[lamvuthon]

Chào các bạn,

Nội dung dưới đây được tổng hợp từ nhiều nguồn và sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái tiếng Việt để tiện tra cứu.

Hy vọng sẽ hữu ích đối với các bạn đang tìm hiểu về Hán Việt.

Cảm ơn các bạn đã ghé qua

DANH MỤC THÀNH NGỮ, TỤC NGỮ HÁN VIỆT THAM KHẢO​

PHẦN I: TỪ A - M​

A.

Ác giả ác báo, thiện lai thiện báo. (Làm ác gặp ác, ở hiền gặp lành)

Ám thất khuy tâm, thần mục như điện. (Lòng tà ngõ tối, thần thấy như gương)

Anh hùng hành hiểm đạo, phú quý tự hoa chi. (Anh hùng ngại chi đi đường hiểm, phú quý tựa như một nhánh hoa)

Ă

Â

Ẩn ác dương thiện, chấp kỳ lưỡng đoan. (Nên đem điều thiện giương cao, còn như điều ác gắng sao mờ dần)

B.

Bách niên thành chi bất túc, nhất đán hoại chi hữu dư. (Trăm năm chưa đủ làm xong, còn như huỷ hoại chỉ trong sớm chiều)

Bách thế tu lai đồng thuyền độ, thiên thế tu lai cộng chẩm miên (Trăm kiếp tu được chung thuyền, nghìn đời tu được gối giường ngủ chung)

Bách văn bất như nhất kiến (Trăm nghe không bằng một thấy)

Bạch phát bất tuỳ lão nhân khứ, khan khan hựu thị bạch đầu ông. (Tóc bạc chẳng bỏ người già, trông qua trông lại thành ông bạc đầu)

Bạch tửu nhưỡng thành diên hảo khách, hoàng kim tán tận vị thu thư. (Rượu ngon thiết bạn tâm đầu, vàng mười tiêu hết mong mua sách về)

Bạng duật tương trì, ngư ông đắc lợi (Ngao cò cùng tranh nhau, ngư ông được lợi)

Bảo kiếm phong tòng ma lệ xuất, mai hoa hương tự khổ hàn lai (Bảo kiếm được rèn từ lửa đỏ, hương hoa mai nuôi được dưỡng ở xứ lạnh)

Bần cùng tự tại, phú quý đa ưu. (Nghèo khó tự tại thung dung, giàu sang lắm nỗi mông lung ưu sầu)

Bần cư náo thị vô nhân vấn, phú tại thâm sơn hữu viễn thân. (Nghèo ở chợ đông không đứa hỏi, giàu nơi núi thẳm lắm người thăm)

Bần vô đạt sĩ tương kim tặng, bệnh hữu cao nhân thuyết dược phương. (Nghèo không kẻ tốt mang vàng giúp, bệnh sẵn người lành mách thuốc cho)

Bất cầu kim ngọc trùng trùng quý, đãn nguyện nhi tôn cá cá hiền. (Chẳng cầu vàng ngọc cho nhiều, chỉ mong con cháu thảy đều hiền lương)

Bất dĩ ngã vi đức, phản dĩ ngã vi cừu. (Chẳng coi ta kẻ làm ơn, mà coi ta ta lại tệ hơn kẻ thù)

Bất dĩ ngôn cử nhân, bất dĩ nhân phế ngôn. (Không nghe lời tốt mà nhận định người tốt, đừng nhận định người xấu chỉ bởi lời nói)

Bất nhân ngư phụ dẫn, chẩm đắc kiến ba đào. (Ông chài nếu chẳng đưa đường, thì sao thấy biển sóng nhường ấy cao) ]

Bất nhẫn bất nại, tiểu sự thành đại (Không nhịn không nín, việc nhỏ thành lớn)

Bất nhập hổ huyệt, yên đắc hổ tử (Không vào hang hổ, không bắt được hổ con)

Bất oán thiên, bất vưu nhân, hạ học nhi thượng đạt (Không oán trời, không trách đất, phàm làm người nên hiểu số mệnh)

Bất tại kỳ vị, bất mưu kỳ chính (Không ở vị trí thích hợp, không nên toan tính chuyện)

Bất tín đãn khán diên trung tửu, bôi bôi tiên khuyến hữu tiền nhân. (Cứ xem bữa tiệc rượu mời, chén nào trước cũng chuốc người giàu sang)

Bệnh tòng khẩu nhập, họa tòng khẩu xuất (bệnh hay vào từ miệng, tai họa hay đến từ lời nói)

Bình sinh chỉ hội lượng nhân đoản, hà bất hồi đầu bả tự lường. (Chuyên đi xét nét lỗi người, sao không quay lại mà soi lòng mình)

Bình sinh mạc tác trứu my sự, thế thượng ưng vô thiết xỉ nhân. (Việc làm không có chau mày nghĩ, cuộc sống đâu có kẻ nghiến răng)

C.

Cao nhân tất hữu cao nhân trị (Người tài giỏi sẽ có người giỏi hơn)

Căn thâm bất phạ phong dao động, thụ chính vô sầu nguyệt ảnh tà. (Rễ vững chẳng e cơn gió mạnh, cây ngay nào ngại bóng trăng nghiêng)

Cẩn ngôn vô tội, Cẩn tắc vô ưu (Cẩn thận lời nói thì tránh được tội, cẩn thận trong mọi việc thì không lo lắng về sau)

Cận lai học đắc ô quy pháp, đắc súc đầu thì thả súc đầu. (Gần đây học cách con rùa, lúc nào phải rụt thì ta rụt đầu)

Cận mặc giả hắc, cận đăng tắc minh (Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng)

Cận thủy lâu đài tiên đắc nguyệt, hướng dương hoa mộc tảo phùng xuân. (Lầu gần mặt nước sớm trăng, cây gần ánh nắng chồi xuân nẩy nhiều)

Cận thủy tri ngư tính, cận sơn thức điểu âm (Gần nước biết tính cá, gần núi hiểu tiếng chim)

Cấp hành mạn hành, tiền trình chỉ hữu đa thiểu lộ. (Dù ai đi chậm đi nhanh, đoạn đường phía trước rành rành bấy nhiêu)

Cầu nhân tu cầu anh hùng hán, tế nhân tu tế cấp thì vô. (Cầu người chọn mặt anh hùng, giúp người giúp lúc bần cùng khốn nguy)

Cầu tài hận bất đắc, tài đa hại tự kỷ. (Cầu tài chỉ lo không nhiều của, của nhiều dễ hại đến mình ngay)

Cẩu khẩu nan sinh xuất tượng ngà (Miệng chó không thể mọc ngà voi)

Chỉ thử trình thị, vạn vô nhất thất (Ngần này cũng đủ yên thân trọn đời)

Chúng tinh lãng lãng, bất như cô nguyệt độc minh. (Muôn sao lấp lánh đầy trời, không bằng một mảnh trăng soi khắp vùng)

Chủng ma đắc ma, chủng đậu đắc đậu. (Trồng vừng thị lại hái vừng, trồng đậu hái đậu xin đừng kêu ca)

Cô chưởng nan minh (Một tay vỗ không kêu)

Cô thụ bất thành lâm (Một cây không thành rừng)

Công dục thiện kỳ sự, tất tiên lợi kỳ khí (Quan muốn giỏi, phải hiểu rõ tài năng của kẻ dưới cơ mình)

Công đạo thế gian duy bạch phát, quý nhân đầu thượng bất tằng nhiêu. (Thế gian đầu bạc là công nhất, kể cả quan to cũng chằng tha)

Cụ pháp triêu triêu lạc, khi công nhật nhật ưu. (Tuân pháp luật dạ nhẹ nhàng, việc công dối trá băn khoăn tối ngày)

Cư tất trạch lân, du tất trạch hữu (Sống nhờ hàng xóm, đi xa nhờ bạn)

Cường trung cánh hữu cường trung thủ, ác nhân tu dụng ác nhân ma. (Người ác nên dùng người ác trị, hung cường còn kẻ hung cường hơn)

Cứu nhân nhất mệnh, thắng tạo thất cấp phù đồ. (Dù xây bảy cấp phù đồ, không bằng làm phúc cứu cho một người)

Cửu trú lệnh nhân tiện, bần lai thân dã sơ. (Người ở nhờ lâu thành rẻ rúng, nghèo đến nhà thân cũng hóa sơ)

D.

