[Thùy Minh]

Đọc hiểu: Tổ quốc - Nguyễn Sĩ Đại​

Đọc bài thơ sau:

Trả lời câu hỏi:

Câu 1: Bài thơ được viết theo thể thơ nào?

Câu 2: Nhân vật trữ tình trong bài thơ là ai?

Câu 3: Người cha trong bài thơ đã đưa ra những định nghĩa mới mẻ về Tổ quốc như thế nào?

Câu 4: Trong bài thơ, tác giả đã miêu tả sự gắn bó giữa con người với Tổ quốc như thế nào?

Câu 5: Phân tích hiệu quả biểu đạt của điệp ngữ "là" sử dụng trong bài thơ.

Gợi ý đọc hiểu:

Câu 1:

Bài thơ "Tổ quốc" của Nguyễn Sĩ Đại được viết theo thể thơ tự do (không bị ràng buộc về số lượng âm tiết hay cấu trúc vần điệu, tạo sự tự do trong biểu đạt cảm xúc và suy nghĩ. Việc sử dụng thể thơ tự do giúp tác giả dễ dàng truyền tải những cảm xúc dạt dào và những hình ảnh đa dạng về Tổ quốc)

Câu 2:

Nhân vật trữ tình trong bài thơ là tác giả - là người cha đang nói với con những điều thiêng liêng về Tổ quốc.

Câu 3: Người cha trong bài thơ đã đưa ra những định nghĩa mới mẻ về Tổ quốc:

Trong bài thơ, người cha không xuất hiện trực tiếp, nhưng hình ảnh người cha có thể được hiểu là đại diện cho thế hệ đi trước, những người đã trải qua bao gian khó và hy sinh vì Tổ quốc. Người cha trong bài thơ có thể được coi là người truyền dạy, chỉ ra những "định nghĩa mới mẻ" về Tổ quốc, đó là sự kết hợp giữa hình ảnh thân thuộc, bình dị trong cuộc sống hàng ngày như "cái mũi dọc dừa", "màu da vàng như nắng", với những biểu tượng thiêng liêng và vĩ đại như "dòng máu cha ông", "lòng yêu nước", "biển và non", "sắc cờ cháy rực". Những định nghĩa này không chỉ đơn giản là khái niệm về một mảnh đất, mà là sự hòa quyện giữa thiên nhiên, lịch sử, văn hóa và con người Việt Nam.

Câu 4: Tác giả miêu tả sự gắn bó giữa con người và Tổ quốc qua những hình ảnh đậm chất dân tộc và gần gũi. Tổ quốc trong bài thơ không chỉ là một mảnh đất cụ thể, mà là một phần máu thịt của con người, được thể hiện qua những hình ảnh như:

"Khi mẹ sinh con" : Tổ quốc là nguồn gốc, là nơi con người bắt đầu cuộc đời, khởi nguồn của mọi sự sống.

"Là ngọt ngào tiếng Việt môi son" : Tiếng nói, ngôn ngữ là yếu tố quan trọng kết nối con người với Tổ quốc, tạo ra sự đồng cảm, đồng điệu trong tâm hồn.

"Là mùa Xuân lắc thắc mưa phùn, chân bấm ngõ làng đi hội Tết" : Tổ quốc được gắn liền với những phong tục, lễ hội, truyền thống của dân tộc, như một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của con người.

"Dòng máu cha ông tha thiết chảy muôn đời" : Tổ quốc không chỉ hiện diện trong không gian mà còn trong dòng máu của mỗi người, là sự tiếp nối và lưu giữ các giá trị lịch sử, văn hóa qua các thế hệ.

Từ đó, tác giả cho thấy Tổ quốc là một phần của mỗi con người, một sự kết nối sâu sắc và thiêng liêng không thể tách rời.

Câu 5:

Trong bài thơ "Tổ quốc" của Nguyễn Sĩ Đại, điệp ngữ "là" được sử dụng rất hiệu quả:

- Mỗi câu với "là" giúp khẳng định, làm rõ tính chất và giá trị của Tổ quốc qua từng hình ảnh cụ thể. Tổ quốc không chỉ là một khái niệm trừu tượng, mà là những hình ảnh sinh động, gần gũi, có thể cảm nhận được bằng tất cả các giác quan.

- Điệp ngữ "là" không chỉ khái quát mà còn giúp tác giả liệt kê một cách sinh động, không giới hạn những biểu hiện, hình ảnh đặc trưng của Tổ quốc. Những điều này không phải là khái niệm trừu tượng mà là những hình ảnh cụ thể, phong phú về Tổ quốc.

- Việc lặp lại từ "là" không chỉ giúp nhấn mạnh sự liên kết giữa Tổ quốc và các yếu tố, hình ảnh mà còn góp phần tạo nhịp điệu, làm cho bài thơ trở nên dồn dập, mạnh mẽ và sâu lắng hơn..

Xem tiếp bên dưới..

 

[Thùy Minh]

Đọc hiểu: Tổ quốc - Nguyễn Sĩ Đại (tt)​

Câu 6: Chất liệu dân gian như sự tích đằng ngà, Thánh Gióng, cô Tấm có vai trò gì trong việc thể hiện bản sắc dân tộc trong bài thơ?

Câu 7: Những yếu tố nào trong bài thơ cho thấy sự vĩnh hằng và bất diệt của Tổ quốc?

Câu 8: Tại sao tác giả lại kết thúc bài thơ bằng câu "Không gọi được thành lời, thì gọi Tổ quốc ơi!"?

Câu 9: Thông điệp từ bài thơ có ý nghĩa như thế nào với anh/chị?

Gợi ý đọc hiểu:

Câu 6:

Trong bài thơ, tác giả sử dụng chất liệu dân gian như sự tích đằng ngà, Thánh Gióng và cô Tấm để làm nổi bật bản sắc dân tộc Việt Nam, đồng thời thể hiện sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống và hiện thực. Những hình ảnh này có vai trò quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh Tổ quốc qua các biểu tượng văn hóa, lịch sử và những giá trị truyền thống. Những chất liệu dân gian này không chỉ làm giàu giá trị văn hóa dân tộc mà còn là phương tiện để tác giả khẳng định và làm sáng tỏ bản sắc dân tộc, với những đặc trưng riêng biệt và những giá trị trường tồn qua thời gian.

- Sự tích đằng ngà:

"Sự tích đằng ngà" là một hình ảnh dân gian nổi tiếng trong văn hóa Việt Nam, gắn liền với những câu chuyện cổ tích về loài voi và sự hòa hợp giữa con người với thiên nhiên. Trong bài thơ, hình ảnh này không chỉ mang tính huyền thoại mà còn phản ánh sự gắn bó sâu sắc giữa con người Việt Nam với đất nước, với thiên nhiên, với những yếu tố tạo nên bản sắc văn hóa dân tộc.

- Thánh Gióng:

Thánh Gióng là một biểu tượng bất diệt trong văn hóa Việt Nam, đại diện cho sức mạnh, sự kiên cường và tinh thần chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Tác giả nhắc đến hình ảnh "hồn trẻ Việt tự mang hồn Thánh Gióng" để khẳng định rằng tình yêu Tổ quốc đã ăn sâu vào tâm hồn mỗi người dân Việt, là một phần không thể thiếu trong bản sắc dân tộc. Hình ảnh Thánh Gióng cũng làm nổi bật tinh thần đấu tranh, lòng dũng cảm của người dân Việt Nam trong mọi hoàn cảnh.

- Cô Tấm:

Cô Tấm là một hình ảnh quen thuộc trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam, đại diện cho sự hiền hòa, sự nhân hậu và sự kiên trì trong cuộc sống. Hình ảnh cô Tấm trong bài thơ khắc họa phẩm hạnh của con người Việt Nam, đồng thời thể hiện sự bất khuất, dù gặp nhiều khó khăn, thử thách, Tổ quốc vẫn luôn vững vàng, bảo vệ những giá trị nhân văn, nhân ái.

Câu 7: Trong bài thơ, tác giả đã khéo léo sử dụng nhiều yếu tố để làm nổi bật sự vĩnh hằng và bất diệt của Tổ quốc, giúp người đọc cảm nhận rõ ràng rằng đất nước này không chỉ tồn tại trong hiện tại mà còn có một sự sống mãi mãi qua thời gian. Những yếu tố thể hiện sự bất diệt của Tổ quốc trong bài thơ bao gồm:

- "Dòng máu cha ông tha thiết chảy muôn đời" :

Dòng máu cha ông chảy muôn đời là hình ảnh thể hiện sự vĩnh hằng của Tổ quốc. Dù thời gian có trôi qua, thế hệ này qua thế hệ khác, nhưng dòng máu ấy vẫn không bao giờ cạn kiệt. Hình ảnh này khẳng định rằng sự tồn tại của Tổ quốc không phải là một khoảnh khắc, mà là sự trường tồn qua các thế hệ.

- "Tổ quốc là biên trấn áo mong manh / Tây rồi Bắc đổi mùa ràn rạt gió" :

Dù đối diện với những thử thách, khó khăn (biên trấn mong manh, gió đổi mùa), Tổ quốc vẫn đứng vững, vẫn trường tồn. Từ ngữ "ràn rạt gió" mang ý nghĩa về sự thay đổi của thời gian và hoàn cảnh, nhưng dù có thế nào, đất nước vẫn không bị lay chuyển, vẫn vững vàng, bất diệt.

