1165
3
Những câu tục ngữ Việt Nam
A Ao có bờ sông có bến
Ă Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
- Ăn khoai nhớ kẻ cho dây mà trồng
- Ăn cây nào rào cây nấy
- Ăn cháo đá bát
- Ăn chắc mặc bền
- Ăn cho sạch bạch cho nông
- Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau
- Ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng
- Ăn cơm trước kẻng
- Ăn đầu sóng, nói đầu gió
- Ăn kĩ no lâu, cày sâu tốt lúa
- Ăn không lo của kho cũng hết
- Ăn không ngồi rồi
- Ăn ngay nói thẳng
- Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
- Ăn theo thuở, ở theo thời
- Ăn trông nồi ngồi trông hướng
- Ăn vóc học hay
- Ăn cây nào, rào cây nấy
- Ăn chưa no, lo chưa tới
- Ăn cơm không rau như nhà giàu chết không nhạc
- Ăn cơm có canh như tu hành có bạn
- Ăn cơm mới, nói chuyện cũ
- Ăn dầm, nằm dề
- Ăn đi giỗ trước, lội nước theo sau
 Ân trả nghĩa đền
Ân đoạn nghĩa tuyệt
B Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
- Bé đi câu, lớn đi hầu, già đi hỏi nợ
- Bé người con nhà bác, lớn xác con nhà người
- Bé người to con mắt
- Bé người đòi chơi trèo
- Bè thì bè lon, sào thì sào sậy
- Bè ai người ấy chống
- Buôn có bạn, bán có phường
- Bụt chùa nhà không thiêng
- Bạn bè con chấy cắn đôi
- Bạn bè là nghĩa tương tri
- Bầu ơi thương lấy bí cùng, tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn
- Bán anh em xa, mua láng giềng gần
C Có chí thì nên
- Cà kê dê ngỗng: Nói lôi thôi lượt thượt hết chuyện này tới chuyện khác.
- Cá không ăn muối cá ươn, con cãi cha mẹ trăm đường con hư: Con cái cãi lời cha mẹ, phần nhiều đều hư, hơn nữa, theo đạo hiếu, đó là tội bất hiếu thứ nhất trong 3 tội bất hiếu.
- Thời nay, nhất là ở nước văn minh, cần xét lại câu này. Nói chung, khi gặp điều không đúng, không vừa ý, con cái không nên cãi, nhưng nên nói lại tử tế, bình tĩnh, kính trọng.
- Cá lớn nuốt cá bé: Thói đời, thường mạnh hiếp yếu, cần giáo dục đạo làm người để bớt cái luật cạnh tranh ấy, để đời sống trường tồn, tốt đẹp.
- Cả vú lấp miệng em: Ỷ lớn, nhiều lời, không cho đối phương lên tiếng.
- Cách mặt xa lòng: Khi xa nhau thì quên mất tình nghĩa đã có.
- Cái áo không làm nên thầy tu: Dáng bên ngoài không đủ nhận định giá trị con người.
- Cái gì làm được hôm nay, đừng để đến ngày mai: Không nên chần chừ mà hỏng việc.
- Cái gương tày liếp: Chuyện xấu to lớn đáng để làm gương cho người đời sau xem đó mà tránh
- Cái khó bó cái khôn: Vì nghèo mà dù khôn ngoan, có nhiều sáng kiến hay tài nghề cũng không thi thố được
- Cái miệng hại cái thân: Nói nhiều, khoe khoang tài hay sức giỏi, chỉ tổ làm hại thân mình
- Càng cao danh vọng, càng dày gian nan: Lắm khi vì danh vọng, địa vị cao mà hại đến thân
- Cao chê ngỏng, thấp chê lùn, béo chê béo trục béo tròn, gầy chê xương sống xương sườn phơi ra: Cư xử thế nào cũng không vừa ý người khó tính
- Cao không tới, thấp không thông: Kén chọn khó khăn, không vừa, không xứng
- Có công mài sắt có ngày nên kim: Cố gắng thì việc khó thế nào cũng phải xong
- Có cứng mới đứng đầu gió: Phải tài giỏi mới gánh nổi việc khó
- Có chí làm quan, có gan làm giầu: Có quyết tâm gan dạ, gặp nguy hiểm khó khăn không chùn, sẽ làm nên sự nghiệp
- Có đi có lại mới toại lòng nhau: Hưởng của người cần đền đáp cho cân
- Có gan ăn cắp, có gan chịu đòn: Làm điều sai quấy phải chịu hậu quả, không nên trốn tránh
- Có hoa hường nào không có gai: Gái đẹp nào cũng có mầm mống tai hại cho đàn ông
- Có ít xít ra nhiều: Việc xảy ra giản dị tầm thường, nhưng kẻ nói lại thêu dệt cho ra to lớn, có thể sinh hậu quả không hay.