Danh lợi bất như nhàn (Có danh lợi không bằng nhàn thân)

Dị trướng dị thoái sơn khê thủy, dị phản dị phúc tiểu nhân tâm. (Suối rừng thì đầy nhanh rút chóng, lòng tiểu nhân thì dễ dàng tráo trở)

Diệp lạc quy căn (Lá rụng về cội)

Diệt khước tâm đầu hỏa, tích khởi Phật tiền đăng. (Nếu hay dập tắt lửa lòng, thì là ta đã đèn chong phật tiền)

Duẩn nhân lạc thác phương thành trúc, ngư vị bôn ba thủy hóa long. (Măng do bóc bẹ nên thành trúc, cá có bôn ba mới hóa rồng)

Dục cầu sanh phú quý, tu hạ tử công phu. (Muốn tìm phú quý lâu dài, phải chịu gian khổ miệt mài công phu)

Dục tốc bất đạt (Việc làm quá nhanh không thành công)

Dụng tâm kế giảo ban ban thác, thối bộ tư lường sự sự nan. (Dụng tâm tính toán đều sai, khi lùi một bước thấy đầy khó khăn)

Duy thượng tri dữ hạ ngu, bất di. (Khó thay đổi ý kiến của người có tầm hiểu biết rộng hoặc kẻ ngu đần)

Dữ nhân bất hòa, khuyến nhân dưỡng nga. (Với người bất hòa, khuyên họ nuôi ngỗng)

Dữ nhân bất mục, khuyến nhân giá ốc. (Với người bất mục, khuyên họ chống nhà)

Dược năng y giả bệnh, tửu bất giải chân sầu. (Thuốc chữa được bệnh chưa sâu, rượu sao khuây nổi nỗi sầu thấm xương)

Dương hữu quỵ nhũ chi ân, nha hữu phản bộ chi nghĩa. (Ghi ơn dê biết bù quỳ, trả nghĩa quạ mớm mồi về mẹ cha)

Dưỡng hổ di họa (Nuôi hổ để họa về sau)

Dưỡng nhi đãi lão, tích cốc phòng cơ. (Nuôi con mong cậy lúc già, tích thóc phòng lúc mất mùa thiếu ăn)

Dưỡng quân thiên nhật, dụng tại nhất triêu (Nuôi quân nghìn ngày, dùng trong một sớm)

Dưỡng tử bất giáo như dưỡng lư, dưỡng nữ bất giáo như dưỡng trư. (Nuôi trai chẳng dạy, nuôi lừa; nuôi gái chẳng dạy chẳng thà nuôi heo)

Đ.

Đa kim ngân phá luật lệ (Nhiều tiền bạc làm sai luật lệ)

Đa thiểu thiếu niên vong, bất đáo bạch đầu tử. (Biết bao nhiêu kẻ còn niên thiếu, đã chết từ khi chửa bạc đầu)

Đa thọ đa nhục (Sống lâu thì chịu nhiều khổ nhục)

Đại để tuyển tha cơ cốt hảo, bất sát hồng phấn dã phong lưu. (Kén người da thịt mịn màng, chẳng cần trang điểm vẫn là phong lưu)

Đại gia đô thị mệnh, bán điểm bất do nhân. (Tất cả do số mệnh, chút đỉnh chẳng do người)

Đại hạ thiên gian, dạ miên bát xích (Nghìn gian nhà rộng, đêm ngủ nửa gian)

Đại ngư cật tiểu ngư (Cá lớn nuốt cá bé)

Đãn khán tam ngũ nhật, tương kiến bất như vô (Những để mắt xem dăm bảy bữa, lần đầu mới gặp cũng như không)

Đãn hành hảo sự, mạc vấn tiền trình (Hãy làm những việc tốt lành, chớ không cần hỏi tiền trình làm chi)

Đãn hữu lục dương kham hệ mã, xứ xứ hữu lộ thấu trường an. (Chỉ cần bóng mát dừng chân ngựa, khắp nẻo đều đi được đế đô)

Đãn năng y bản phận, chung tu vô phiền não. (Nương theo duyên phận mà vui, thì bao phiền não không mời cũng đi)

Đãn tồn phương thốn thổ, lưu dữ tử tôn canh. (Những còn tấc đất dày âm đức, để lại cho con cháu cấy cày)

Đãn tương lãnh nhãn khán bàng giải, khán nhĩ hoành hành đáo kỷ thì. (Lạnh lùng theo dõi con cua, đi ngang mãi vậy xem bò đến đâu)

Đạo bất đồng bất tương vi mưu (Không cùng chí hướng, quan niệm thì không thể hợp tác, bàn luận)

Đạo chi dĩ chính, tề chi dĩ hình, dân miễn nhi vô sỉ, đạo chi dĩ đức, tề chi dĩ lễ, hữu sỉ thả cách. (Trị dân dùng pháp chế, hình phạt là chính, dân không dám làm điều phạm pháp, trị dân dùng đạo đức, dùng phép tắc, lòng tốt và nhân cách sẽ cảm hóa được dân)

Đạo lộ các biệt, dưỡng gia nhất ban. (Mỗi đường đi tuy rằng khác nẻo, với gia đình một kiểu như nhau)

Đạo ngô hảo giả thị ngô tặc, đạo ngô ác giả thị ngô sư. (Nói ta hay chính hại ta, nói điều ta dở chính là thầy ta)

Đạo thính nhi đồ thuyết, đức chi khí dã (Nghe lời đạo nghĩa vô căn cứ, đánh mất đạo đức)

Đạo viện nghinh tiên khách, thư đường ẩn tướng nho. (Nơi đạo viện đón khách tiên, chốn thư đường ẩn bậc hiền tướng nho)

Đắc ngư vong thuyên (Được cá quên nơm)

Đắc nhẫn thả nhẫn, đắc nại thả nại. (Cần nhịn thì nhịn, cần nín thì nín)

Đắc sủng tư nhục, an cư lự nguy. (Được chiều chuộng nghĩ khi bị nhục, sống yên lành lo lúc khốn nguy)

Đố tài mạc đố thực, oán sinh mạc oán tử. (Oán khi sống chớ hờn khi chết, ghen tiền tài chớ ghét miệng ăn)

Đồng đạo bất đồng lộ (Cùng chí hướng nhưng không cùng chung đường)

Đồng quân nhất dạ thoại, thắng độc thập niên thư. (Cùng anh trò chuyện một đêm, còn hơn đọc sách mười năm miệt mài)

Điểm thạch hóa vi kim, nhân tâm do vị túc. (Biến đá cho hóa ra vàng, vẫn chưa thỏa mãn lòng tham con người)

Điểm tháp thất tằng, bất như ám xứ nhất đăng. (Thắp sáng khắp bảy tầng lầu, không bằng chỗ tối cho nhau ngọn đèn)

Điểu tận cung tang (Chim hết thì cung nỏ bỏ đi)

Điểu vị thực vong, nhân vị lợi vong (Chim chết vì ham mồi, người chết vì ham lợi)

Đình tài thê phượng trúc, trì dưỡng hóa long ngư. (Sân trồng cây trúc cho phượng đỗ, ao chứa thần ngư đợi hóa rồng)

Đình tiền sanh thụy thảo, hảo sự bất như vô. (Trước sân dù mọc cỏ thơm, tốt lành có chuyện chẳng hơn thanh nhàn)

Đức bất cô, tất hữu lân (Người có đức thì không lẻ loi)

Đức năng thắng số (Có đạo đức có thể thắng được số phận)

Đương thời nhược bất đăng cao vọng, thùy tín đông lưu hải dương thâm. (Chẳng đứng cao để ngắm trông, nào ai tin được biển Đông sâu vời)

Đường lang bổ thiền, khởi tri hoàng tước tại hậu. (Bọ ngựa rình bắt con ve, biết đâu chim sẻ đang nhè sau lưng)

E.

Ê.

G.

Gia trung vô tài tử, quan tòng hà xứ lai. (Trong nhà con chẳng tài năng, muốn nên quan hỏi mở đường từ đâu)

Giả đoạn nhiễm tựu chân hồng sắc, dã bị bàng nhơn thuyết thị phi. (Vải dù nhuộm đúng màu tươi đỏ, cũng bị người ta nói nọ kia)

H.

