Phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận

Huy Cận là nhà thơ nổi tiếng trong phong trào thơ mới với tập thơ "Lửa thiêng". Ông cũng là nhà thơ tiêu biểu cho nền thơ ca hiện đại Việt Nam. Thơ Huy Cận được chia làm hai giai đoạn: Trước cách mạng, thơ ông thường gắn liền với cảm hứng về thiên nhiên, vũ trụ nhưng đều chất chứa một nỗi buồn. Sau cách mạng, hồn thơ của Huy Cận được hồi sinh, thơ ông mang niềm vui của cuộc sống mới với các tác phẩm vút cao ca ngợi "trời mỗi ngày lại sáng". Tác phẩm được coi là tiêu biểu nhất của ông phải kể đến bài thơ "Đoàn thuyền đánh cá". Bài thơ khắc họa nhiều hình ảnh đẹp, tráng lệ, thể hiện sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người lao động, bộc lộ niềm vui, niềm tự hào của nhà thơ trước đất nước, cuộc sống mới.

(Trích thơ)

Bài thơ "Đoàn thuyền đánh cá" được sáng tác năm 1958 khi miền Bắc kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và được giải phóng, đang đi vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Sau chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ Quảng Ninh chứng kiến cảnh người dân làng chài ra khơi bắt cá Ông nói lấy đó là niềm cảm hứng, bài thơ được sáng tác trong thời gian này và được in trong tập thơ "Trời mỗi ngày lại sáng". Bài thơ đã miêu tả khung cảnh đoàn thuyền ra khơi đánh bắt cá, công cuộc chinh phục biển khơi của những người dân làng chài và đã miêu tả thành công chuyến đi và thành quả của họ. Đồng thời thể hiện niềm vui, niềm tự hào của tác giả trước đất nước và cuộc sống mới.

Mở đầu bài thơ là cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi và tâm trạng náo nức của người đi biển. Càng đoàn thuyền đánh cá ra khơi được miêu tả trong một cảnh hoàng hôn tuyệt đẹp:

"Mặt trời xuống biển như hòn lửa

Sóng đã cài then đêm sập cửa"​

Với biện pháp nghệ thuật so sánh: "Mặt trời như hòn lửa" so sánh một cách chính xác, độc đáo, gợi ra một khung cảnh thiên nhiên kỳ vĩ, rực giữa màu sắc và ánh sáng. Hình ảnh "mặt trời" giống như một viên bi khổng lồ đang từ từ lặn sâu xuống đáy đại dương bao la. Đó là hình ảnh tươi tắn, tin tưởng vào cuộc sống mới. Hình ảnh sóng đêm là hình ảnh nhân hóa đặc sắc gợi cho người đọc liên tưởng, tưởng tượng bất ngờ, thú vị: Vũ trụ giống như một ngôi nhà khổng lồ, màn đêm buông xuống là một cánh cửa lớn, những gợn sóng là những chiếc then cài cửa, thiên nhiên không bí ẩn mà gần gũi với con người.

Khi vũ trụ đi vào trạng thái nghỉ ngơi khép lại một ngày thì con người lao động ở vùng biển Quảng Ninh lại bắt đầu một ngày lao động mới

"Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi

Câu hát căng buồm cùng gió khơi"​

Hình ảnh "đoàn thuyền" gợi không khí lao động tập thể tấp nập. Từ "lại" là phó từ nhấn mạnh hoạt động lặp lại thường xuyên, nhịp độ lao động khẩn trương và đều đặn của con người. Hình ảnh "câu hát căng buồm" là hình ảnh ẩn dụ đồng thời là hình ảnh thơ tràn đầy lãng mạn và tưởng tượng câu hát có sức mạnh lớn lao và kỳ diệu. Câu hát mang niềm vui, lạc quan, khi đến lao động hăng say, khát khao chinh phục biển khơi của người ngư dân. Câu hát trở thành sức mạnh cùng với gió biển làm căng cánh buồn đưa con thuyền lướt sóng ra khơi.

