Soạn văn 12 - Chiếc thuyền ngoài xa - Nguyễn Minh Châu

​

I- Tác giả, tác phẩm.

1- Tác giả:

– Nguyễn Minh Châu :(20/10/1930) Quê Quỳnh Lưu, Nghệ An.

– Là nhà văn có tâm huyết với nghề.

– Quá trình sáng tác chia làm hai gia đoạn:

+ Trước những năm 80: Ngòi bút sử thi có thiên hướng trữ tình lãng mạn.

+ Sau những năm 80: Chuyển sang cảm hứng thế sự với các vấn đề đạo đức và triết học nhân sinh.

2- Tác phẩm:

– "Chiếc thuyền ngoài xa" ra đời 1983. Lúc đầu được in trong tập "Bến quê" xuất bản 1985, sau được NMC lấy làm tên chung cho tuyển tập truyện ngắn từ "Bức tranh" trở đi. 1987.

– Hoàn cảnh sáng tác: Tác phẩm ra đời khi đất nước đã thoát khỏi chiến tranh, bước vào giai đoạn phát triển kinh tế. Nhu cầu dân chủ hóa xã hội trở thành mối quan tâm hàng đầu và là nỗi trăn trở suy tư của giới văn nghệ sĩ.

– Tác phẩm tiêu biểu cho hướng tiếp cận đời sống từ góc độ thế sự của NMC ở giai đoạn thứ hai. Tâm điểm khám phá là con người trong cuộc mưu sinh, trong hành trình nhọc nhằn tìm kiếm hạnh phúc và hoàn thiện nhân cách.

II- Đọc hiểu:

1- Tình huống truyện.

- Phát hiện của nghệ sĩ nhiếp ảnh về vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa độc đáo và tinh tế trên biển:

+ Bức tranh bằng mực tàu, cảm tưởng như vừa khám phá ra chân lí của sự hoàn thiện, trong khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn.

+ Đôi mắt người nghệ sĩ tinh tường, nhà nghề mới phát hiện ra được vẻ đẹp của mặt biển mờ sương.

+ Người nghệ sĩ cảm thấy hạnh phúc khi được khám phá và sáng tạo, cảm nhận được cái đẹp tuyệt diệu.

+ Sự hài hòa, toàn vẹn, lãng mạn của cuộc đời khi cảm nhận rằng tâm hồn đang được thanh lọc.

- Phát hiện thứ hai chất chứa đầy nghịch lí:

+ Bước ra từ trong chiếc thuyền ngư phủ đẹp như mơ ẩn hiện trong màn sương mờ ảo là một người đàn bà có vẻ ngoài xấu xí, mang vẻ mệt mỏi và cam chịu.

+ Một gã đàn ông dáng vẻ thô kệch, trông vẻ dữ dằn, độc ác, xem việc hành hạ, đánh đập vợ như một cách để giải tỏa những uất ức, khổ đau.

→ Ẩn phía sau cái đẹp tưởng như "toàn bích, toàn thiện' mà anh bắt gặp được lại là một sự việc thô bạo, vô lý như trò đùa quái ác của cuộc sống vậy.

- Khi tận mắt chứng kiến cảnh người đàn ông làng chài đánh vợ khiến nhân vật Phùng kinh ngạc.. anh vứt ngay chiếc máy xuống đất.

2- Nhân vật truyện:

a) Người bố:

– Trước: Hiền lành, cục tính.

– Sau: Thô lỗ, cộc cằn, vũ phu thường xuyên rất dã man

→ Sự cơ cực biến đổi con người sâu sắc

b) Người mẹ:

– Ở người đàn bà này toàn những nét xấu xí, thô kệch.

– Luôn phải chịu đựng những bi kịch gia đình:

+ Bị chồng đánh đập một cách tàn bạo, nhẫn tâm.

+ Luôn có thái độ cam chịu đầy nhẫn nhục

→ Đó là thái độ hi sinh cao cả

→ Nhà văn dùng hình ảnh" chiếc xe tăng hỏng "như dụng ý: Cuộc chiến chống đói nghèo tăm tối con gian nan hơn cả cuộc chiến đấu chống giặc ngoại xâm và chừng nào chưa thoát khỏi cảnh đói nghèo chừng ấy con người còn phải sống chung với cái ác cái xấu.