Hà hiệp thủy cấp, nhân cấp kế sinh. (Sông hẹp thì nước chảy nhanh, người cơn nguy cấp nảy sinh chước mầu)

Hàm huyết phún nhân, tiên ô tự khẩu (Ngậm máu phun người, tự làm bẩn miệng mình trước)

Hạnh sinh thái bình vô sự nhật, khủng phùng niên lão bất đa thì. (May sao sinh thưở thái bình, tuổi già sợ lại rập rình đến nơi)

Hảo ngôn nan đắc, ác ngữ dị thi. (Lời hay khó được đem làm, lời dở dễ được sẵn sàng thực thi)

Hảo sự bất xuất môn, ác sự truyền thiên lý. (Việc tốt chẳng ra khỏi nhà, việc xấu thì chóng lan ra khắp vùng)

Hiền phụ lệnh phu quý, ác phụ lệnh phu bại. (Vợ hiền chồng được giàu sang, vợ ác chồng phải tan hoang cửa nhà)

Họa hổ họa bì nan họa cốt, tri nhân tri diện bất tri tâm. (Hổ vẽ da khó vẽ xương, con người biết mặt biết lòng làm sao)

Họa thủy vô phong không tác lãng, tú hoa tuy hảo bất văn hương. (Nước vẽ gió không mà có sóng, hoa thêu đẹp vậy thiếu mùi hương)

Họa vô đơn chí, phúc bất trùng lai (Tai họa không chỉ đến một lần, phúc thì không đến lần thứ hai)

Hoàng hà thượng hữu trừng thanh nhật, khởi khả nhân vô đắc vận thời. (Hoàng hà còn có hôm trong, con người sao thể mãi không gặp thời)

Hoàng kim vô giả, a ngụy vô chân (Không giả chỉ có vàng ròng, những kẻ nịnh hót đừng mong thật thà)

Hoàng kim vị vi quý, an lạc trị tiền đa. (Vàng nén phải đâu là quý giá, yên vui ấy mới thực ngàn vàng)

Học giả như hòa như đạo, bất học giả như cảo như thảo. (Học như lúa nếp lúa mùa, không học cỏ dại cỏ khô ích gì)

Hổ sinh do khả cận, nhân thục bất kham thân. (Hổ lạ còn hay gần gũi được, người quen chưa hẳn đã là thân)

Hổ tử lưu bì, nhân tử lưu danh (Hổ chết để lại da, người chết để lại danh tiếng)

Hội sử bất tại gia hào phú, phong lưu bất dụng trước y đa. (Khéo xử đâu phải phú gia, đâu nhiều quần áo mới là phong lưu)

Hội thuyết thuyết đô thị, bất hội thuyết vô lễ (Người hay càng nói càng hay, người dở cất miệng biết ngay dở òm)

Hồng phấn giai nhân hưu sử lão, phong lưu lãng tử mạc giáo bần. (Má hồng người đẹp đừng già sớm, du tử hào hoa chớ có nghèo)

Hợp lý khả tác, tiểu lợi mạc tranh. (Những điều hợp lý nên làm, những món lợi nhỏ chớ tham tranh giành)

Huynh đệ tương hại, bất như tự sinh. (Anh em cành lại lấn cành, sao bằng tự lực một mình còn hơn)

Hứa nhân nhất vật, thiên kim bất di. (Hứa người một vật, nghìn vàng chẳng thay)

Hưu biệt hữu ngư xứ, mạc luyến thiển than đầu. (Đừng rời nơi có cá, chớ luyến bãi đậu nông)

Hữu chí cánh thành (Có chí thì nên)

Hữu điền bất canh thương lẫm hư, hữu thư bất độc tử tôn ngu. (Có ruộng chẳng gắng cấy cày, kho không để chịu tháng ngày thiếu ăn/ Có sách chẳng cố học chăm, con cháu ngu dốt có gì sai đâu)

Hữu hoa phương chước tửu, vô nguyệt bất đăng lâu (Có hoa chuốc rượu vì hoa, trăng kia chẳng mọc lên lầu làm chi)

Hữu nhi bần bất cửu, vô tử phú bất trường. (Có con nghèo cũng chẳng lâu, không con thì dẫu có giàu chẳng dai)

Hữu phúc thương tài, vô phúc thương kỷ. (Có phúc hao tổn tiền tài, vô phúc thương tổn họa tai đến người)

Hữu tiền đạo chân ngữ, vô tiền ngữ bất chân. (Có tiền hễ nói người tin, không tiền nói chẳng ai tin câu nào)

Hữu tiền kham xuất chúng, vô y lãn xuất môn (Sẵn tiền hay đến đám đông, thiếu áo thì rất ngại ngùng đi ra)

Hữu trà hữu tửu đa huynh đệ, cấp nạn hà tằng kiến nhất nhân. (Sẵn chè rượu lắm bạn bè, đến khi gặp nạn chẳng hề thấy ai)

Hữu ý tài hoa hoa bất phát, vô tâm sáp liễu liễu thành âm. (Dụng ý trồng hoa hoa chẳng mọc, vô tâm cắm liễu liễu lên um)

I.

K.

Kê đồn cẩu trệ chi súc, vô thất kỳ thì. (Những con mèo chó lợn gà, chăm nuôi sinh sản tính ra đúng thì)

Kết giao tu thắng kỷ, tự ngã bất như vô. (Kết bạn chọn kẻ hơn ta, nếu như ta cũng chẳng thà bằng không)

Khách lai chủ bất cố, ưng khủng thị si nhân. (Khách vào chủ chả ngó ngàng, e là kẻ đó thuộc hàng ngây ngô)

Khao thảo chi hạ, hoặc hữu lan hương. (Hoặc có hoa lan giữa vùng cỏ dại)

Khát thời nhất trích như cam lộ, túy hậu thiêm bôi bất như vô. (Khi khát một giọt như nước thánh, đã say thêm chén chẳng bằng không)

Khắc kỷ phúc lễ, vi nhân (Cạnh tranh bất chính để đạt được cái mình muốn gọi là lòng ích kỷ)

Khẩu thiệt vô bằng (Lời nói không bằng chứng)

Khẩu thuyết bất như thân phùng, nhĩ văn bất như mục kiến (Miệng nói không bằng mình gặp, tai nghe không bằng mắt thấy)

Khi lão mạc khi tiểu, khi nhân tâm bất minh. (Dối già chớ dối trẻ con, dối người lòng dạ đâu còn thông minh)

Khi nhân thị họa, nhiêu nhân thị phúc (Lừa người phải tội, giúp người được lành)

Khô mộc phùng xuân do tái phát, nhân vô lưỡng độ tái thiếu niên. (Gặp xuân cây héo đâm chồi lại, người chẳng hai lần tuổi thiếu niên)

Khứ thì chung tu khứ, tái tam lưu bất trú (Cần đi phải quyết ra đi, chứ đừng lưu lại chỉ vì mời dai)

Kiến đắc tư nghĩa. (Chỉ biết điều phải. 士 見 危 致 命, 見 得 思 義: Trong Luận ngữ có nguyên một câu như trên dịch ra là "kẻ sĩ thấy nguy hiểm lao vào cứu mạng chỉ nghĩ tới điều nghĩa chứ không tới nghĩ tới điều lợi")

Kiến giả dị, học giả nan. (Trông thì dễ, học thì khó)

Kiến quan mạc hướng tiền, tố khách mạc tại hậu. (Thấy quan chớ nhìn trước, làm khách đừng ở sau)

Kiến sự mạc thuyết, vấn sự bất tri. (Thấy việc chớ nói năng chi, hỏi việc ta chẳng biết gì mà thưa)

Kiến thiện như bất cập, kiến ác như thám thang (Thấy lành, lo chậm tham gia; thấy ác, chạm nước nóng già, rụt tay)

Kích thạch nguyên hữu hỏa, bất kích nãi vô yên. (Đánh đá mới có lửa lên, nếu không đánh đá khói nhen cách nào)

Kim triêu hữu tửu kim triêu túy, minh nhật sầu lai minh nhật ưu. (Hôm nay có rượu ta say đã, ngày mai buồn đến ngày mai buồn)

Kinh nhất sự trường nhất trí (Đi một ngày đàng học một sàng khôn)

Kỳ thân chính, bất lệnh nhi hành; kỳ thân bất chính, tuy lệnh nhi bất tùng (Bản thân là điều phải, không ra lệnh người cũng nghe; không đúng thì có ra lệnh người cũng không nghe)

Ký đắc thiếu niên kỵ trúc mã, khán khán hựu thị bạch đầu ông. (Nhớ hồi ngựa trúc nhong nhong, nhìn xem giờ đã nên ông bạc đầu)

Ký trụy phủ tắng, phản cố vô ích. (Nồi niêu rơi vỡ, ngoảnh trông ích gì)

Kỷ dục lập nhi lập nhân, kỷ dục đạt nhi đạt nhân. (Mình muốn có thành tích thì cùng mong người khác có thành tích, mình muốn làm điều hay thì cũng mong người khác làm điều hay)

Kỷ sở bất dục vật thi ư nhân. (Cái gì mình không muốn chớ làm cho người ta)

L.