Kế tiếp đó là khúc hát ca ngợi sự giàu có của biển cả, đồng thời cũng là lời hát gọi cả vào lưới:

"Hát rằng: Cá bạc biển Đông lặn

Cá thu biển Đông như đoàn thoi"​

Từ "cá bạc" vừa là tên một loài cá vừa gợi màu sắc lấp lánh của thân cá. Từ "bạc" còn là định ngữ chỉ sự phong phú, giàu có của biển cả. Dân gian ta có câu: "Rừng vàng, biển bạc" cho thấy sự ban tặng của thiên nhiên với con người là vô cùng quý giá. Với phép liệt kê: "Cá bạc, cá thu" cho thấy sự đẹp đẽ, phong phú của biển Đông. Hình ảnh so sánh "cá thu như đoàn thoi" diễn tả hình dáng, tốc độ di chuyển, sự đông đúc của đàn cá giúp người đọc liên tưởng đến biển đêm như một tấm lụa lớn mà đoàn thoi đang vun vút qua lại:

"Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng

Đến dệt lưới ta đoàn cá ơi"​

Hình ảnh "dệt biển, dệt lưới" là hình ảnh nhân hóa kết hợp với câu cảm thán "ơi" gợi hình ảnh từng đàn cá đang thêu dệt trên tấm vải khổng lồ là mặt biển những luồng sáng rực rở, kỳ diệu, thể hiện cái nhìn trìu mến, tình yêu với biển cả, niềm tin của con người vào một chuyến ra khơi thắng lợi. Qua đó thể hiện cái nhìn tinh tế, nhạy cảm, tình yêu thiên nhiên và con người lao động của nhà thơ.

Ở khổ thơ thứ ba là cảnh lao động của đoàn thuyền đánh cá giữa không gian biển trời ban đêm. Hình ảnh đoàn thuyền đánh cá lướt sóng ra khơi giữa biển trời ban đêm vừa hùng tráng, vừa thơ mộng:

"Thuyền ta lái gió với buồm trăng

Lướt giữa mây cao với biển bằng"​

Con thuyền và con người lao động được miêu tả trong một không gian rộng lớn. Với bút pháp khoa trương, với những hình ảnh thơ tưởng tượng được mày được tác giả sử dụng trong khổ thơ "một con thuyền kỳ vĩ, gió là bánh lái, trăng là buồm, đi được trong sự vây bọc và nâng đở của thiên nhiên đầy yêu thương, không gian giống như một không gian thần thoại". Động từ "lướt, lái" không chỉ diễn tả hoạt động lao động đánh cá trên biển với tốc độ khẩn trương, chủ động mà nhà thơ còn làm nổi bật lên tư thế, sức mạnh của con người trước thiên nhiên vũ trụ. Đồng thời cũng làm rõ hơn khí thế phơi phới của con người lao động họ làm chủ cuộc sống mới.

"Ra đậu dặm xa dò bụng biển

Dàn đan thế trận lưới vây giăng"​

Hình ảnh "dò bụng biển" là ảnh nhân hóa đặc sắc kết hợp với các động từ "dò, dàn đan thế trận" làm cho hình ảnh con thuyền đánh cá bình thường trở thành một chiếc thuyền trong hành trình chinh phục biển khơi. Hình ảnh "dàn đan thế trận" khiến người ta liên tưởng tới công việc đánh cá của người dân chài như một chiến trận. Những người dân chài là chiến sĩ, con thuyền là mái chèo và lưới là vũ khí. Con người hoàn toàn làm chủ chiến trận, đồng thời cũng giúp cho người đọc thấy được không khí làm ăn tập thể vui tươi, hào hùng, qua đó tác giả làm nổi bật vẻ đẹp và sức mạnh của con người, nâng tầm vóc vị thế của con người giữa thiên nhiên. Vẻ đẹp ấy luôn hòa nhập cùng thiên nhiên, vũ trụ bao la.

Bên cạnh đó nhà thơ còn ca ngợi sự phong phú, giầu có của biển cả quê hương.

"Cá nhụ cá chim cùng cá đé

Cá song lấp lánh đuốc đen hồng."​

Tác giả sử dụng biện pháp liệt kê: "Cá nhụ, cá chim, cá đé, cá song" giúp người đọc cảm nhận rõ hơn sự phong phú của các loài cá, chứng nhận lên đàn đàn, lớp lớp chen nhau lấp lóa ẩn hiện dưới làn nước biển đêm. Biển không những giầu mà còn đẹp và thơ mộng. Vẻ đẹp tráng lệ của biển cả còn hiện lên qua các tính từ chỉ màu sắc: "Đen, hồng.." Đặc biệt, hình ảnh "đuốc đen hồng" là hình ảnh ẩn dụ độc đáo, giàu ý nghĩa, những con cá song như những ngọn đuốc đen hồng đang lao đi trong làn nước dưới ánh trăng lấp lánh. Vây cá tạo nên màu sắc rực rở, lấp lánh, sống động. Qua đó gợi lên hình ảnh những con cá song giống như những nàng vũ công xinh đẹp trong đêm dạ hội.

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem