[Thùy Minh]

Đọc hiểu văn bản: Tạo lập trời đất và loài người, Thần thoại Bắc Âu​

Đọc văn bản sau:

Ngày xửa ngày xưa, thuở đó chưa có trời ở trên mà cũng chưa có đất ở dưới. Tất cả chỉ là một hố sâu bất tận, một thế giới sương mù trong đó có một nguồn nước chảy. Có mười hai con sông bắt nguồn từ đấy, chảy thật xa, đóng băng lại, rồi cứ lớp băng nọ chồng chất lên lớp băng kia cho đến khi cái hố sâu đó được lấp đầy dần.

Về phía nam thế giới sương mù này là thế giới ánh sáng. Một luồng gió ấm từ nơi đó thổi qua làm lớp băng tan. Hơi nước bốc lên không trung thành mây. Từ đám mây này xuất hiện một chàng Khổng Lồ Băng Giá tên là Ymir cùng đám hậu duệ, và cả con bò Audhumbla cung cấp sữa làm thức ăn cho người khổng lồ đó. Con bò này đã ăn sương và muối trên băng để có sữa. Một hôm nó đang liếm tảng đá có muối thì thấy xuất hiện mớ tóc của một người. Đến ngày thứ hai thì cả cái đầu xuất hiện. Sang ngày thứ ba, toàn thân người xuất hiện, một người đẹp, nhanh nhẹn, dũng mãnh. Sinh vật mới này là một vị thần. Vị thần này lấy một nàng khổng lồ, rồi sinh ra được ba người con tên là Odin, Vili và Ve. Ba anh em hợp lực lại giết người khổng lồ Ymir. Xác của Ymir thành trái đất, máu thành biển, xương thành núi, tóc thành cây, xương sọ là bầu trời và óc là những đám mây đem lại mưa đá và tuyết.

Odin mới chia giờ khắc, phân định ngày đêm cùng các mùa bằng cách đặt mặt trời, mặt trăng và chỉ định quỹ đạo cho cả hai.

Vừa khi mặt trời chiếu sáng trái đất, cả thế giới thảo mộc đâm chồi nảy lộc. Sau khi các thần đã tạo ra thế giới, họ bèn đi dạo trên bờ biển và chợt thấy còn một điều thiếu sót: Chưa có loài người. Các thần bèn đục cây trần bì thành một người đàn ông, đục cây trăn thành một người đàn bà rồi đặt tên cho hai người là Aske và Embla. Thần Odin mới ban cho hai người sự sống và linh hồn; thần Vili cho họ lý trí và cảm xúc. Thần Ve cho họ ngũ quan, dáng vẻ bề ngoài và tiếng nói. Họ sống trên mặt đất, chính là những bậc tiền bối của nhân loại ngày nay..

(Tạo lập trời đất và loài người, trích Thần thoại Bắc Âu – Donna Jo Napoli; Huy Toàn, Quốc Tuấn dịch, Nxb Thanh Niên)​

Trả lời câu hỏi:

Câu 1: Chỉ ra yếu tố không gian, thời gian trong văn bản.

Câu 2: Nêu đặc điểm của nhân vật thần thoại qua các nhân vật Odin, Ymir.

Câu 3: Truyện "Tạo lập trời đất và loài người" trong thần thoại Bắc Âu lí giải hiện tượng gì?

Câu 4: Tác giả dân gian thể hiện tình cảm gì đối với ba vị thần Odin, Vili và Ve?

Câu 5: Khái quát chủ đề của truyện.

Câu 6: Cuộc chiến giữa các vị thần cho em hiểu điều gì trong nhận thức của người Bắc Âu về quá trình tạo lập thế giới?

Gợi ý đọc hiểu:

Câu 1:

- Đặc điểm không gian:

+ Thế giới ban đầu được mô tả như một hố sâu không đáy, hoàn toàn trống rỗng và mờ mịt, không có trời và đất.

+ Không gian này là một thế giới mờ ảo, chỉ có sương mù và một nguồn nước chảy.

+ Về phía nam của thế giới sương mù là thế giới ánh sáng, nơi có gió ấm làm tan băng và tạo ra sự sống.

+ Sau khi Ymir bị giết, các vị thần đã tạo ra thế giới mới từ xác của Ymir, hình thành các yếu tố địa lý như trái đất, biển, núi và bầu trời.

- Đặc điểm thời gian:

+ Thời gian vô định: Ban đầu không có khái niệm về thời gian, khi chưa có sự phân định giữa ngày và đêm.

+ Thời gian bắt đầu được xác định khi Odin phân chia các giờ khắc, tạo ra sự thay đổi theo mùa và ngày đêm.

+ Các sự kiện diễn ra theo một trình tự cụ thể từ việc hình thành thế giới, xuất hiện của các vị thần cho đến khi con người ra đời.

Tổng thể, không gian và thời gian trong truyện được xây dựng để tạo nên bối cảnh huyền bí và kỳ diệu, phản ánh sự sáng tạo và hình thành thế giới trong thần thoại Bắc Âu.

Câu 2: Đặc điểm của nhân vật thần thoại qua các nhân vật Odin, Ymir:

- Odin:

Odin là vị thần tối cao, biểu tượng của quyền lực và trí tuệ, sự sáng tạo, có khả năng phân chia thời gian, đặt ra các quy tắc cho thế giới.

Là người dẫn dắt các vị thần, Odin có vai trò quyết định trong việc tạo ra thế giới và con người.

- Ymir:

Hình dáng: Ymir là một chàng Khổng Lồ Băng Giá, tượng trưng cho sức mạnh và sự hoang sơ của thiên nhiên.

Xác của Ymir được sử dụng để tạo ra thế giới, cho thấy vai trò của ông trong chu trình sinh và tử.

Câu 3:

Truyện "Tạo lập trời đất và loài người" trong thần thoại Bắc Âu lí giải hiện tượng về sự hình thành của vũ trụ và con người. Cụ thể, truyện giải thích những vấn đề sau:

- Nguồn gốc của vũ trụ: Truyện mô tả quá trình tạo ra thế giới từ một hố sâu bất tận và sự hình thành các yếu tố tự nhiên như trái đất, biển, núi, bầu trời từ xác của Ymir, người khổng lồ.

- Khái niệm về thời gian: Thần Odin đã phân chia thời gian thành ngày đêm và các mùa, tạo ra nhịp điệu tự nhiên cho cuộc sống.

- Nguồn gốc của con người: Truyện giải thích cách thức tạo ra con người đầu tiên từ cây cối, cùng với sự ban tặng sự sống, trí tuệ và cảm xúc từ các vị thần, xác lập mối quan hệ giữa con người và thần thánh.

- Tính chất tự nhiên và sự sống: Sự xuất hiện của các hiện tượng tự nhiên, như sự sống nảy nở sau khi mặt trời chiếu sáng, cũng được mô tả, thể hiện mối liên hệ giữa các yếu tố tự nhiên và sự tồn tại của sinh vật.

Truyện không chỉ là một câu chuyện về sự sáng tạo mà còn mang trong mình những giá trị văn hóa, phản ánh cách người Bắc Âu hiểu và giải thích thế giới xung quanh họ.

Câu 4: Tác giả dân gian thể hiện tình cảm trân trọng và tôn kính đối với ba vị thần Odin, Vili và Ve thông qua các yếu tố sau:

- Sự kính trọng đối với quyền năng: Ba vị thần được mô tả như những thực thể mạnh mẽ và quyền lực, có vai trò quyết định trong việc tạo ra thế giới và con người. Tác giả thể hiện sự ngưỡng mộ đối với trí tuệ và sức mạnh của họ.

- Tính hợp tác và đoàn kết: Mối quan hệ giữa Odin, Vili và Ve được khắc họa là sự hợp tác chặt chẽ, thể hiện tình anh em gắn bó. Điều này không chỉ tôn vinh các vị thần mà còn nhấn mạnh giá trị của sự đoàn kết trong việc tạo lập vũ trụ.

- Sự ban tặng cho nhân loại: Việc các vị thần ban cho con người sự sống, trí tuệ, cảm xúc và các giác quan cho thấy tình thương và trách nhiệm của họ đối với nhân loại. Tác giả thể hiện niềm tự hào về sự nhân từ của các vị thần đối với con người.

- Sự thiêng liêng: Các hành động và quyết định của ba vị thần được thể hiện với tính chất thiêng liêng, tạo ra sự tôn sùng và lòng biết ơn đối với họ trong tâm thức của người dân.

Thông qua cách xây dựng nhân vật và diễn biến câu chuyện, tác giả dân gian đã thể hiện một tình cảm sâu sắc và trân trọng đối với ba vị thần này, nhấn mạnh vai trò quan trọng của họ trong việc định hình thế giới và nhân loại.

Câu 5: Chủ đề truyện:

Thông qua câu chuyện về sáng tạo vũ trụ và muôn loài, truyện thể hiện nhận thức sơ khai và khát vọng lí giải nguồn gốc vạn vật của người Bắc Âu xưa. Truyện cũng cho thấy quan niệm của người Bắc Âu xưa, rằng vũ trụ và muôn loài là thành quả của một cuộc chiến đấu và sáng tạo nhọc nhằn của các vị thần, từ đó hướng đến ca ngợi và biết ơn công lao của họ.

Câu 6:

Truyện khiến ta hiểu nhận thức của người Bắc Âu về quá trình tạo lập thế giới: Đối với họ, quá trình tạo lập vũ trụ không phải là do một vị thần duy nhất sáng tạo, mà là một cuộc chiến đấu sống còn giữa các vị thần. Từ đó ta cũng biết được cuộc sống của những con người nơi đây luôn là một cuộc chiến đấu nhọc nhằn với tự nhiên, nhất là với điều kiện khí hậu băng giá, khắc nghiệt.