Nhằm giúp các em biết, hiểu, vận dụng tốt kiến thức tác phẩm văn học Sự tích Hồ Gươm Ngữ văn lớp 6, Bài viết hướng dẫn các em soạn bài Soạn bài Sự tích Hồ Gươm - Chân trời sáng tạo, ngữ văn 6 với trình tự: Tri thức Văn học -> Hướng dẫn soạn bài. Bài soạn bám sát Sách Giáo Viên, Định hướng Đổi mới của Bộ Giáo Dục! Soạn bài Sự tích Hồ Gươm - Chân trời sáng tạo, ngữ văn 6 Tri thức Văn học - Thể loại: Truyền thuyết - Phương thức biểu đạt chính: Tự sự - Tóm tắt truyện: Vào thuở giặc Minh đặt ách đô hộ ở nước ta, chúng coi dân ta như cỏ rác và làm nhiều điều bạo ngược. Thấy vậy, Lê lợi dựng cờ khởi nghĩa ở vùng Lam Sơn. Nhưng ban đầu thế lực còn yếu nên nhiều lần bị thua. Thấy vậy, Đức Long Quân quyết định cho nghĩa quân mượn thanh gươm thần để diệt giặc. Ở Thanh Hóa, một người tên là Lê Thận làm nghề đánh bắt cá. Một lần đi kéo lưới, bắt được lưỡi gươm đề 2 chữ "Thuận thiên". Về sau, Lê Thận gia nhập nghĩa quân Lam Sơn. Một lần bị giặc đuổi Lê Lợi chạy vào rừng, Lê Lợi bắt được chuôi gươm nạm ngọc trên cây đa. Khi đem tra gươm vào chuôi thì vừa in. Từ khi có gươm thần, khí thế của nghĩa quân ngày một tăng, đánh đâu thắng đó. Cuối cùng không còn bóng một tên giặc nào trên đất nước. Một năm sau khi đuổi giặc Minh, vua Lê Lợi đang cưỡi thuyền rồng dạo quanh hồ Tả Vọng. Long Quân sai Rùa Vàng lên đòi lại thanh gươm. Từ đó, hồ Tả Vọng được đổi tên thành hồ Hoàn Kiếm. * Bố cục: Hai phần - Phần 1: Từ đầu đến "không còn bóng một tên giặc nào trên đất nước" : Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần để đánh giặc. +Hoàn cảnh: Giặc Minh sang đô hộ nước ta, làm nhiều điều bạo ngược, nhân dân ta căm giận chúng đến tận xương tủy; Ở vùng Lam Sơn, Lê lợi lãnh đạo nghĩa quân nổi dậy chống lại chúng, nhưng buổi đầu thế lực còn non yếu, liên tục bị thua; Đức Long Quân quyết định cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thần để diệt giặc. +Sự việc: Chàng đánh cá Lê Thần bắt được lưỡi gươm đề 2 chữ "Thuận thiên" dưới nước. Chủ tướng Lê Lợi lấy được chuôi gươm lạm ngọc – ở ngọn cây đa; Lê Thận liền dâng gươm cho Lê Lợi, nguyện theo chủ tướng + Kết quả: Nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng; Gươm thần mở đường cho họ đánh; không còn một tên giặc nào trên đất nước. => Ca ngợi tính chất chính nghĩa, tính chất nhân dân và chiến thắng vẻ vang của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống giặc Minh xâm lược - Phần 2: Phần còn lại: Long Quân đòi gươm sau khi đất nước thanh bình + Hoàn cảnh: Đất nước, nhân dân đã đánh đuổi được giặc Minh +Sự việc: Vua Lê Lợi ngự thuyền rồng dạo chơi trên hồ Tả Vọng, Long Quân sai Rùa Vàng lên đòi gươm thần; Vua Lê trao gươm, rùa đớp lấy và lặn xuống => hồ Tả Vọng đổi tên là hồ Hoàn Kiếm. => thể hiện khát vọng hòa bình của dân tộc. - Giá trị nội dung: Truyện ca ngợi tính chất chính nghĩa, tính chất nhân dân trong chiến thắng vẻ vang của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống giặc Minh xâm lược do Lê Lợi lãnh đạo ở đầu thế kỉ XV. Qua đó giải thích tên gọi hồ Hoàn Kiếm và thể hiện khát vọng hòa bình của dân tộc ta. - Giá trị nghê thuật: Sử dụng phương thức tự sự, kết cấu truyện chặt chẽ, các chi tiết thực – ảo đan xen hợp lí tạo nên sự hấp dẫn, lôi cuốn, nhiều chi tiết tượng tượng kì ảo, giàu ý nghĩa (như Rùa Vàng, gươm thần) ; sử dụng sáng tạo mô – típ trao gươm thần Hướng dẫn Soạn bài Sự tích Hồ Gươm - Chân trời sáng tạo, ngữ văn 6 1. Chuẩn bị đọc Em biết những gì về Hồ Gươm (Hà Nội) ? Hãy chia sẻ với