ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI QUỐC GIA 2022 1. Môn Ngữ Văn Câu 1: Nghị luận xã hội (8, 0 điểm) "Một hòn đá xù xì án ngữ trước cửa nhà từ lâu. Mọi người định dùng nó để xây tường, làm bậc hè, làm chi.. nhưng nhận thấy không thể được. Một hôm, có một nhà thiên văn đi qua và phát hiện ra hòn đả này. Cuối cùng, người ta đem một chiếc ô tô đến cẩn thận chở nó đi trước sự ngạc nhiên của người dân. Hóa ra hòn đả này rơi từ vũ trụ xuống đã mấy trăm năm. Nhà thiên văn nói rằng đó không phải là hòn đá thông thường đương nhiên không thể xây tường, lát bậc lên xuống, không thể điêu khắc và giặt vỏ quần áo, Nó không phải là thứ để làm những trò ấy, cho nên thường bị người đời chê bai". (Theo Ngữ văn 10, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2018, tr. 63-64) Trình bày ý kiến của anh/chị về vấn đề gợi ra từ câu chuyện trên. Câu 2: Nghị luận văn học (12, 0 điểm) "Văn học soi sáng các giá trị, dẫn dắt con người vượt lên trên các giá trị nhất thời, vươn tới các giá trị bền vững". (Theo Ngữ văn 12 nâng cao, tập hai, NXB Giuo dục Việt Nam, 2020, tr. 83) Bằng hiểu biết và trải nghiệm văn học, anh/chị hãy trình bày suy nghĩ của mình về quan điểm trên. *Một số gợi ý Câu 1: - "Ai cũng là thiên tài, nhưng nếu bạn đánh giá một con cá qua khả năng leo cây của nó, nó sẽ sống suốt đời và tin rằng nó thật đần độn". (A. Einstein) - Viên đá đã không được phát huy sức mạnh của mình bởi bị đặt sai vị trí, trở nên vô dụng và bị người đời khinh chê. Qua câu chuyện để ta soi chiếu vào chính bản thân mình, mỗi người có những thế mạnh, năng lực và khả năng riêng, hãy biết khai thác nó một cách hiệu quả, đặt vào đúng vị trí để bản thân được tỏa sáng là lấp lánh theo cách riêng của chính mình. - Hòn đá từ trên trời rơi xuống nghĩa là nó đã từng ở mấy trăm năm trên nền trời cao, từng tỏa nhiệt, từng tỏa sáng và bây giờ nó rơi xuống chốn này. Vì nó không phải hòn đá bình thường nên không thể giặt giũ, lát tường, không thể phục vụ con người nên người đời ghét bỏ nó. Họ không nhận ra được nó từng tỏa sáng và không biết được giá trị cái đẹp đích thực của nó là gì. =>Bài học nhân văn: Hãy nhận ra và trân trọng những giá trị và vẻ đẹp của người khác. - Hòn đá xù xì chính là biểu tượng cho sự bất toàn. Con người nhìn nhận sự việc theo một cách đơn giản, chấp nhận bản chất vô thường của nó, từ đó cuộc sống trở nên dễ dàng và nhẹ nhàng hơn. Hãy nhìn mọi thứ xung quanh bằng đôi mắt đẹp nhất, khi đó bạn sẽ thấy được màu hồng của cuộc sống. Tuy nhiên cũng cần biết biến khuyết điểm thành ưu điểm để tỏa sáng. Câu 2: Bàn về chức năng của văn học. Văn học hướng con người tới những giá trị tốt đẹp đưa họ vượt lên các giá trị nhất thời là những giá trị tức thời, phút chốc, không vững bền với thời gian. Văn học đưa con người hướng đến những giá trị bền vững là những giá trị trường tồn với thời gian, không lớp bụi thời gian nào có thể làm lu mờ nó. Nếu những giá trị nhất thời có thể là những vật chất, những quan điểm hợp thời thì những giá trị bền vững là những cái đẹp luôn hợp với mọi thời đại. Văn học luôn hướng con người đến những giá trị đích thực tốt đẹp nhất. Để làm rõ chức năng trên của văn học, có thể tham khảo dàn ý chi tiết sau: Mở bài: - Văn học từ lâu đã là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của con người. Không chỉ là nguồn vui vẻ, giải trí, mà văn học còn đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng tư tưởng, bồi đắp và phát triển các giá trị đạo đức, nhân văn trong xã hội. Quan điểm trên chỉ ra rằng văn học có sức mạnh soi sáng, dẫn dắt