Lạc hoa hữu ý, lưu thủy vô tình (Hoa rụng có ý, nước trôi vô tình)

Lai như phong vũ, khứ tự vi trần. (Đến như ào ạt gió mưa, khi đi sạch bóng như xua bụi trần)

Lai thuyết thị phi giả, tiện thị thị phi nhân. (Những người đến nói điều kia nọ, chính ấy con người thích nọ kia)

Lễ nghĩa sinh ư phú túc, đạo tặc xuất ư bần cùng. (Lễ nghĩa sinh tự giàu sang, trộm cướp nảy tự bần cùng mà ra)

Liệt hỏa thí kim, gian nan thí đức (Lửa thử vàng, gian nan thử sức)

Long du thiển thủy tao hà hí, hổ lạc bình dương bị khuyển khi. (Rồng gặp nước nông tôm bỡn cợt, hổ xuống đồng bằng bị chó khinh)

Long quy vãn động vân do thấp, xạ quá xuân sơn thảo mộc hương. (Rồng về động cũ mây còn ẩm, cày vượt rừng xuân cỏ vẫn thơm)

Long sinh long tử, hổ sinh báo nhi. (Trứng rồng lại nở ra rồng, hùm beo lại đẻ ra loài hùm beo)

Lộ bất hành bất đáo, sự bất vi bất thành. (Đường không đi không đến, việc không làm không nên)

Lộ dao tri mã lực, sự cửu kiến nhân tâm. (Đường xa biết sức ngựa tài, việc lâu mới thấy lòng người dở hay)

Lộ phùng hiểm xứ nan hồi tị, sự đáo đầu lai bất tự do. (Đường đi hiểm trở sao tránh khỏi, sự đã đến rồi khó tự do)

Lộ phùng hiểm xứ tu đương tị, bất thị tài nhân mạc hiến thi. (Gặp đường hiểm nên tránh đi, không phải người biết đọc thơ làm gì)

Lợi đao cát thể ngân dị hợp, ác ngữ thương nhân hận bất tiêu. (Lưỡi đao cắt thịt mau liền vết, lời ác hại người hận khó quên)

Lực vi hưu phụ trọng, ngôn khinh mạc khuyến nhân. (Sức hèn chớ vác nặng nhiều, nói không trọng lượng chớ điều khuyên ai)

Lương dược khổ khẩu (Thuốc tốt thì khó nuốt)

Lương điền vạn khoảnh, nhật thực nhất thăng. (Vạn khoảnh ruộng liền, ngày ăn một đấu)

Lưỡng nhân nhất ban tâm, hữu tiền kham mãi kim. (Hai người khi đã thật lòng, có tiền nên sắm vàng ròng chả sao)

Lưu đắc ngũ hồ minh nguyệt tại, bất sầu vô xứ hạ kim câu. (Giữ được ngũ hồ trăng sáng mãi, chẳng lo không chốn để buông câu)

Lưu thủy hạ than phi hữu ý, bạch vân xuất tụ bản vô tâm. (Nước trôi cuối bãi đâu tình ý, mây tụ đầu non vốn tự nhiên)

M.

Ma chử thành châm (Mài sắt thành kim)

Ma đao hận bất lợi, đao lợi thương nhân chỉ. (Mài dao chỉ giận dao không sắc, dao sắc coi chừng dễ đứt tay)

Mã hành vô lực giai nhân sấu, nhân bất phong lưu chỉ vi bần. (Ngựa không sức chạy do gầy yếu, người chẳng phong lưu chỉ vì nghèo)

Mạc ẩm mão thì tửu, hôn hôn túy đáo dậu. (Chớ có uống rượu sớm mai, lơ mơ dở tỉnh dở say đến chiều)

Mạc bả chân tâm không kế giảo, nhi tôn tự hữu nhi tôn phúc. (Chẳng nên lo mãi xa gần, cháu con đã có phúc phần cháu con)

Mạc đãi thị phi lai nhập nhĩ, tòng tiền ân ái phản vi cừu. (Đừng nghe hay dở lọt tai, mà ân ái trước từ nay thành thù)

Mạc mạ dậu thì thê, nhất dạ thụ cô thê. (Cũng đừng mắng vợ buổi hôm, suốt đêm phải chịu nằm không một mình)

Mạc tiếu tha nhân lão, chung tu hoàn đáo lão. (Chớ cười người khác tóc pha, cuối cùng rồi cũng đến ta da mồi)

Mạc tín trực trung trực, tu phòng nhân bất nhân. (Ngay trong ngay cũng đừng tin vội, mà hãy nên phòng nhân, chẳng nhân)

Mạc tương dung dị đắc, tiện tác đẳng nhàn khan. (Đừng cho có được dễ dàng, mà coi rẻ rúng xem thường xem khinh)

Mang mang tứ hải nhân vô số, ná cá nam nhi thị trượng phu. (Con người vô số trên đời, mấy trang nam tử đáng người trượng phu)

Mãnh hổ nan địch quần hồ (Một con hổ khỏe khó chống lại bầy cáo)

Mao từ chi ốc, hoặc hữu hầu vương. (Hoặc có công hầu dưới mái nhà tranh)

Mẫu đơn hoa hảo không nhập mục, táo hoa tuy tiểu kết thật thành. (Mẫu đơn hoa đẹp ngắm chơi, táo hoa nhỏ xíu nhưng rồi có ăn)

Mệnh lý hữu thì chung tu hữu, mệnh lý vô thì mạc cưỡng cầu (Số mà đã có ắt nên, số mà không có cầu xin làm gì)

Miêu tòng địa phát, thụ hướng chi phân. (Mầm nẩy từ đất, cây nẩy ra cành)

Minh tri sơn hữu hổ, mạc hướng hổ sơn hành. (Biết rõ cọp trong rừng, đừng qua rừng có cọp)

Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên (Vạch mưu kế do người, thành công do trời)

Mỹ bất mỹ, hương trung thủy, thân bất thân, cố hương nhân. (Chẳng trong cũng nước ao nhà, chẳng thân cũng khách quê ta đó mà)

PHẦN II: TỪ N - Y​

N.

Náo lý hữu tiền, tĩnh xứ an thân. (Chốn huyên náo dễ kiếm tiền, nơi tĩnh mịch giữ được yên)

Ngộ ẩm tửu thì tu ẩm tửu, đắc cao ca xứ thả cao ca. (Gặp nơi cần uống nên nâng chén, vui chốn hòa ca hãy hát vang)

Ngôn đa tất thất (Nói nhiều quá sẽ sai)

Ngôn sở bất tri, Tri sở bất ngôn (Người nói ra thì không biết, Người biết thì không nói ra)

Nguyệt đáo thập ngũ quang minh thiểu, nhân đáo trung niên vạn sự hưu. (Trăng mười lăm đã chừng bớt sáng, người tuổi trung niên mọi chuyện dừng)

Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã: Trâu tìm trâu, ngựa tìm ngựa.