bạn cùng nhóm về thắng cảnh nào? Trả lời: - Hồ Gươm còn gọi là Hồ Hoàn Kiếm, nằm ở trung tâm thành phố Hà Nội, nằm giữa các khu phố cổ (phố Hàng Ngang, Hàng Đào, Cầu Gỗ, Lương Văn Can) - Hồ rất rộng, có diện tích khoảng 12 ha. - Trước kia, hồ còn có các tên gọi khác là hồ Lục Thủy (vì nước có màu xanh quanh năm), hồ Thủy Quân (dùng để duyệt thủy binh), hồ Tả Vọng và Hữu Vọng (trong thời vua Lê mạt). - Tên gọi Hoàn Kiếm xuất hiện vào đầu thế kỷ 15, gắn với truyền thuyết vua Lê Lợi trả gươm báu cho Rùa thần sau khi đất nước sạch bóng quân thù. - Tên "Hoàn Kiếm" còn được lấy để đặt cho một quận trung tâm của Hà Nội (quận Hoàn Kiếm) và là hồ nước duy nhất của quận này cho đến ngày nay. - Giữa hồ còn có Tháp Rùa cổ kính. Xung quanh hồ có các di tích nổi tiếng như: Cầu Thê Húc, đền Ngọc Sơn, đài Nghiên, tháp Bút.. 2. Trải nghiệm cùng văn bản Câu 1. Hãy đoán xem Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm theo cách nào? Trả lời: Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm theo cách: -Khi đất nước đang lâm nguy, giặc Minh đặt ách đô hộ, chúng coi dân ta như cỏ rác, nghĩa quân Lam Sơn lúc đó thế lực còn non yếu, và nhiều lần bị thua. - Long Quân quyết định cho nghĩa quân mượn gươm qua quá trình thử thách: Để một người đánh cá bình thường bắt được lưỡi gươm duói nước; và chủ tướng bắt được chuôi gươm trên ngọn cây trong một lần bị giặc truy đuổi để nghĩa quân hiểu và trân trọng giá trị, ý nghĩa của thanh gươm thần. Câu 2. Theo em, khi nghe Rùa Vàng đòi gươm, nhà vua đã "hiểu ra" điều gì? Trả lời: Khi nghe Rùa Vàng đòi gươm, nhà vua đã "hiểu ra" rằng: Thanh gươm chỉ dùng trong bối cảnh chiến đấu, đánh đuổi giặc ngoại xâm; giờ đây cuộc chiến đấu để bảo vệ Tổ quốc đã kết thúc, đất nước đã được thái bình, thanh gươm đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình và đãn đến lúc phải hoàn trả gươm. 3. Suy ngẫm và phản hồi Câu 1. Theo em, vì sao thanh gươm trong truyện này được gọi là gươm thần? Điều này thể hiện đặc điểm gì của truyền thuyết? Trả lời: Thanh gươm trong truyện được gọi là gươm thần bởi: - Thanh gươm có nguồn gốc kì lạ: +Thanh gươm của đức Long Quân (vua dưới nước), được Đức Long Quân cho nghĩa quân mượn. + Lê Thận (một người dân làm nghề đánh cá), cả ba lần thả lưới đều vớt được lưỡi gươm. +Khi Lê Lợi đến nhà của Lê Thận thì thanh gươm bỗng sáng rực lên hai chữ "Thuận Thiên". +Khi bị giặc đuổi, Lê Lợi bỗng thấy ánh sáng lạ trên ngọn cây đa thì đó là cái chuôi nạm ngọc và tra vào lưỡi gươm thì vừa như in. - Thanh gươm có sức mạnh phi thường: + Từ khi có thanh gươm, nhuệ khí nghĩa quân ngày một tăng, thanh gươm thần tung hoành khắp các trận địa, nghĩa quân dành được nhiều thắng lợi. =>Điều này thể hiện đặc điểm của truyền thuyết là: Kể về các nhân vật lịch sử và sự kiện có liên quan đến lịch sử (Chủ tướng Lê Lợi, nghĩa quân Lam Sơn, khởi nghia chống Minh thế kỉ XV) ; Thường có yếu tố hoang đường, kì ảo (gươm thần, đức Long Quân) ; Thể hiện thái độ, cách đánh giá của nhân dân về nhân vật và về sự kiện lịch sử (ca ngợi tính chất chính nghĩa (mục đích là đấu tranh chống ngoại xâm, giành lại hòa bình cho đất nước), tính chất nhân dân (toàn dân đồng lòng chiến đấu). Câu 2. Ở truyền thuyết cũng như truyện kể nói chung, các sự việc thường diễn ra trong một thời gian, không gian nhất định. Em hãy xác định bối cảnh của việc Long Quân cho mượn gươm, đòi lại gươm trong Sự tích Hồ Gươm và điền vào ô tương ứng theo bảng dưới đây (làm vào vở) : Trả lời: - Sự