- Có khó mới có khôn: Làm xong việc khó, người ta có thêm kinh nghiệm
- Có khó mới có mà ăn, ngồi không ai dễ đem phần tới cho: Gặp khó khăn vẫn cố gắng chịu đựng, lướt qua, mới thành sự để hưởng
- Có lửa mới có khói: Việc gì cũng có nguyên nhân
- Có mới nới cũ, mới để trong nhà, cũ để ngoài sân: Thường tình, phần đông ai cũng yêu chuộng của mới lạ, nên nâng niu chiều chuộng và chán vật cũ đã dùng lâu, nên để dẹp lại hoặc ruồng rẫy
- Có nếp mừng nếp, có tẻ mừng tẻ: An phận với nếp sống của mình, không trèo đèo, không tham vọng. Có con trai cũng mừng, con gái cũng quí
- Có nuôi con mới biết lòng cha mẹ: Khi nuôi con cực khổ mới hiểu công khó và lòng thương con của cha mẹ khi mình còn bé
- Có ơn phải sợ, có nợ phải trả: Đã chịu ơn ai phải nể nang họ. Mắc nợ ai, luôn lo ngại không trả được, nên chịu ơn và vay nợ là cực chẳng đã
- Có phúc đẻ con biết lội, có tội đẻ con biết trèo: Con biết lội, té sông không chết, con ham trèo, rủi sẩy tay, có ngày bỏ mạng.
- Có phúc làm quan, có gan làm giầu: Nhà có phúc, có con học giỏi thì được làm quan. Giầu có là nhờ gan dạ, dám mua bán lớn, dám mạo hiểm
- Có sự thì vái tứ phương, không sự đồng hương không mất: Có tai nạn thì cầu Trời khấn Phật, lạy lục vái van, bình thường thì không biết đến Trời Phật. Có việc cần kíp thì đến lạy lục nhờ vả, xong việc thì quên luôn, không ngó tới
- Có tài có tật: Người tài giỏi thường ỷ mình mà sinh tật kiêu căng tự đắc, ỷ tài mà không nghĩ đến ngày sau
- Có tật có tài: Thường có bộ phận mang tật thì các bộ phận khác nảy nở hơn, khéo léo hơn, mạnh mẽ hơn, vd. Người mù thì thính tai thính mũi.
- Có tích mới dịch ra tuồng: Mọi chuyện đều có nguyên nhân
- Có tiền mua tiên cũng được, không tiền mua lược cũng không: Có nhiều tiền thì mua chi cũng được, dù mua tiên là nhân vật không tưởng.
- Có tiếng mà không có miếng: Được người đồn là có tiền, có tài, nhưng kì thực không có
- Có thờ có thiêng, có kiêng có lành: Có tin tưởng thờ phượng thì có linh thánh, biết kiêng cữ thì bớt bệnh nạn
- Có thực mới vực được đạo: Thân xác có ấm no mới bênh vực được đạo của mình
- Coi người bằng nửa con mắt: Khinh người, không coi ai bằng mình
- Coi Trời bằng vung: Tự đắc, kiêu ngạo, kể mình là tài giỏi hơn cả
- Con cá sẩy là con cá lớn: Sẩy rồi sao biết nó lớn hay nhỏ, nên cứ khoe khoang
- Con có khóc mẹ mới cho bú: Người có quyền lợi, có sự đòi hỏi mới thỏa mãn nguyện vọng
- Con chẳng chê cha khó, chó chẳng chê chủ nghèo: Vì tình ruột thịt con cái không chê cha mẹ, chó đói kiếm ăn nơi khác rồi lại về với chủ
- Con dại cái mang: Con làm điều lỗi thì cha mẹ mang trách nhiệm không dạy dỗ răn đe.