- "Tổ quốc là tất cả những gì yêu dấu nhất / Không gọi được thành lời, thì gọi Tổ quốc ơi!" :

Đây là một sự khẳng định tuyệt đối về sự vĩnh hằng và bất diệt của Tổ quốc. Những gì yêu dấu nhất, không thể diễn tả thành lời, chính là Tổ quốc. Dù không thể gọi thành lời nhưng sự yêu thương ấy vẫn là mãi mãi, thể hiện qua một tiếng gọi thiêng liêng: "Tổ quốc ơi!"

Tất cả những yếu tố này trong bài thơ đều khắc họa một hình ảnh Tổ quốc không chỉ sống trong hiện tại mà còn bất diệt, mãi mãi tồn tại trong trái tim, trong dòng máu của mỗi con người Việt Nam.

Câu 8: Câu kết "Không gọi được thành lời, thì gọi Tổ quốc ơi!" là một sự kết thúc đầy cảm xúc và sâu sắc, khép lại bài thơ bằng một hình ảnh mạnh mẽ thể hiện tình yêu Tổ quốc tha thiết và không thể diễn tả hết bằng lời. Có thể hiểu rằng, tác giả kết thúc bài thơ theo cách này vì:

- Tình yêu Tổ quốc vượt qua giới hạn ngôn từ: Tình yêu Tổ quốc của tác giả là quá lớn, quá thiêng liêng, không thể diễn tả trọn vẹn bằng lời nói hay bất kỳ hình thức diễn đạt nào. Những cảm xúc yêu nước, lòng tự hào, và sự gắn bó sâu sắc với quê hương là những thứ mà con người đôi khi cảm thấy không thể diễn tả được hết bằng từ ngữ. "Không gọi được thành lời" cho thấy sự bất lực của ngôn ngữ trước tình cảm mãnh liệt ấy.

- Tổ quốc là tiếng gọi thiêng liêng: "Gọi Tổ quốc ơi!" là một tiếng gọi sâu thẳm từ trái tim, mang tính thiêng liêng và khẩn thiết. Đây không chỉ là sự kêu gọi về một mảnh đất mà là sự kêu gọi về tình yêu, sự hy sinh, và lòng biết ơn đối với Tổ quốc. "Tổ quốc ơi!" là tiếng gọi thể hiện sự kết nối giữa con người và đất nước, một lời gọi mang tính tâm linh và thiêng liêng, luôn vang vọng trong lòng mỗi người con của đất nước. Câu kết này làm cho bài thơ không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn là một lời cầu nguyện, một tiếng thở dài từ tận đáy lòng, khắc sâu tình yêu nước trong tâm thức của người đọc.

- Khẳng định sự vĩnh hằng của tình yêu Tổ quốc: Dù không thể diễn tả thành lời, nhưng tình yêu đối với Tổ quốc luôn hiện hữu trong trái tim mỗi người dân Việt. "Tổ quốc ơi!" là một tiếng gọi vượt qua thời gian, không gian, là lời khẳng định rằng Tổ quốc luôn sống trong tâm hồn mỗi người, dù có khó khăn, thử thách hay bất kỳ ngôn từ nào cũng không thể cạn kiệt tình yêu ấy.

- Cái kết mở rộng, gây ấn tượng mạnh mẽ: Câu kết không chỉ là một lời kết luận đơn giản mà còn mở ra một không gian rộng lớn cho cảm xúc của người đọc. Nó khiến cho bài thơ trở nên gần gũi và dễ tiếp nhận, đồng thời khơi gợi cảm xúc trong lòng người đọc về tình yêu, lòng biết ơn đối với Tổ quốc. Một câu nói giản dị nhưng lại gợi mở bao suy tư, tình cảm sâu xa, tạo nên một kết thúc đầy ấn tượng và khó quên.

Câu 9:

- Bài thơ mang đến những thông điệp sâu sắc về tình yêu quê hương, đất nước và sự gắn bó giữa con người với Tổ quốc.

- Ý nghĩa: Thông điệp từ bài thơ "Tổ quốc" làm thức tỉnh trong mỗi người một tình yêu sâu sắc đối với đất nước và một ý thức trách nhiệm đối với sự phát triển và bảo vệ những giá trị thiêng liêng ấy. Tình yêu Tổ quốc là một phần không thể thiếu trong cuộc sống mỗi người, là động lực để chúng ta sống xứng đáng với những gì cha ông đã xây dựng và hy sinh. Tình yêu Tổ quốc phải được thể hiện qua hành động cụ thể, chứ không chỉ là những cảm xúc hay lời nói suông. Thông qua tình yêu đó, mỗi người cần có trách nhiệm đóng góp vào sự phát triển và bảo vệ đất nước. Câu thơ "Không gọi được thành lời, thì gọi Tổ quốc ơi!" nhắc nhở chúng ta rằng tình yêu đối với đất nước không chỉ là cảm xúc mà còn là sự khẳng định, sự nỗ lực của mỗi cá nhân để làm cho Tổ quốc ngày càng vững mạnh.