– Ẩn đằng sau lớp vỏ xấu xí đó lấp lánh vẻ đẹp tâm hồn nơi người đàn bà:

+ đau đớn, nhục nhã, thương tổn trước sự chứng kiến của con. → che dấu sự khốn khổ của bản thân, cảnh bạo lực gia đình, bảo vệ con đừng căm thù bố.

+ Vẻ đẹp của người đàn bà thể hiện rõ hơn khi đối diện với tòa án:

· Đầu tiên là phản ứng quyết liệt

· Tiếp đến là nét mặt tái xám, lo sợ đứng ngồi không yên & bà bác bỏ tất cả những lí lẽ mà Đẩu đưa ra.

· Bà hiểu nỗi bế tắc, khốn khổ của chồng và cao hơn là hiểu được thiên chức của người mẹ & van xin" Đừng bắt tôi bỏ nó".

→ Là người hiểu đời, hiểu người, vì vậy bà cương quyết không li hôn với chồng, yêu thương gia đình, luôn bảo vệ hạnh phúc nhỏ nhoi có phần cam chịu song tha thiết với những gì nhỏ bé.

c) Cậu bé Phác:

– Yêu mẹ, bênh vực mẹ nên sinh ra căm thù bố.

– Xông vào đánh bố để bảo về mẹ:

+ Nièm tin tuổi thơ bị đổ vỡ.

+ Phản ứng tự nhiên của đứa trẻ yêu mẹ mà thành căm phẫn mù quáng.

d) Đẩu – thẩm phán huyện:

– Cán bộ có lương tâm và có kiến thức.

– Tốt bụng, đầy thiện chí nhưng nông nỗi, không thực sự hiểu biết đời sống thực tế.

→ Hiểu ra sự thật: Con người muốn thoát khỏi đau khổ, tăm tối, man rợ cần có những giải pháp thiết thực chứ không phải là thiện chí hoặc lí thuyết xa vời.

3- Tư tưởng nhân đạo của NMC:

– Báo động về tình trạng bạo lực, xót thương, lo âu về tình trạng phụ nữ và trẻ em bị ngược đãi.

– Nguy cơ trẻ em sớm nhiễm thói vũ phu, thô bạo do bị tổn thương tâm hồn, mất niềm tin.

– Nôi lo âu đầy trách nhiệm của NMC về tình trạng đói nghèo, tăm tối, bế tắc dẫn đến tình trạng bạo lực.

III- Tổng kết:

1. Giá trị nội dung

Từ cái nhìn hiện thực đa chiều đã giúp cho nhà văn nhận ra đời sống con người trong cả ở những sự kiện bề mặt nhưng khuất lấp trong bề sâu của nó, nhận ra những quy luật tất yếu và cả những ngẫu nhiên, những may rủi đầy bất trắc và khó lường trước của cuộc đời mỗi người.

Vẻ đẹp của ngòi bút Nguyễn Minh Châu là vẻ đẹp toát ra từ tình yêu tha thiết đối với con người. Tình yêu ấy bao hàm cả khát vọng tìm kiếm, phát hiện, tôn vinh những vẻ đẹp con người còn tiềm ẩn, những khắc khoải, lo âu trước cái xấu, cái ác. Đó cũng là vẻ đẹp của một cốt cách nghệ sĩ mẫn cảm, đôn hậu, điềm đạm chiêm nghiệm lẽ đời để rút ra những triết lí nhân sinh sâu sắc. Chiếc thuyền ngoài xa là một trong số rất nhiều tác phẩm của Nguyễn Minh Châu đã đặt ra những vấn đề có ý nghĩa với mọi thời, mọi người.

2. Giá trị nghệ thuật

- Cách kể chuyện trần thuật.

- Ngôn từ sáng tạo, linh động.

- Hết-​

Cảm ơn các bạn đã xem bài viết của mình, chúc các bạn học tập tốt!​