Đọc hiểu văn bản: "Thơ viết ở biển" của Hữu Thỉnh 1. Tri thức đọc hiểu Tri thức về thơ tự do + Khái niệm: "Khi nói đến thơ tự do là muốn nói đến một thể thơ ít bị ràng buộc nhất về mặt vần điệu, về sự hạn định câu và cho tác giả có điều kiện diễn tả đối tượng một cách thích hợp nhất, cho tứ thơ thoát lên bay bổng, cho nhịp điệu thơ phục vụ đắc lực nhất việc biểu hiện nội dung" (Thơ ca Việt Nam – hình thức và thể loại). + Đặc trưng thơ tự do: không gò bó về cấu trúc cũng như hình thức, người nghệ sĩ thỏa sức bộc lộ rung cảm tinh tế đến từ trái tim, những chiêm nghiệm đời sống phong phú. Tuy nhiên, thơ tự do vẫn có quy ước riêng của mình, người viết cần chú ý tới nhịp điệu, tạo ra sự hài hòa về mặt ngôn từ và tiết chế cảm xúc biểu đạt.. Tri thức về tác giả, tác phẩm - Tác giả Hữu Thỉnh: + Sinh năm 1942, tại Tam Dương, Vĩnh Phúc trong một gia đình nhà nho nghèo + Thuộc thế hệ nhà thơ trẻ thời kì kháng chiến chống Mĩ, cứu nước + Thơ Hữu Thỉnh tinh tế, giàu suy tư trải nghiệm, với một giọng điệu riêng đa sắc thái và năng lực sử dụng ngôn từ độc đáo - Bài thơ "Thơ viết ở biển" in trong tập "Thư mùa đông" của Hữu Thỉnh, xuất bản năm 1994 2. Tiến trình đọc hiểu Câu 1: Nhân vật trữ tình trong bài thơ Thơ viết ở biển là ai? Vì sao em xác định như vậy? Câu 2: Hãy chỉ ra các hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ. Những hình ảnh nào thể hiện tâm trạng trống trải, cô đơn của nhân vật trữ tình khi vắng "em"? Nêu cảm nhận về hình ảnh đó. Câu 3: Cảm nhận của em về tâm trạng của người con trai trong tình yêu qua bài thơ Thơ viết ở biển. Câu 4: Chủ đề của bài thơ Thơ viết ở biển là gì? Câu 5: Trong văn học có nhiều câu thơ, bài thơ dùng hình tượng "Sóng" và "Biển" để nói về tình yêu. Hãy sưu tầm những câu thơ, bài thơ đó. Câu 6: Từ văn bản Thơ viết ở biển, em có suy nghĩ gì về tình yêu đôi lứa? Dự kiến trả lời: Câu 1: - Nhân vật trữ tình là nhân vật người con trai (anh) - Vì xuyên suốt bài thơ giống như một lời độc thoại triền miên không dứt về nỗi buồn nhớ mênh mông của người con trai với nỗi nhớ "em" da diết. Câu 2: - Những hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ: Trăng, mặt trời, biển, gió, đá núi, sóng - Hình ảnh thể hiện tâm trạng trống trải, cô đơn của nhân vật trữ tình: "Trăng cũng lẻ", "Mặt trời cũng lẻ" "Biển vẫn cậy.. thế" "Vắng cánh buồm.. cô đơn" - Mặt trăng và mặt trời vốn chỉ có một và tạo hóa sinh ra chúng đã lẻ. Nhưng khi anh xa em thì ngay cả những hiện tượng tự nhiên bình thường cũng trở nên bất thường - Tác giả lấy hình tượng thuyền và biển vốn rất quen thuộc để nói về anh và em, trong đó anh được ví như biển, em được coi là thuyền. Biển cả dù mênh mông nhưng nếu không có thuyền cũng cảm thấy cô đơn, trống vắng. => Tất cả đều trở nên đơn độc, lẻ loi, mất đi ý nghĩa khi anh xa em. Cả bài thơ là một không gian rộng rãi nhưng bao trùm bởi màu sắc trầm buồn, một sự cô đơn, trống vắng đến mênh mang. Câu 3: - Tâm trạng của người con trai: Cảm giác cô đơn, nỗi nhớ mong mòn mỏi, khắc khoải khi phải xa cách người yêu. Câu 4: - Bài thơ viết về chủ đề tình yêu đối lứa với những vần thơ giản dị và vô cùng nhẹ nhàng. Đó là nỗi nhớ mong da diết, là tâm trạng tương tư khi thích một người, yêu một người. Câu 5: - Một số bài thơ dùng hình tượng "sóng" và "biển" để nói về tình yêu: + Bài thơ "Sóng" của Xuân Quỳnh "Trước muôn trùng sóng bể Em nghĩ về anh, em Em nghĩ về biển lớn Từ nơi nào sóng lên? + Bài thơ" Biển "của Xuân Diệu " Anh không xứng là biển xanh Nhưng anh muốn em là bờ cát trắng Bờ cát dài phẳng lặng Soi ánh nắng pha lê.. .. Anh xin làm sóng biếc Hôn mãi cát vàng em Hôn thật khẽ, thật êm Hôn êm đềm mãi mãi" Câu 6: - Tình yêu luôn đi liền với nỗi buồn, sự nhớ nhung da diết, cảm giác cô đơn, lẻ loi khi xa nhau và khi yêu ai cũng khát khao say đắm, hướng đến sự trọn vẹn, chung thủy sắc son. Chính những khoảnh khắc xa cách, nhớ nhung ấy mới càng làm trọn vẹn cung bậc cảm xúc của những người đang yêu, khiến cho con người ta trân trọng, hết lòng hơn vì tình yêu!