Nha môn bát tự khai, hữu lý vô tiền mạc tiến lai (Cửa nha môn mở công khai, lý nhiều tiền ít chớ hoài tới nơi)

Nhàn cư vi bất thiện (Ngồi rỗi không việc gì thì làm những việc không tốt)

Nhàn sự hưu quản, vô sự tảo quy. (Việc người chớ quản làm chi, khi không có việc sớm về cho yên)

Nhàn thì bất thiêu hương, cấp thì bão Phật cước. (Khi không chẳng chịu thắp nhang, đến khi nguy cấp ôm choàng Quan âm)

Nhân ác nhân phạ thiên bất phạ, nhân thiện nhân khi thiên bất khi. (Kẻ ác người sợ trời không sợ, người hiền người khinh trời chẳng khinh)

Nhân bần bất ngữ, thủy bình bất lưu. (Người nghèo biết nói năng chi, mặt nước bằng phẳng sức gì lưu thông)

Nhân bần chí đoản, mã sấu mao trường. (Người nghèo chí khí cũng nông, ngựa gầy trông đến bộ lông cũng dài)

Nhân bất khuyến bất thiện, chung bất đả bất minh (Người không răn không thiện, chuông không đánh không rền)

Nhân bất học bất tri lý, ngọc bất trác bất thành khí (Người không học không biết đạo lý, ngọc không mài, không có giá trị)

Nhân bất thông kim cổ, mã ngưu như khâm cư. (Người không thông hiểu xưa nay, khác nào trâu ngựa được may áo quần)

Nhân các hữu tâm, tâm các hữu kiến. (Mỗi người đều có tấm lòng, mỗi lòng mỗi khác không cùng như nhau)

Nhân gian tư ngữ, thiên văn nhược lôi. (Chuyện kín thế gian, trời nghe tựa sấm)

Nhân học thủy tri đạo, bất học diệc đồ nhiên. (Học nên người biết thấp cao, nếu người không học biết bao phí hoài)

Nhân hữu thiện nguyện, thiên tất hựu chi. (Con người mong muốn tốt lành, trời kia ắt hẳn cùng dành giúp cho)

Nhân kiến bạch đầu sân, ngã kiến bạch đầu hỉ (Người thấy bạc đầu chừng oán giận, ta nay đầu bạc chẳng ưu sầu)

Nhân lão tâm vị lão, nhân cùng chí mạc cùng. (Người già lòng vẫn trẻ trung, người quẫn nhưng chí chẳng cùng mới hay)

Nhân nhi vô tín, bất tri kỳ khả dã. (Người mà không có lòng tin, thì ai biết sẽ làm nên chuyện gì)

Nhân phong xuy hỏa, dụng lực bất đa. (Nhân gió thổi lửa, dùng sức không nhiều)

Nhân sinh bất mãn bá, thường hoài thiên tuế ưu. (Đời người sống chẳng đầy trăm, thường ôm ấp những ngàn năm lo phiền)

Nhân sinh tri túc hà thì túc, nhân lão thâu nhàn thả thị nhàn. (Con người biết đủ thì luôn đủ, cảnh già tạm nhàn ấy được nhàn)

Nhân sinh nhất thế, thảo sinh nhất xuân (Con người sinh sống một đời, cỏ cây nảy nở một thời tiết xuân)

Nhân sinh tự điểu đồng lâm túc, đại hạn lai thời các tự phi. (Người như chim ở chung rừng, khi tai nạn tới đều vùng tự bay)

Nhân tâm tự thiết, quốc pháp như lô. (Lòng người như sắt như gang, luật pháp lò lửa luyện nên rắn mềm)

Nhân tham tài tắc tử, điểu tham thực tắc vong. (Người vì tham của chết oan, chim vì tham thực vạ mang vào mình)

Nhân thiện bị nhân khi, mã thiện bị nhân kỵ. (Người lành tất bị người bắt nạt, ngựa lành ắt bị người ta cưỡi liền)

Nhân tình mạc đạo xuân quang hảo, chỉ phạ thu lai hữu lãnh thì. (Tình người chớ bảo như xuân đẹp, chỉ sợ thu sang gió lạnh lùng)

Nhân tình tự chỉ trương trương bạc, thế sự như kỳ cục cục tân. (Tình người tựa giấy tờ tờ mỏng, việc thế như cờ ván ván thay)

Nhân tình tự thủy phân cao hạ, thế sự như vân nhậm quyển thư (Tình người mực nước thấp cao, việc thế mây trôi cuốn vào trải ra)

Nhân vô hoạch tài bất phú, mã vô dã thảo bất phì. (Tiền không bất nghĩa sao giàu nổi, ngựa không cỏ tối béo làm sao)

Nhân vô thiên nhật hảo, hoa vô bách nhật hồng. (Người không tốt cả nghìn ngày, hoa không giữ đủ trăm ngày thắm tươi)

Nhân vô viễn lự, tất hữu cận ưu. (Làm người chẳng biết lo xa, hẳn là sầu muộn xảy ra cũng gần)

Nhẫn đắc nhất thời chi khí, miễn đắc bách nhật chi ưu. (Nén được cơn giận nhất thời, bớt đi được nỗi sầu lo trăm ngày)

Nhẫn nhất cú, tức nhất nộ, nhiêu nhất trước, thoái nhất bộ. (Nhịn một câu, nén một giận, tha một lần, lùi một bước)

Nhập giang tùy khúc, nhập gia tùy tục (Đến nhà thì phải kính trong phong tục của người ta)

Nhập môn hưu vấn vinh khô sự, quan khán dung nhan tiện đắc tri. (Bước vào chớ hỏi nhà may rủi, nhìn ngắm dung nhan biết hết mà)

Nhập sơn bất phạ thương nhân hổ, chỉ phạ nhân tình lưỡng diện đao. (Chẳng lo vào núi hổ vồ, như dao hai mặt đáng lo tình người)

Nhất bổn vạn lợi (Một vốn bốn lời)

Nhất cử thủ đăng long hổ bảng, thập niên thân đáo phượng hoàng trì. (Ngước trông tên bảng hổ treo, mười năm thân đã tới ao phượng hoàng)

Nhất gia chi kế tại ư hòa, nhất sinh chi kế tại ư cần. (Một nhà mạnh phải thuận hòa, một đời muốn sướng phải lo chuyên cần)

Nhất gia hữu nữ bách gia cầu, nhất mã bất hành bách mã ưu. (Một nhà có gái trăm nhà hỏi, một ngựa không đi trăm ngựa lo)

Nhất hào chi ác, khuyến nhân mạc tác. (Điều ác một mảy, khuyên người chớ làm)

Nhất hào chi thiện, dữ nhân phương tiện. (Điều thiện một mảy, cùng người góp công)

Nhất nghệ tinh nhất thân vinh (Có một nghề tinh xảo thì thân được sung sướng suốt đời)

Nhất ngôn ký xuất, tứ mã nan truy. (Một lời đã trót nói ra, dẫu rằng bốn ngựa khó mà đuổi theo)

Nhất nhân đạo hảo, thiên nhân truyền thực. (Một người bảo tốt: Để xem; nghìn người bảo tốt mới tin: Thật rồi)

Nhất nhân hữu khánh, triệu dân hàm lại (Một người có phúc đứng đầu, triệu dân trông cậy ơn sâu đời đời)

Nhất nhân nhất ban tâm, vô tiền khan mãi châm. (Mỗi người một dạ khác nhau, không tiền cũng cố mà cầu mua kim)

Nhất nhân truyền hư, bách nhân truyền thật. (Một người truyền chuyện không đâu, trăm người truyền lại thực hầu như in)

Nhất nhật phu thê, bách thế nhân duyên. (Một ngày vợ chồng bén hơi, đó là duyên kiếp trăm đời trước sau)

Nhất nhật tại tù, thiên thu tại ngoại (Một ngày trong tù lâu bằng ngàn năm sống ở bên ngoài)

Nhất nhật vi sư, chung thân vi phụ (Một ngày làm thầy như suốt đời làm cha)

Nhất niên chi kế tại ư xuân, nhất nhật chi kế tại ư dần. (Một năm lo liệu từ xuân, một ngày tính toán từ Dần tính ra)

Nhất sĩ nhì nông (Nhất là người đi học, nhì là người làm ruộng - Kẻ sĩ thì hơn người làm ruộng nhưng đến lúc hết gạo thì làm ruộng hơn người học trò - nhất sĩ nhì nông, hết gạo chạy rong, nhất nông nhì sĩ)

Nhất tự nhập công môn, cửu ngưu đà bất xuất. (Một chữ đưa vào cửa công, dẫu chín trâu khoẻ chớ hòng lôi ra)

Nhi tôn tự hữu nhi tôn phúc, mạc vị nhi tôn tác mã ngưu. (Cháu con có phúc cháu con, chớ vì con cháu mà làm ngựa trâu)

Nhĩ cấp tha vị cấp, nhân nhàn tâm bất nhàn. (Mình vội người có vội đâu, người nhàn tâm lại chẳng nhàn vì sao)

Nhiêu nhân bất thị si hán, si hán bất hội nhiêu nhân. (Người rộng lượng hẳn không si ngốc, kẻ si ngốc không thể rộng lòng)

Nhiêu nhân toán chi bản, thâu nhân toán chi cơ. (Bao dung là gốc tính toan, chịu thua người mới hoàn toàn trí mưu)