việc 1: Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần: +Thời gian: Khi giặc Minh đặt ách đô hộ nước ta, chúng làm nhiều điều bạo ngược. Nghĩa quân Lan Sơn đã nổi dậy nhưng buổi đầu còn non yếu nên nhiều lần bị thua. +Không gian: Tìm thấy lưỡi gươm ở vùng biển và chuôi gươm ở vùng rừng núi, sau đó lắp lại vừa như in - Sự việc 2: Long Quan đòi lại gươm thần: +Thời gian: Sau khi đuổi sạch quân Minh ra khỏi bờ cõi, đất nước thái bình, Lê lợi lên ngôi vua + không gian: Tại Hồ Tả Vọng trước kinh thành. Câu 3. Trong truyền thuyết cũng như truyện kể nói chung, các sự việc thường được sắp đặt nhằm thể hiện một ý nghĩa nào đó. Trong Sự tích Hồ Gươm, Long Quân để cho Lê Thận tình cờ tìm thấy lưỡi gươm ở một nơi, Lê Lợi tình cờ tìm thấy chuôi gươm ở một nơi khác. Thông qua cách cho mượn gươm như vậy, tác giả dân gian muốn thể hiện điều gì? Trả lời Ý nghĩa của cách Long Quân cho mượn gươm: - Việc cho nghĩa quân mượn gươm diễn ra ở nhiều thời gian khác nhau (nhận lưỡi gươm trước, nhận chuôi gươm sau) nhiều địa điểm khác nhau (vùng biển, vùng rừng núi), nhiều đối tượng khác nhau (người dân thường, vị chủ tướng) cho thấy việc cứu nước vô cùng khó khăn, gian khổ và dài lâu. - Chuôi gươm, lưỡi gươm tìm thấy ở nhiều nơi khác nhau cho thấy cách để cứu nước có ở khắp nơi, từ miền ngược tới miền xuôi. - ĐỐi tượng tìm thấy lưỡi gươm, chuôi gươm khác nhau cho thấy để cứu nước, cần sự sự đồng lòng của dân tộc ở mọi miền đất nước. - Long Quân quyết định cho nghĩa quân mượn gươm qua quá trình thử thách để nghĩa quân hiểu và trân trọng giá trị, ý nghĩa của thanh gươm thần. Câu 4. Sau khi đọc Sự tích Hồ Gươm, một số bạn cho rằng truyện này chỉ đơn giản mượn chuyện Lê Lợi trả gươm thần để "giải thích địa danh Hồ Gươm". Em đồng ý hay không đồng ý với ý kiến ấy? Vì sao? Theo em, ý kiến trên đúng nhưng chưa đủ. Thông qua việc Lê Lợi trả gươm thần, ngoài việc giải thích địa danh Hồ Gươm, truyện còn thể hiện ý nghĩa: - Thể hiện tính chất chính nghĩa của cuộc khởi nghĩa - Thể hiện lòng yêu nước, căm thù giặc, và đồng lòng, quyết tâm chống chặc của dân tộc - Thể hiện chiến thắng của nhân dân ta trong cuộc chiến đấu chính nghĩa chống giặc xâm lược. - Thể hiện khát vọng chuộng hòa bình của dân tộc, việc giữ vũ khí là gươm thần sẽ không cần thiết trong giai đoạn mới – hòa bình. Câu 5. Tìm trong văn bản Sự tích Hồ Gươm: - Một số từ ngữ cho thấy cách xưng hô trân trọng của các nhân vật đối với Lê Lợi - Một vài câu văn cho thấy cách bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả dân gian trong lời kể - Một số từ ngữ cho thấy cách xưng hô trân trọng của các nhân vật đối với Lê Lợi: Minh công, bệ hạ, vua - Một vài câu văn cho thấy cách bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả dân gian trong lời kể: "Vào thời giặc Minh đặt ách đô hộ ở nước Nam, chúng coi dân ta như cỏ rác, làm nhiều điều bạo ngược khiến cho thiên hạ căm giận chúng đến tận xương tuỷ. Thấy vậy, đức Long Quân quyết định cho nghĩa quân mượn gươm thần để chống giặc"; "Trong tay Lê Lợi, thanh gươm thần tung hoành khắp các trận địa, làm cho quân Minh bạt vía.." Câu 6. Theo em, Sự tích Hồ Gươm thể hiện những đặc điểm nào của thể loại truyền thuyết? Trả lời: Truyền thuyết Sự tích Hồ Gươm có đầy đủ 4 đặc điểm chính của thể loại truyền thuyết là: - Về thể loại: Là tác phẩm tự sự dân gian (có nhân vật, hoàn cảnh, sự việc, cốt truyện, ý nghĩa) Nội dung HOT bị ẩn: Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem >>> bài tiếp: Link
