[Everett01111]

Sa Mạc Và Những Điều Kỳ Thú​

Thiên nhiên quanh ta luôn chứa đựng những điều kỳ thú, bài viết hôm nay sẽ giới thiệu đến quý bạn đọc những kiến thức thú vị về sa mạc.

Với lượng mưa rất thấp và nhiệt độ lạnh cùng cực, sa mạc chính là những vùng đất có điều kiệ khắc nghiệt nhất trên địa cầu. Sa mạc được định nghĩa là những vùng có lượng mưa dưới 25cm. Các sa mạc nóng ở quanh các vùng nhiệt đợi, nơi mà hầu như chẳng thể nào tìm thấy ít nhất một áng mấy trên bầu trời do tác động của các luồng gió trong bầu khí quyển. Vì thế, mùa hè ở sa mạc ban ngày thì rất nóng bong, còn ban đêm thì cái lạnh như cắt xé cả da thịt do mất nhiệt vào bầu khí quyển. Các sa mạc lạnh tập trung chủ yếu ở các vùng có vĩ độ cao. Địa hình cũng ảnh hưởng đến lượng mưa. Các sa mạc được hình thành ở các vùng đất rộng như Châu Đại Dương, chịu ảnh hưởng từ biển do các cơn gió từ biển thổi vào đã mất hết hơi nước. Các sa mạc khác lại xuất hiện bên kia sườn núi vì những ngọn núi như một rào chắn chặn các cơn gió mang hơi nước vào.

Sa mạc chính là những biển cát bất tận. Không có một nơi nào khác trên quả cầu này lại mang đến một vẽ đẹp trữ tình lãng mạn như sa mạc với những cồn cát tuyệt đẹp trải dài tứ phương mà không có điểm kết thúc. Biển cát lớn nhất thế giới mang tên Empty Quater tại Ả Rập với diện tích 647.500km2. Lưỡng cát khổng lồ này được sinh ra trong quá trình phong hóa và xói mòn của núi và cao nguyên. Cát được các dòng sông, và nước cuốn đi đến các vùng đất thấp hơn, rồi lại tiếp tục được gió cuốn đi và gửi vào sa mạc. Ở một vài sa mạc thì cát lại bắt nguồn từ bờ biển. Gió thổi làm cho các đụn cát biến thành muôn hình vạn trạng, các đụn cát mang hình ngôi sao rất bền vững, trong khi đó các đụn có hình lưỡi liềm lại dịch chuyển hằng năm hơn 20m.

Giống như những nơi khác trên thế giới, sa mạc cũng có những mỏ khoáng sản trù phú. Dầu mỏ là một trong những khoáng sản tiêu biểu nhất, chúng nằm sâu bên dưới những rặng đá bên dưới lòng của những biển cát vô tận ở khu vực Trung Đông. Tuy nhiên, dầu mỏ chỉ mới được khai thác từ cuối thế kỷ 19 khi mà các phương tiện giao thông bắt đầu phát triển. Ngược lại, vàng là một kim loại quý được khai thác xuyên suốt trong chiều dài lịch sử. Vào thời La Mã cổ đại, vàng và các vật phẩm quá giá được khai thác thô một cách mạnh mẻ trên sa mạc Sahara bởi những đoàn lữ hành lạc đà. Ngày nay, vàng vẫn có sức quyến rủ đối với con người, hàng ngàn thở mỏ đã không ngại nóng bức mà cật lực làm việc trên sa mạc Great Sandy, Úc.

(Khai thác dầu ở sa mạc Sahara)​

Tuy là sa mạc khô cằn khắc nghiệt, nhưng vẫn có nhiều loài thực vật đã thích nghi và tồn tại song hành với sa mạc. Cây trên sa mạc được chia làm hai loại, một là chờ mưa để nãy mầm, và hai là sống với nguồn nước ít ỏi. Các cây lâu năm có rất nhiều cách để hút nước. Một số cây có rễ dài đâm sâu vào lòng đất để tìm mạch nước ngầm, một số thì có bộ rễ lan rộng hàng cây số để gia tăng sự hấp thu nước qua bề mặt, một số nữa thì có mọng nhựa để trữ nước tiêu biểu là xương rồng. Một số cây có lớp sáp dày bao trùm lá và thân nhằm giảm sự thoát hơi nước cũng như là bảo vệ cây dưới ánh nắng thiêu đốt từ mặt trời. Thu nhỏ lá, rụng lá, và tiêu biến lá cũng là những phương án thích nghi hiệu quả của một số loài.

(Cây trên sa mạc)​

Dẫu cho sa mạc có khô cằn đến mấy, thì đâu đó trên sa mạc vẫn có những nguồn nước. Có một số vùng ở sa mạc, những cơn mưa đôi lúc làm cho chứng xanh mướt và tràn đầy các lòng sông cằn cỗi. Một phần nước này được tích vào các hồ, các đập chứa nước, hoặc sau khi thẩm thấu vào đất chúc được người dân bản địa khai thác sử dụng thông qua những giếng đào ở lòng sông. Nước ở tầng đá sâu thấm lên bề mặt ốc đảo, nơi người ta trồng cây ăn quả và nông sản. Bằng các phương pháp tưới nước khác nhau, người ta tăng diện tích các vùng đất canh tác trên sa mạc ra ngoài ốc đảo, Ngày nay, nhiều mảng lớn của sa mạc đã trở nên xanh tươi nhờ bơm nước lên từ những giếng sâu.