Nhược đăng cao tất tự ti, nhược thiệp viễn tất tự nhĩ. (Lên cao từ thấp mà lên, bơi xa từ chỗ nông quèn mà xa)

Nhược tranh tiểu khả, tiện thất đại đạo. (Cứ mà xét nét cỏn con, những gì đánh mất ắt còn lớn hơn)

Nhược yếu đoạn tửu pháp, tỉnh nhãn khán túy nhân. (Muốn tìm thuốc chữa nghiện, khi tỉnh xem người say)

Niệm niệm hữu như lâm địch nhật, tâm tâm thường tự quá kiều thì. (Luôn nghĩ khi gặp giặc thù, hằng lo tựa lúc qua cầu chênh vênh)

Niên ấu vô tri (Trẻ người non dạ)

Niên niên phòng cơ, dạ dạ phòng đạo. (Hàng năm phòng chuyện đói nghèo, hàng đêm phòng chuyện trộm theo vào nhà)

Ninh hướng trực trung thủ, bất khả khúc trung cầu. (Hướng mình thu nhận nơi ngay thẳng, chẳng cần cầu cạnh chốn cong queo)

Ninh khả chính nhi bất túc, bất khả tà nhi hữu dư. (Thà rằng chính trực mà thiếu thốn, chứ không khuất tất để dư thừa)

Ninh khả nhân phụ ngã, thiết mạc ngã phụ nhân. (thà cho người phụ bạc ta, nhất thiết không thể là ta phụ người)

Ninh khả tín kỳ hữu, bất khả tín kỳ vô. (Hãy cứ tin vào điều đã có, chẳng nên tin tưởng chỗ không đâu)

Ninh thiêm nhất đẩu, mạc thiêm nhất khẩu. (Thà thêm một thưng, chớ thêm một miệng)

O.

Oanh hoa do phạ xuân quang lão, khởi khả giáo nhân uổng độ xuân. (Chim, hoa còn sợ ngày xuân hết, chẳng lẽ con người uổng phí xuân)

Ô.

Ốc lậu cánh tao liên niên vũ, hành thuyền hựu ngộ đả đầu phong. (Nhà dột lại gặp mưa dầm, đi thuyền lại bị gió đâm ngang đầu)

Ôn cố nhi tri tân, khả dĩ vi sư hĩ. (Ngẫm nghĩ việc xưa để hiểu việc nay, hành vi đáng làm thầy người khác)

Ơ.

P.

Phàm nhân bất khả mạo tướng, hải thủy bất khả đẩu lường. (Người ta không thể tin tướng mặt, nước biển làm sao lấy đấu đong)

Phàm sự yếu hảo, tu vấn tam lão. (Muốn cho hoàn hảo việc ta, hãy hỏi ý kiến dăm ba cụ già)

Phiên phúc chi thủy, thu chi thực nan. (Nước nghiêng đổ đi, thu về sao được)

Phóng hổ quy san (Thả hổ về rừng)

Phu xướng phụ tùy (Chồng nói vợ theo)

Phú bất thân hề bần bất sơ, thử thị nhân gian đại trượng phu; phú tắc tiến hề bần tắc thoái, thử thị nhân gian chân tiểu bối. (Giàu chẳng thân, nghèo chẳng sơ, đó là bậc trượng phu trên đời; giàu thì tới, nghèo thì lui, đó là lũ nhỏ mọn chốn nhân gian)

Phú nhân tư lai niên, cùng nhân tư nhãn tiền. (Giàu có nghĩ chuyện sang năm, nghèo lo trước mắt xem nhằm vào đâu)

Phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di, uy vũ bất năng khuất. (Hưởng sự giàu sang không nên quá chừng, gặp cảnh nghèo nàn cũng không thay đổi, trước sức mạnh không phục tùng)

Phú quý định yếu an bản phận, bần cùng bất tất uổng tư lương. (Giàu sang được phận giàu sang, nghèo nàn cũng mặc nhọc lòng làm chi)

Phú tòng thăng hợp khởi, bần nhân bất toán lai. (Giàu gom từng đấu mà nên, nghèo vì tính toán ta xem kém người)

Phụ mẫu ân thâm chung hữu biệt, phu thê nghĩa trọng dã phân ly (Cha mẹ ơn sâu còn cách biệt, vợ chồng nghĩa nặng cũng chia phôi)

Phụ mẫu tại, bất viễn du, du tất hữu phương. (Cha Mẹ còn sống, con cái không nên đi xa, nếu đi phải cho cha mẹ biết nơi đến)

Phụ tử hòa nhi gia bất thoái, huynh đệ hòa nhi gia bất phân. (Cha con hòa nhà không suy thoái, anh em hòa há phải phân chia)

Phúc bất trùng lai họa vô đơn chí (Việc phúc đức ít đến hai lần liên tiếp, trong khi có tai nạn thì thường có nhiều tai nạn kế tiếp)

Phùng nhân thả thuyết tam phân thoại, vị khả toàn phao nhất phiến tâm. (Gặp nhau trò chuyện đôi câu, chớ nên gan ruột gót đầu phơi ra)

Phụng khuyến quân tử, các nghi thủ kỷ. (Khuyên người quân tử giữ gìn)

Q.

Quan hữu chính điều, dân hữu tư ước. (Quan có phép, dân có lệ)

Quan kim nghi giám cổ, vô cổ bất thành kim. (Xem nay nên xét xa xưa, ngày xưa chẳng có thì giờ có đâu)

Quan thanh thư lại sấu, thần linh miếu chúc phì. (Quan liêm thư lại cũng gầy, thần thiêng đền miếu chất đầy quả hoa)

Quang âm hoàng kim nan mãi, nhứt thế như câu quá khích. (Thời gian quí báu hơn vàng, cuộc đời bóng ngựa qua song chóng tàn)

Quang âm tự tiễn, nhật nguyệt như thoa. (Thời gian như tên bắn, ngày tháng tựa thoi đưa)

Quân tử ái tài, thủ chi hữu đạo. (Quân tử thích tiền tài, thu dùng theo đạo lý)

Quân tử an bần, đạt nhân tri mệnh. (Quân tử vui với cảnh nghèo, thấu tình người thể thuận theo lẽ đời)

Quân tử cố cùng, tiểu nhân cùng tư lạm hĩ. (Quân tử bền chí lúc cùng, tiểu nhân cùng sẽ lung tung làm càn)

Quân xử thần tử, thần bất tử bất trung (Vua bắt tôi chết thì phải chết nếu không chịu chết thì không trung thành)

Quốc gia hưng vong thất phu hữu trách (Khi nước nhà bị nạn thì các công dân phải có trách nhiệm đứng lên bảo vệ sông núi)

Quốc loạn tư lương tướng, gia bần tư hiền thê. (Nước nguy nhớ tướng tài năng, nhà nghèo nhớ vợ đảm đang hiền lành)

Quốc thanh tài tử quý, gia phú tiểu nhi kiêu. (Đất nước thanh bình tài tử quí, gia đình giàu có trẻ con kiêu)

R.

S.

Sạ phú bất như tân thụ dụng, sạ bần nan cải cựu gia phong. (Mới giàu sướng nhất tiêu pha, mới nghèo khó đổi nếp nhà xa xưa)

Sai chi hào ly, thất chi thiên lý. (Sai sót một ly, mất đi nghìn dặm)

Sảng khẩu thực đa thiên tác bệnh, khoái tâm sự quá khủng sinh ương (Sướng miệng ăn nhiều sinh bệnh tật, việc khi vui quá sợ tai ương)

Sát nhân khả thứ, tình lý nan dung. (Giết người sao có thể tha, cả tình cả lý hai đà không dung)

Sát nhân nhất vạn, tự tổn tam thiên. (Diệt được một vạn đối phương, tự mình cũng phải tổn thương ba nghìn)

Sắc lệ nhi nội nhẫm, thí chư tiểu nhân, kì do xuyên du chi đạo dã dư (Những kẻ ngoài mặt oai lệ mà trong lòng nhu nhược, thì ta coi là hạng tiểu nhân, họ có khác nào bọn trộm trèo tường khoét vách)

Sơn trung dã hữu thiên niên thụ, thế thượng nan phùng bách tuế nhân (Núi có cây sống ngàn năm, trên đời ít gặp cụ trăm tuổi già)

Sơn trung hữu trực thụ, thế thượng vô trực nhân. (Núi rừng còn có cây lên thẳng, ngay thẳng trên đời chẳng có ai)

Si nhân úy phụ, hiền nữ kính phu. (Kẻ ngốc sợ vợ đủ điều, gái ngoan hiền thục kính yêu người chồng)

Sĩ giả quốc chi bảo, nho vi tịch thượng trân. (Kẻ sĩ, nước nhà xem vốn quý, muôn đời, thiên hạ trọng nhà nho)

Sinh bất nhận hồn, tử bất nhận thi. (Sống chẳng nhận hồn, chết không nhận xác)

Sinh ký tử quy (Sinh ra sống tạm, chết là về nơi vĩnh viễn)

Sổ khẩu chi gia, khả dĩ vô cơ hĩ. (Nhà vài ba miệng kể chi, quanh năm chẳng có ngại gì thiếu ăn)

Sử khẩu bất như tự tẩu, cầu nhân bất như cầu kỷ (Miệng sai làm lấy còn hơn, nhờ người chẳng tốt nhờ luôn chính mình)

T.

