[Admin]

Mái tóc mẹ​

Có sợi tóc của Mẹ đêm qua vừa rụng xuống

Một khoảng thời gian của Người lặng lẽ ra đi

Ta hiểu lắm rồi một ngày sẽ đến

Trái tim ta buốt giá âm thầm


Xin dằn vặt trong ta đừng tránh tiếng

Hãy gọi ta về thuở ấy ngây thơ

Ta đã đổi lấy đôi que kẹo kéo

Bằng những sợi tóc của Người rụng xuống đêm đêm


Ôi có phải những lần ta ngang ngược

Những lần ta làm trái lời Người

Những lần ấy tựa cơn gió lạnh

Thổi vào tóc người như gió thổi vào cây


Một ngày mai ta biết ngủ nơi đâu

Ta biết thở bằng gì khi xa hương tóc mẹ

Nỗi buồn ta - mặt đất không cây lá

Ta sẽ bị cô đơn, ta sẽ bị xói mòn


Cho ta đi đôi giày tết bằng hoa buổi sớm

Rón rén về bên giấc ngủ của Người

Lòng nhẹ nhõm mây bay ta nằm vào hồi hộp

Nơi có sợi tóc của Người vừa mới ra đi


18/3/1986

Nguyễn Quang Thiều

Cảm nhận bài thơ Mái tóc mẹ​

"Mái tóc mẹ" là một trong những bài thơ giàu cảm xúc nhất của Nguyễn Quang Thiều, viết về tình mẫu tử, về nỗi ân hận của người con, và về sự mất mát thầm lặng của thời gian. Bài thơ nhỏ, nhưng chạm sâu vào những ký ức và nỗi lo âu của mỗi con người khi nghĩ về mẹ.

Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh một sợi tóc rụng của mẹ. Chỉ một chi tiết rất nhỏ nhưng lại gợi ra cả một dòng thời gian im lặng trôi qua. Tóc mẹ rụng nghĩa là tuổi mẹ đang lớn lên theo từng ngày, sức lực đang mòn dần, và người con bất giác cảm nhận được sự mong manh ấy. Từ đó nỗi buốt giá len vào trái tim, giống như một lời báo trước rằng một ngày nào đó mẹ sẽ không còn bên cạnh.

Khổ thơ thứ hai gợi lại tuổi thơ của người con với sự ngây ngô đến xót xa. Vì vài que kẹo kéo rẻ tiền mà đổi lấy những sợi tóc rụng của mẹ, như thể đã vô tình đánh đổi những điều thiêng liêng nhất để lấy những thứ vụn vặt. Khi trưởng thành, người con nhìn lại mới thấy đó là sự dại khờ mà đời người không thể quay lại sửa. Cảm giác day dứt bao trùm cả đoạn thơ.

Ở những dòng tiếp theo, tác giả mở rộng từ kỷ niệm thành suy ngẫm. Những lần người con nghịch ngợm, cãi lời mẹ, hóa ra cũng giống như những cơn gió lạnh thổi vào mái tóc vốn đã yếu mỏi của người. Cách ví von rất đẹp và rất đau, vì từng hành động vô tâm của đứa trẻ lại khiến mẹ thêm mỏi mệt mà lúc ấy nó nào nhận ra.

Khổ thơ thứ tư mang đến dự cảm mất mát. Tác giả đặt ra những câu hỏi tưởng chừng rất đơn giản như ngủ ở đâu, thở bằng gì, nhưng ẩn sau đó là nỗi sợ cô đơn khi mẹ không còn. Hình ảnh mặt đất không cây lá cho thấy sự trơ trụi của cuộc đời thiếu đi điểm tựa tinh thần lớn nhất. Người con biết mình sẽ xói mòn, thiếu hơi ấm để bấu víu nếu xa rời mái tóc mẹ.

Khổ thơ cuối đưa mọi cảm xúc trở nên dịu lại. Người con mong được đi đôi giày tết bằng hoa buổi sớm, một hình ảnh rất thơ và rất Việt Nam, để nhẹ nhàng quay về bên giấc ngủ của mẹ. Ở đây không còn day dứt mà là sự trân trọng, sự nâng niu từng phút giây còn lại. Câu thơ cuối hướng về sợi tóc vừa rụng, như một biểu tượng của thời gian, của tuổi tác, của sự giới hạn của kiếp người. Người con nằm xuống bên mẹ trong hồi hộp và yêu thương, mong giữ mãi khoảnh khắc ấy trước khi tất cả trôi đi.

