nhớ về người mẹ đã khuất. Chỉ vài câu thơ ngắn, lời ít nhưng tình nhiều, tác giả đã mở ra cả một miền ký ức mộc mạc, thân thương và đau đến nghẹn lòng.

Mở đầu bài thơ, hình ảnh "con chim nhỏ" là một ước muốn đẹp và đầy chất thơ. Đứa con muốn hóa thành cánh chim để chiều về được bay chao trên "cánh đồng thơm của mẹ". Đó không chỉ là ký ức của tuổi thơ, mà còn là nơi mẹ đã một đời lam lũ, nơi đứa con muốn tìm lại bóng dáng yêu thương không còn nữa. Hình ảnh cánh chim gợi cảm giác tự do nhưng đồng thời cũng nhuốm nỗi buồn, vì cánh chim ấy đang tìm về điều đã mất.

Hình ảnh người mẹ trong bài thơ được khắc họa bằng sự tảo tần và nhọc nhằn đến quen thuộc: "Mẹ ta suốt đời lam lũ / Quanh năm đội chiếc nón mê". Cái nón mê không chỉ là vật dụng che nắng che mưa, mà còn là biểu tượng của cả một đời cực nhọc. Khi tác giả nhấn mạnh: "Chiếc nón mê! / Có tuổi thơ của ta / Là cuộc đời của mẹ", ta cảm nhận được sự gắn bó sâu sắc giữa mẹ và con: tuổi thơ con nằm trong chiếc nón ấy, còn cuộc đời mẹ nằm trong những tháng ngày vất vả. Một sự hy sinh thầm lặng, hiền hậu và đẹp đến nao lòng.

Đoạn cuối bài thơ là nỗi đau lặng lẽ mà sắc như lưỡi dao: "Mẹ ơi! Giờ nơi đâu?" Không có câu trả lời-chỉ có hình ảnh đồng quê hoang vắng, "heo hút gió", một nấm mồ cỏ dại và một con ngòi nhỏ. Tất cả đều gợi sự cô đơn, lạnh lẽo. Mẹ nằm lại giữa đồng như bao người nông dân hiền lành khác, để lại cho con một khoảng trống không gì lấp đầy được.

Bài thơ ngắn nhưng đánh động mạnh vào cảm xúc. Nó giống như một lời gọi mẹ từ nơi sâu nhất của trái tim, nơi chất chứa biết bao thương nhớ và day dứt. Đọc xong bài thơ, người ta thấy nghèn nghẹn nơi cổ, thấy thương cho những người mẹ đã đi qua một đời lam lũ, thương cho những đứa con chỉ còn biết gọi mẹ qua những câu thơ. Nhớ Mẹ vì vậy không chỉ là nỗi nhớ của tác giả mà là nỗi nhớ chung của những trái tim sinh ra từ tình mẹ bao la.

Phân tích bài thơ: Nhớ Mẹ – Trần Đình Nhân​

Bài thơ Nhớ Mẹ của Trần Đình Nhân là một khúc thơ ngắn nhưng lắng sâu, chứa đựng nỗi nhớ thương da diết dành cho người mẹ tần tảo đã trở thành ký ức. Chỉ bằng những hình ảnh rất mộc mạc, tác giả tạo nên một không gian thấm đượm tình mẫu tử, vừa dịu dàng vừa nhói buốt.

Bài thơ mở đầu bằng ước muốn hóa thành một con chim nhỏ – hình ảnh đậm chất trữ tình:

"Ta muốn làm con chim nhỏ

Chiều về, ta chao trên cánh đồng thơm của mẹ"

Hình ảnh "con chim nhỏ" gợi cảm giác tự do nhưng đồng thời cũng gợi sự bé bỏng, mong manh của đứa con khi nhớ về mẹ. Cánh đồng thơm gắn liền với cuộc đời lao động của mẹ, là nơi mẹ vất vả nuôi con, cũng là nơi lưu giữ những gì đẹp nhất của tuổi thơ. Ước muốn được bay trên cánh đồng ấy không chỉ là khát vọng trở về với ký ức mà còn là khát vọng tìm lại bóng mẹ – thứ mà thời gian đã lấy đi.

Tác giả tiếp tục khắc họa hình ảnh mẹ bằng những nét mộc mạc nhưng đầy ám ảnh:

"Mẹ ta suốt đời lam lũ

Quanh năm đội chiếc nón mê

Chiếc nón mê!

Có tuổi thơ của ta

Là cuộc đời của mẹ"

Chiếc nón mê – hình ảnh quen thuộc của người phụ nữ quê – trở thành biểu tượng của cả một đời tảo tần. Khi tác giả thốt lên "Chiếc nón mê!" với dấu chấm than, đó là sự bàng hoàng xen lẫn xúc động vì nhận ra rằng tuổi thơ của mình nằm trong từng bước chân nặng nhọc của mẹ, còn cuộc đời mẹ lại trôi đi trong những nhọc nhằn ấy. Hai câu "Có tuổi thơ của ta / Là cuộc đời của mẹ" là một so sánh đầy xót xa: Tuổi thơ của con và cuộc đời của mẹ gắn chặt vào nhau, nhưng cái giá mẹ phải trả để con có được tuổi thơ bình yên chính là những tháng ngày vất vả không bao giờ dứt.

Nỗi nhớ đạt đến cao trào ở đoạn cuối khi tác giả trực tiếp gọi mẹ trong một câu hỏi đau lòng:

"Mẹ ơi! Giờ nơi đâu?"

Câu hỏi ấy vang lên giữa một không gian quá đỗi vắng lặng:

"Đồng quê heo hút gió

Một nấm mồ cỏ dại

Một con ngòi ngây thơ"

Hình ảnh "heo hút gió" gợi cảm giác lạnh lẽo, xa xăm; "một nấm mồ cỏ dại" là sự thật phũ phàng về sự ra đi của mẹ; "một con ngòi ngây thơ" lại gợi nét trong trẻo của đồng quê nhưng cũng khiến nỗi buồn thêm sâu vì thiên nhiên vẫn vô tư mà người đã khuất thì không thể trở lại. Cả không gian như lặng đi, chỉ còn người con cô đơn đứng trước ký ức của chính mình.

Toàn bài thơ ngắn mà đậm chất hoài niệm. Ngôn từ giản dị nhưng giàu sức gợi, đặc biệt là nghệ thuật đối lập giữa quá khứ ấm áp và hiện tại trống vắng. Từ những chi tiết nhỏ như chiếc nón, cánh đồng, cánh chim.. Tác giả đã vẽ nên một chân dung người mẹ Việt Nam rất đỗi thân thuộc: Hiền hậu, chịu thương chịu khó, hy sinh cả đời cho con.

Nhớ Mẹ vì thế không chỉ là nỗi nhớ riêng của Trần Đình Nhân mà còn là tiếng lòng chung của biết bao người khi nghĩ về mẹ – người đã lặng lẽ đi suốt cuộc đời để dựng xây tuổi thơ cho con, để rồi khi con lớn lên, chỉ còn lại một nấm mồ và một nỗi nhớ không bao giờ ngơi nghỉ.