Tài thoát liễu diêm vương, hựu tràng trứ tiểu quỷ (Tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa)

Tái tam tu trọng sự, đệ nhất mạc khi tâm. (Việc làm ba bẩy đắn đo, một lần cũng chẳng tự cho dối lòng)

Tại gia bất hội nghinh tân khách, xuất ngoại phương tri thiểu chủ nhân. (Ở nhà khách khứa chẳng mời, ra ngoài mới biết ít người mời ta)

Tại gia do phụ, xuất giá tòng phu. (Ở nhà vâng ý mẹ cha, đến khi xuất giá thì ta theo chồng)

Tam bôi thông đại đạo, nhất túy giải thiên sầu. (Nhấp ba ly tỏ đạo trời, một cơn say giải ngàn đời sầu bi)

Tam nhân đồng hành, tất hữu ngã sư, trạch kỳ thiện giả nhi tòng chi, kỳ bất thiện giả nhi cải chi. (Ba người cùng đi, ắt có thầy ta, chọn người lành tốt, cố học cho hay, người không lành tốt, liệu mà sửa ngay)

Tam tư nhi hành, tái tư khả hĩ (Đắn đo ba bận mới làm, nghĩ kỹ thêm nữa mới mong không nhầm)

Tam thập bất hào, tứ thập bất phú, ngũ thập tương lai tầm tử lộ. (Ba mươi chẳng sang, bốn mươi chẳng giàu, năm mươi sắp sửa tìm đường về cõi âm)

Tặc thị tiểu nhân, trí quá quân tử. (Gian phi là giống tiểu nhân, nói về cơ trí hơn quân tử nhiều)

Tận nhân lực, tri thiên mệnh (Làm hết sức của mình mới hiểu được ý trời)

Tế tế chi sĩ, vị tửu sở thương. (Kẻ sĩ đứng đắn, vì rượu ngả nghiêng)

Tha hương ngộ cố tri (Xa quê hương, gặp lại người đồng hương)

Tha nhân lục lục, bất thiệp nhĩ túc. (Người ta lận đận, chàng chẳng bấn chân)

Tha nhân quan hoa, bất thiệp nhĩ mục. (Người ta ngắm hoa, mắt chàng chẳng bận)

Tham tha nhất đẩu mễ, thất khước bán niên lương. (Vì tham một đấu gạo thôi, để cho mất nửa năm trời thóc lương)

Tham thực cực thân (Tham ăn thì khổ thân)

Thanh thanh chi thủy, vi thổ sở phòng. (Dòng nước trong xanh, bị bờ đất chắn)

Thành môn thất hỏa, ương cập trì ngư. (Cổng thành bị cháy một khi, ao cá bỗng bị vạ lây bất ngờ)

Thành sự mạc thuyết, phúc thủy nan thu. (Làm được việc chớ nói nhiều, nước mà bị đổ khó chiều vét lên)

Thánh hiền ngôn ngữ, thần khâm quỷ phục. (Những lời nói bậc thánh hiền, quỷ ma khâm phục thần tiên nể vì)

Thâm sơn tất cánh tàng mãnh hổ, đại hải chung tu nạp tế lưu. (Rừng sâu ẩn chứa loài hổ dữ, biển lớn tận thu mọi nhánh sông)

Thập niên song hạ vô nhân vấn, nhất cử thành danh thiên hạ tri. (Mười năm đèn sách ai hay, thi đỗ thiên hạ biết ngay đến mình)

Thê hiền phu họa thiểu, tử hiếu phụ tâm khoan. (Vợ hiền chồng ít họa, con hiếu cha yên lòng)

Thế gian hảo ngữ thư thuyết tận, thiên hạ danh sơn tăng chiếm đa. (Lời hay sách chép từng pho, danh sơn thiên hạ thầy tu chiếm nhiều)

Thế sự minh như kính, tiền trình ám tự tất. (Việc đời sáng tự tấm gương, mà đường phía trước tối nhường sơn đen)

Thế thượng nhược yếu nhân tình hảo, xa khứ vật kiện mạc thủ tiền. (Ở đời muốn có tình thân, đông tiền cắc bạc chớ nên cò kè)

Thế thượng vạn ban giai hạ phẩm, tư lượng duy hữu độc thư cao. (Mọi nghề đều kém trên đời, duy có đọc sách ấy thời thanh cao)

Thi ân bất cầu báo (Làm ơn không cần báo đáp)

Thì lai phong tống Đằng Vương các, vận khứ lôi oanh Tiến Phúc bi. (Vận hết, sét tan bia Tiến Phúc; gặp thời gió thổi các Đằng Vương)

Thị phi chỉ vị đa khai khẩu, phiền não giai nhân cưỡng xuất đầu. (Phiền não đều do ra mặt vội, rắc rối chỉ bởi lắm lời thôi)

Thị phi chung nhật hữu, bất thính tự nhiên vô. (Chuyện thị phi suốt ngày sẵn có, chẳng để tai nó tự như không)

Thị thân bất thị thân, phi thân khước thị thân. (Chính người thân lại chẳng thân, chẳng người thân lại là thân mới kỳ)

Thiên bất dung gian (Trời không tha loài gian ác)

Thiên đường hữu lộ, vô nhân vấn. Địa ngục vô môn, hữu khách tầm (Thiên đường có đường đi mà không ai hỏi. Địa ngục không có cửa mà có khách tìm)

Thiên kinh vạn điển, hiếu nghĩa vi tiên. (Nghìn kinh vạn điển dẫu nhiều, nhưng điều hiếu nghĩa là điều trước tiên)

Thiên lý tống hào mao, lễ khinh nhân nghĩa trọng. (Cỏn con nghìn dặm gửi đi, lễ kia nặng một tình này gấp trăm)

Thiên nhãn khôi khôi, báo ứng thậm tốc. (Mắt trời vời vợi, báo ứng rất nhanh)

Thiên nhãn khôi khôi, sơ nhi bất lậu. (Lưới trời lồng lộng, tuy thưa khó lọt)

Thiên thời bất như địa lợi, địa lợi bất như nhân hòa. (Thiên thời kém địa lợi xa, địa lợi lại kém nhân hòa xa hơn)

Thiên thượng chúng tinh giai củng bắc, thế gian vô thủy bất triều đông. (Trên trời muôn sao chầu Bắc đẩu, thế gian mọi dòng chảy về Đông)

Thiện ác đáo đầu chung hữu báo, chỉ tranh lai tảo dữ lai trì. (Thiện ác cuối cùng rồi sẽ báo, chỉ còn sớm muộn đó mà thôi)

Thiện hóa bất túc, ác hóa hữu dư. (Hóa trở nên tốt khó thay, biến thành ra xấu được ngay tức thì)

Thiện hữu thiện báo, ác hữu ác báo. Bất thị bất báo, nhật tử vị đáo. (Ở dở gặp dở, ở hay gặp hay; nếu mà chưa gặp, vì chưa đến ngày)

Thiện sự khả tác, ác sự mạc vi. (Việc tốt nên cố, việc xấu đừng làm)

Thiện tất thọ lão, ác tất tảo vong (Ở lành ắt hẳn sống lâu, ở ác ắt hẳn chết mau chẳng chầy)

Thiêu phì giản sấu (Kén cá chọn canh)

Thiếu tráng bất nỗ lực, lão đại đồ bi thương. (Lúc trẻ không cố sức, già đến những đau thương)

Thọ ân mạc khả vong (Nhận ơn thì không bao giờ quên)