Toàn bài thơ là một dòng cảm xúc lặng lẽ nhưng thấm sâu. Mái tóc mẹ trở thành biểu tượng của tình yêu, của sự hi sinh, của vòng đời. Ai đọc cũng thấy mình trong đó, thấy bóng dáng của người mẹ, thấy những điều mình từng vô tâm, từng không kịp nói, và thấy sự lo sợ mơ hồ khi nghĩ đến ngày mẹ rời xa.

 

[Wall-E]

Phân tích bài thơ Mái tóc mẹ – Nguyễn Quang Thiều

Bài thơ mở đầu bằng một chi tiết rất nhỏ nhưng mang sức gợi lớn:

"Có sợi tóc của Mẹ đêm qua vừa rụng xuống

Một khoảng thời gian của Người lặng lẽ ra đi"

Sợi tóc rụng không chỉ là dấu hiệu sinh học của tuổi già, mà được nâng lên thành biểu tượng của thời gian. Cách nhìn ấy cho thấy sự nhạy cảm và nỗi xót xa sâu sắc của người con trước sự hao mòn âm thầm của mẹ.

Ý thức về sự mất mát không thể tránh khỏi được thể hiện rõ:

"Ta hiểu lắm rồi một ngày sẽ đến

Trái tim ta buốt giá âm thầm"

Không có tiếng khóc lớn, chỉ có cái "buốt giá" lặng lẽ, cho thấy nỗi đau đã ngấm sâu vào tâm trí.

Đoạn thơ tiếp theo là sự trở về với ký ức tuổi thơ:

"Ta đã đổi lấy đôi que kẹo kéo

Bằng những sợi tóc của Người rụng xuống đêm đêm"

Hình ảnh đối lập giữa "que kẹo kéo" và "sợi tóc rụng" mang ý nghĩa biểu tượng mạnh mẽ. Tuổi thơ vô tư đã vô tình tiêu xài thời gian và sức lực của mẹ, mà chỉ khi lớn lên, con người mới nhận ra cái giá quá đắt của những điều tưởng chừng nhỏ bé.

Nỗi ân hận được đẩy lên cao hơn:

"Những lần ấy tựa cơn gió lạnh

Thổi vào tóc người như gió thổi vào cây"

Những hành động vô tâm của con được ví như gió lạnh, làm mái tóc mẹ rụng nhanh hơn. Đây là hình ảnh ẩn dụ rất đau, vừa mang tính tự trách, vừa thể hiện sự thức tỉnh muộn màng.

Nỗi sợ lớn nhất của người con là viễn cảnh không còn mẹ:

"Ta biết thở bằng gì khi xa hương tóc mẹ

Nỗi buồn ta – mặt đất không cây lá"

"Hương tóc mẹ" là biểu tượng của sự sống, của bình yên. Khi mất đi, thế giới tinh thần của người con trở nên hoang hóa, cằn cỗi.

Kết bài thơ là mong ước rất nhỏ, rất người:

"Rón rén về bên giấc ngủ của Người

Nơi có sợi tóc của Người vừa mới ra đi"

Người con chỉ mong được trở về thật khẽ, thật nhẹ, để ở gần mẹ thêm một chút, dù chỉ là bên sợi tóc vừa rụng. Đó là mong muốn níu giữ thời gian, níu giữ yêu thương, dù biết là không thể.

Về nghệ thuật, bài thơ sử dụng thể thơ tự do, ngôn ngữ giản dị nhưng giàu tính biểu tượng. Hình ảnh sợi tóc xuyên suốt bài thơ vừa cụ thể vừa mang ý nghĩa triết lý sâu sắc. Giọng thơ chậm, trầm, phù hợp với dòng cảm xúc suy tư và day dứt.

Mái tóc mẹ không chỉ là bài thơ về mẹ, mà còn là bài thơ về thời gian, về sự thức tỉnh của con người trước mất mát không thể đảo ngược. Một bài thơ khiến người đọc không thể vội vàng, buộc phải lặng lại để nghĩ về mẹ của chính mình.