[Thùy Minh]

Thức với quê hương

Tác giả: Lưu Quang Vũ​

Tình yêu quê hương đất nước là mạch nguồn không bao giờ vơi cạn trong cảm hứng sáng tác của các thi nhân. Vì một lẽ giản đơn: đó là tình cảm thiêng liêng, sâu nặng nơi tâm hồn, trái tim mỗi con người.

"Thức với quê hương" là một giai điệu trong trẻo, sâu lắng, tràn đầy cảm xúc trong dàn hợp ca ca ngợi quê hương, đất nước. Bài thơ là nỗi nhớ cùng những suy tư về quê hương, đất nước của nhà thơ Lưu Quang Vũ trong một đêm thao thức không ngủ.

Xa nhà chiến đấu hai năm, hình ảnh quê hương như một vùng sáng lung linh thường trực trong tâm trí. Nỗi nhớ nhà, nhớ mẹ, nhớ các em, nhớ những cảnh vật quen thuộc quê nhà... theo từng nhịp mưa rơi lần lượt ùa về khiến trái tim người lính xa quê bồi hồi thổn thức.

Nét độc đáo trong mạch cảm xúc của nhà thơ là sự đồng hiện của nỗi nhớ quê hương và suy ngẫm về đồng đội, về cuộc chiến đấu của dân tộc, về sự trưởng thành của chính mình những năm tháng đánh giặc. Sự gắn kết giữa tình yêu quê hương với tình yêu đất nước trong bài thơ giúp ta hiểu rằng, chính tình yêu dành cho những người thân yêu, cho mảnh đất chôn nhau cắt rốn đã thôi thúc con người khát khao chiến đấu vì tự do cho đất nước. Những hình ảnh đậm chất sử thi của đoàn xe băng ra mặt trận, người đi như dòng sông là những hình ảnh đẹp minh chứng cho tình yêu lớn lao ấy.

Văn bản:

Khuya lắm rồi, vừa đổi xong phiên gác
Mưa rào rào nằm ngoài không ngủ được
Nghe cuốc kêu hoài từ một đầm xa...
Mùa hạ sắp về nối tiếp những cơn mưa.

Chùm nhãn chín cành cao rạo rực
Sắp gặp nắng nhựa dồn nên nhãn thức
Ta cũng bồi hồi trong đêm bâng khuâng:
Ừ xa nhà đánh giặc đã hai năm
Đếm tháng đếm mùa bằng tên trận thắng.
Con của mẹ giữa lòng dân khôn lớn
Như cây giữa rừng chẳng ngại phong ba...

Nhớ lũ em giờ sơ tán nơi xa
Mưa này lội đường trơn đi học
Thương mỗi cây ngô gốc sắn quê nhà
Phải lo lắng từng cơn dông trận bão.
Đùm bọc nhau đôi miền chiến đấu
Mấy chục năm rồi tay súng chẳng ngơi...
Cuốc cuốc, con chim của nỗi bồi hồi
Từng khắc khoải người xưa thương đất nước
Nay vẫy gọi cánh đồng chiêm thao thức
Bông lúa vàng hạt mẩy quẫy trong mưa
Ngoài kia đường dài lấp loáng đèn pha
Đẫm bùn nhão xe băng ra mặt trận
Người đi người đi như dòng sông vô tận
Áo ướt đầm, lòng cháy nỗi yêu nhau
Đồng đội ơi, đêm nay anh về đâu ?

Lớn lên trong những năm đánh giặc
Lòng ta đẹp như là đất nước
Như gió vui rụng ngọn lá trên cành...
Từ nơi này mai đơn vị hành quân
Suốt mùa hạ, suốt tình yêu xứ sở
Với cây súng, với vần thơ viết dở
Với con đường rộng mở đến mai sau...
Như nhãn thơm thấm mát giọt mưa đầu
Như tia nắng sáng niềm tin giản dị,
Đất nhận lấy tâm hồn người lính trẻ
Đêm sâu này thức trắng với quê hương.


(4-1967)

Nguồn: Lưu Quang Vũ, thơ tình, NXB Văn học, 2002