- Con gái giống cha, giầu ba mươi họ, con trai giống mẹ, khó đến tận xương (kinh nghiệm)
- Con gái mười bảy bẻ gẫy sừng trâu (kinh nghiệm)
- Con hát mẹ khen hay: Vì chủ quan, thiên vị sinh ra bất công
- Con nhà lính, tính nhà quan: Kẻ thấp hèn mà học thói xa hoa sang trọng, kẻ tay sai mà lên mặt hống hách với dân làng, nên bị khinh
- Con nhà tông không giống lông cũng giống cánh: Con cái không giống cha mẹ chỗ này cũng giống chỗ khác
- Con rô cũng tiếc, con giếc cũng muốn: Tham lam và do dự, được món này muốn món kia, lấy người này tiếc người nọ
- Còn mẹ ăn cơm với cá, chết mẹ liếm lá đầu đường: Có mẹ còn sống con được nuôi dưỡng tử tế
- Còn nước còn tát: Còn có thể chạy chữa thì gắng, cùng đường hết sức mới thôi
- Còn người còn của: Còn sống còn làm ra của khác, không nên tiếc của mà thiệt thân
- Còn tiền còn duyên nợ, hết tiền hết vợ chồng: Lấy nhau vì của chứ không vì tình, nên khi hết của, bỏ nhau
- Cõng rắn cắn gà nhà: Rước người ngoài về hiếp đáp người nhà
- Công nợ trả dần, cháo nóng húp quanh: Mắc nợ trả từ từ thì hết, cháo nóng quá cứ húp quanh bát mãi cũng xong (húp vội như con nhà giầu sẽ bị bỏng miệng)
- Cờ bạc là bác thằng bần, cửa nhà (ruộng vườn) bán hết tra chân vào cùm: Ai cờ bạc tất phải nghèo, và khi phạm tội cướp bóc để có tiền chơi sẽ bị tù tội
- Cờ đến tay ai người ấy phất: Dịp may đến với ai để người ấy hưởng
- Cơm chẳng lành canh không ngọt: Vợ chồng lục đục xào xáo cãi cọ nhau
- Chồng giận thì vợ bớt lời, cơm sôi nhỏ lửa chẳng đời nào khê: Nín nhịn đang cơn cãi vã, tránh đổ vỡ gia đình
- Của không ngon, nhà nhiều con cũng hết: Nhà đông con, đứa này chê, đứa khác xơi
- Của chồng, công vợ: Chồng làm ra, vợ gìn giữ, đó là của chung.
- Của làm ra để trên gác, của cờ bạc để ngoài sân: Của do công lao làm ra mới đáng giữ, đáng xài
- Của người bồ tát, của mình lạt buộc: Hô hào thiên hạ làm lành làm nghĩa, mà chính mình thì sẻn, một đồng cũng chẳng bỏ ra
- Của rẻ của hôi, của để đầu hồi là của vứt đi: Đồ mua rẻ phần nhiều không tốt, vợ chồng lấy nhau dễ quá, thường ở không bền
- Cung chúc tân xuân: Nhân năm mới, xin cung kính chúc mừng
- Cha chung không ai khóc: Của chung không ai thấy trách nhiệm giữ gìn
- Cha mẹ sinh con, trời sinh tính: Cha mẹ chỉ sinh hình hài chứ không sinh tính tình
- Cháy nhà ra mặt chuột: Khi vỡ lở chuyện, mới thấy kẻ giả đạo đức
- Chê anh một chai, phải anh hai lọ: Bỏ anh chồng say, lấy anh khác lại uống rượu nhiều hơn anh trước
- Chết cả đống còn hơn sống một người: Nêu cao tinh thần đoàn kết
- Chết vinh hơn sống nhục: Sống bị chê bai, thà chết còn hơn
- Chị ngã em nâng/ Tưởng là chị ngã em nưng, ai ngờ chị ngã em bưng miệng cười: Chị em không biết giúp đỡ nhau
- Chỉ một đường, đi một nẻo: Chỉ dạy cho rành rẽ mà làm không đúng
- Chín bỏ làm mười: Xí xóa, bỏ qua, dễ dãi
- Chó cậy gần nhà, gà cậy gần chuồng: Ỷ thế địa phương, hiếp đáp người lạ
- Chó đâu có sủa lỗ không, chẳng thằng ăn trộm cũng ông ăn mày: Việc gì cũng có nguyên nhân, có lí do
- Chó gầy hổ mặt người nuôi: Người trên để người dưới đói khổ
- Chó ngáp phải ruồi: Thành công nhờ may mắn, chớ không vì tài giỏi
- Chó treo mèo đậy: Phải cất dịp đi cho người dưới kẻo bị cám dỗ
- Chơi với chó, chó liếm mặt: Người trên không đứng đắn, kẻ dưới khinh lờn
- Chuyện bé xé ra to: Chuyện nhỏ, bị thêu dệt ra nhiều chi tiết
- Chuyện người thì sáng, chuyện mình thì quáng: Ngoài cuộc thấy rõ chi tiết chuyện hơn trong cuộc
- Chuột sa chĩnh gạo: May mắn được làm rể nhà giầu, được vào nơi đầy đủ sung sướng
- Chưa đỗ ông nghè đã đe hàng xóm: Người hống hách, phách lối
- Chưa hết rên đã quên thầy: Quá bội bạc, phụ ơn người giúp mình
- Chưa khỏi vòng đã cong đuôi: Như trên
- Chửi cha không bằng pha tiếng: Không nên nhái giọng địa phương
D Dao sắc không gọt được chuôi
- Dân giàu nước mạnh.