con người vượt qua những giá trị tạm thời, không ổn định để hướng đến những giá trị bền vững hơn. - Tôi hoàn toàn đồng tình với quan điểm này. Văn học không chỉ phản ánh cuộc sống mà còn có khả năng chỉ ra những điều sâu sắc hơn, giúp con người hiểu rõ giá trị đích thực của cuộc sống. Thân bài: 1. Văn học soi sáng các giá trị - Văn học có khả năng phản ánh hiện thực xã hội, nêu bật những vấn đề quan trọng trong đời sống, từ đó giúp con người nhận diện và nhận thức rõ ràng về những giá trị sống. Các tác phẩm văn học có thể khai thác sâu sắc những phẩm chất cao đẹp như tình yêu thương, lòng trung thực, sự kiên trì, hay tinh thần yêu nước. - Ví dụ: Trong tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao, văn học giúp ta nhìn nhận rõ sự tàn nhẫn của xã hội cũ, đồng thời cũng làm nổi bật sự khao khát hạnh phúc và sự sống nhân văn của mỗi con người. Chính qua đó, văn học soi sáng giá trị của tình yêu, sự cảm thông, lòng nhân ái. 2. Dẫn dắt con người vượt lên trên các giá trị nhất thời - Trong xã hội hiện đại, con người dễ bị cuốn theo những giá trị vật chất, danh vọng, hoặc những giá trị chóng vánh, không ổn định. Tuy nhiên, văn học lại giúp chúng ta nhận thức về những giá trị bền vững hơn, vượt lên trên những cám dỗ nhất thời. - Ví dụ: Các tác phẩm văn học như Đoạn tuyệt của nhân vật Thị Kính, hay Số đỏ của Vũ Trọng Phụng giúp chúng ta nhận diện được sự giả dối, những thứ hào nhoáng mà xã hội tiêu dùng muốn áp đặt lên con người. Từ đó, người đọc nhận ra rằng những giá trị nhân bản, trung thực và phẩm giá con người mới là những thứ đáng trân trọng lâu dài. 3. Vươn tới các giá trị bền vững - Văn học không chỉ giúp con người vượt qua những giá trị tạm thời mà còn định hình những giá trị đích thực và bền vững. Những giá trị như tình yêu, lòng kiên trì, sự hy sinh, lòng trung thành, nhân ái luôn là những tiêu chí vững vàng giúp con người sống tốt hơn trong mọi hoàn cảnh. - Ví dụ: Tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố không chỉ phản ánh cuộc sống khổ cực của nông dân mà còn đề cao lòng kiên cường, tinh thần đấu tranh vì quyền lợi chính đáng của họ. Đây là những giá trị nhân văn vượt thời gian, bền vững trong tất cả các thời đại. 4. Liên hệ với thực tế - Trong cuộc sống hiện đại, khi mà nhiều giá trị vật chất, danh lợi được tôn sùng, đôi khi con người quên đi những giá trị đích thực. Tuy nhiên, qua những tác phẩm văn học, chúng ta vẫn tìm thấy niềm hy vọng và niềm tin vào những giá trị nhân văn vĩnh cửu. Văn học có thể giúp chúng ta nhìn thấy được những điều tốt đẹp ở con người và xã hội. - Ví dụ: Trong bối cảnh xã hội đang đương đầu với nhiều thử thách như tham nhũng, bất công, ô nhiễm môi trường, các tác phẩm văn học vẫn truyền tải những thông điệp về sự hy sinh, tình yêu thương, sự kiên trì và khát vọng đổi mới. Kết bài: - Khẳng định lại: Văn học chính là một nguồn ánh sáng tinh thần, dẫn dắt con người vượt qua những giá trị tạm bợ, hướng đến những giá trị vĩnh cửu, nhân văn và có ích cho cộng đồng. - Liên hệ với bản thân: Trong cuộc sống này, mỗi chúng ta đều có thể tìm thấy trong văn học những bài học quý giá giúp chúng ta trở thành những con người tốt hơn, sống có ích hơn và đóng góp vào sự phát triển bền vững của xã hội. Gợi ý các tác phẩm có thể sử dụng để minh họa: Chí Phèo (Nam Cao) Số đỏ (Vũ Trọng Phụng) Tắt đèn (Ngô Tất Tố) Đoạn tuyệt (Nguyên Hồng) Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ (Văn học đương đại)
2. Môn Toán a) Ngày thi thứ nhất 04/03/2022 Đáp án: Bấm để xem b) Ngày thi thứ hai 05/03/2002 Đáp án: Bấm để xem