- Dục tốc bất đạt.
Đ Đất lành chim đậu.
- Đất lở chim bay
- Đi một ngày đàng học một sàng khôn.
- Đời cha ăn mặn đời con khát nước.
- Đói cho sạch, rách cho thơm.
- Đa sầu đa mang.
- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, ngày tháng mười chưa cười đã tối.
- Đâm bị thóc, thóc bị gạo.
- Đi thưa về gửi.
- Đi đến nơi về đến chốn.
- Đi một ngày đàng học một sàng khôn
- Đàn gảy tai trâu.
- Đèn nhà ai, nhà nấy rạng.
- Đèn nhà bên sáng, gà nhà ta thức
- Đầu năm sương muối, cuối năm gió nồm.
- Đồng tiền đi liền khúc ruột.
- Đất có lề, quê có thói.
G Gieo gió gặp bão
- Góp gió thành bão
- Gieo nhân nào, gặt quả nấy
- Giấy rách phải giữ lấy lề
- Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng
- Giận quá mất khôn
- Giận cá chém thớt
- Gừng càng già càng cay.
- Ghét của nào trời trao của nấy
- Gạn đục, khơi trong.
- Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh.
- Gan vàng dạ sắt.
- Giỏ nhà ai quai nhà nấy
- Giống rồng lại đẻ ra rồng
- Gà què ăn quẩn cối xay
- Giao trứng cho ác.
- Gừng cay muối mặn.
E Em nghe tiếng hát đâu xa
Còn trẻ hay già mà còn tinh vang.
Ê Êm như ru
Ếch ngồi đáy giếng
H Hai đánh một không chột cũng què
- Hai hổ phân tranh, nhứt hổ tử thương
- Học đi đôi với hành
- Học thầy không tày học bạn
- Học ăn, học nói, học gói, học mở
- Học mười năm biết một ngu si
- Chơi mà không học, mất cả tương lai
- Học tài thi phận
- Hổ chết để da, người ta chết để tiếng
- Hi sinh đời bố, củng cố đời con
- Học một biết mười
K Khôn ăn cái, dại ăn nước.
- Khôn đâu tới trẻ, khỏe đâu tới già.
- Khôn không qua lẽ, khỏe chẳng qua lời.
- Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm.
- Không làm sao nên.
- Không có gì là tuyệt đối.
- Kính già, già để tuổi cho.
- Kính lão đắc thọ.
- Kính trên nhường dưới.
- Khi yêu trái ấu cũng tròn, ghét nhau bồ hòn cũng méo.
- Không có lửa làm sao có khói.
- Không có gì tự nhiên có.
- Kẻ cắp gặp bà già.
- Khôn chết, dại chết, giả chết không chết.
- Khôn nhà, dại chợ.
- Khôn ba năm dại một giờ.
- Không thầy đố mày làm nên.
- Khỉ ho cò gáy.
- Kính thầy yêu bạn.
- Kết thù làm bạn.
- Không nên đề bạn làm thù.
- Khỏi vòng cong đuôi.
- Kiến tha lâu cũng đầy tổ.
- Kiến đen tha trứng lên cao, thế nào cũng có mưa rào rất to.
- Khác máu tanh lòng.
- Khôn từ trong trứng khôn ra.
- Không dưng ai dễ đem phần đến cho.
- Khăng khăng quân tử một lời nhất ngôn.
L Lá rụng về cội
- Lá lành đùm lá rách.
- Lên voi xuống chó.
- Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói coi chừng rụng răng.
- Liệu cơm gắp mắm.
- Lùi một bước tiến ngàn dặm.
- Lửa gần rơm lâu ngày cũng bén.
- Lù đù vác cái lu mà chạy.
- Lửa thử vàng gian nan thử sức.
- Lựa gió xoay chiều.
- Lành ít dữ nhiều.
- Lắm kẻ yêu hơn nhiều người ghét.
- Liệu việc như thần.