Thu chí mãn sơn đa tú sắc, xuân lai vô xứ bất hoa hương. (Thu tới núi rừng màu sắc đẹp, xuân về khắp chốn ngát hoa hương)

Thù lưỡng tất xưng (Kẻ tám lạng, người nửa cân)

Thủ khẩu như bình, phòng ý như thành. (Giữ miệng như giữ lục bình, giữ ý như giữ thành trì)

Thụ ân thâm xứ nghi tiên thoái, đắc ý nùng thì tiện khả hưu. (Chỗ ơn sâu nặng nên rút trước, gặp thời đắc ý phải nên thôi)

Thuận thiên giả tồn, nghịch thiên giả vong. (Thuận với tự nhiên thì tồn tại, chẳng theo quy luật ắt tiêu vong)

Thùy nhân bất ái tử tôn hiền, thùy nhân bất ái thiên chung túc. (Ai không thích cháu con hiền thục, ai không ưa ngàn hộc thóc kho)

Thùy nhân bối hậu vô nhân thuyết, ná cá nhân tiền bất thuyết nhân. (Ai vắng không nói chuyện người, thì trước người khác không ngồi nói ai)

Thủy thái thanh tắc vô ngư, nhân thái khẩn tắc vô trí. (Nước quá trong cá chẳng còn, người quá nóng vội trí khôn kém nhiều)

Thương nhân nhất ngữ, lợi như đao cát. (Một lời nói hại người ta, không kém bén ngọt như là dao đâm)

Thường tương hữu nhật tư vô nhật, mạc bả vô thì đương hữu thì. (Ngày có thường nghĩ ngày không, chớ đợi ngày không mà trông ngày có)

Tích hoa tu kiểm điểm, ái nguyệt bất sơ đầu (Tiếc hoa nên phải giữ gìn, yêu trăng chớ có chải đầu làm chi)

Tích kim thiên lượng, bất như minh giải kinh thư. (Vàng đầy ngàn lạng để dành, không bằng thấu tỏ rõ rành sách kinh)

Tích thì hiền văn, hối nhữ truân truân, tập vận tăng quảng, đa kiến đa văn. (Lời hay thuở trước, răn dạy chúng ta, theo vần cóp nhặt, hiểu biết rộng ra)

Tích thiện phùng thiện (Làm lành gặp lành)

Tiên đáo vi quân, hậu đáo vi thần. / Mạc đạo quân hành tảo, cánh hữu tảo hành nhân. (Người đến trước được làm vua, người đến sau phải nhận thua làm thần. / Chớ nói anh đi sớm, còn người đi sớm hơn)

Tiền tài như phấn thổ, nhân nghĩa trị thiên kim. (Tiền của như đất bên đàng, nhân nghĩa mới thực ngàn vàng trong tay)

Tiểu thời thị huynh đệ, trưởng đại các hương lý. (Nhỏ còn ruột thịt trong nhà, lớn lên mỗi đứa một phương chia lìa)

Tín liễu đỗ, mại liễu ốc. (Tin vào bụng dạ, bán bỏ nhà sân)

Tinh tinh thường bất túc, mộng mộng tác công khanh. (Sành sõi thì thường không đủ sống, lơ mơ hóa lại được công khanh)

Tình thiên bất khẳng khứ, chỉ đãi vũ lâm đầu. (Tạnh khô chẳng chịu đi cho, đợi mưa lướt thướt lần mò bước ra)

Tính tương cận dã, tập tương viễn dã (gần mực thì đen, gần đèn thì sáng)

Tọa thượng khách thường mãn, tôn trung tửu bất không. (Khách vui kín cả chỗ ngồi, rượu vui chớ để chén vơi cầm chừng)

Tòng kiệm nhập xa dị, tòng xa nhập kiệm nan. (Tiện tằn dễ nhập xa hoa, xa hoa rất khó đổi ra tiện tằn)

Tống quân thiên lý, chung tu nhất biệt. (Tiễn nhau ngàn dặm thẫn thờ, cuối cùng cũng phải có giờ chia tay)

Tùy phận canh sừ thu địa lợi, tha thì bão noãn tạ thương thiên. (Yên phận cày bừa thu hoạch khá, gặp thời no ấm tạ trời xanh)

Túy hậu kiền khôn đại, hồ trung nhật nguyệt trường. (Tỉnh rượu trời đât cao rộng quá, trong say ngày tháng thảnh thơi thay)

Tử sinh hữu mệnh, phú quý tại thiên. (Sống chết có số, giàu sang bởi trời)

Tự gia tâm lý cấp, tha nhân vị tri mang. (Tự trong nhà rối bòng bong, người ngoài đã biết vân mòng nào đâu)

Tự hận chi vô diệp, mạc oán thái dương thiên (Tự giận cành ta không nảy lá, chớ hờn ánh nắng mặt trời nghiêng)

Tức khước lôi đình chi nộ, bãi khước hổ lang chi uy. (Nén được cơn giận lôi đình, khỏi phải sợ oai lang hổ)

Tương kiến dị đắc hảo, cửu trụ nan vi nhân. (Mới gặp nhau tốt dễ dàng, ở lâu chưa hẳn sẵn sàng vì nhau)

Tương luận sính anh hùng, gia kế tiệm tiệm thoái. (Bàn luận ra vẻ anh hùng, thì rồi gia kế coi chừng đi lui)

Tương phùng bất ẩm không quy khứ, động khẩu đào hoa dã tiếu nhân. (Gặp nhau chẳng cất chén mời, hoa đào trước động cười người về không)

Tương phùng hảo tự sơ tương thức, đáo lão chung vô oán hận tâm. (Gặp lại vui như ngày mới biết, chẳng chút ăn năn trọn tới già)

Tương thức mãn thiên hạ, tri tâm năng kỷ nhân. (Đầy trong thiên hạ người quen biết, tri kỷ cùng ta được mấy người)

Tường hữu phùng, bích hữu nhĩ. (Tường có mạch, vách có tai)

Tửu nhập ngôn xuất (Rượu vào lời ra)

Tửu phùng tri kỷ ẩm, thi hướng hội nhân ngâm. (Gặp người tri kỷ ta nâng cốc, thơ chỉ bình ngâm mới bạn hiền)

Tửu phùng tri kỷ thiên bôi thiểu/ Thoại bất đầu cơ bán cú đa (Rượu mà gặp bạn tri kỷ thì ngàn chén còn ít. Nói chuyện mà không hợp thì nửa câu đã thấy nhiều)

Tửu trái tầm thường hành xứ hữu, nhân sinh thất thập cổ lai hi. (Thông thường nợ rượu nhiều nơi có, người thọ bảy mươi vẫn hiếm mà)

Tửu trung bất ngữ chân quân tử, tài thượng phân minh đại trượng phu. (Rượu say không nói là quân tử, tiền của phân minh ấy trượng phu)

Trách nhân chi tâm trách kỷ, thứ kỷ chi tâm thứ nhân (Lấy trách người để trách mình, lấy thứ mình để thứ tình cho nhau) [恕 thứ: Suy bụng ta ra bụng người. Luận ngữ: Tử Cống vấn viết: Hữu nhất ngôn nhi khả dĩ chung thân hành chi giả hồ? Tử viết: Kỳ thứ hồ! Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân Ông Tử Cống hỏi rằng: Có một chữ nào mà có thể trọn đời mình làm theo chăng? Đức Khổng Tử đáp: Có lẽ là chữ thứ chăng? Cái gì mà mình không muốn thì đừng làm cho người khác.]

Tranh tha nhất cước đồn, phản thất nhất trửu dương. (Tranh giành một cẳng lợn lòi, trở thành mất đứt một đùi sơn dương)

Tri âm thuyết dữ tri âm thính, bất thị tri âm mạc dữ đàn. (Tri âm chuyện với tri âm, chẳng tri âm gảy đàn cầm làm chi)

Tri chi giả bất như hiếu chi giả, hiếu chi giả bất như lạc chi giả (Biết mà học không bằng thích mà học, thích mà học không bằng vui say mà học)

Tri chi vi tri chi, bất tri vi bất tri, thị tri dã. (Biết thì nói là biết, không biết thì nói là không biết, vậy mới thật là biết)

Tri chỉ thường chỉ, chung thân bất sỉ. (Biết dừng thường hãy dừng tay, trọn đời ta trách được phần hổ ngươi)

Tri giả giảm bán, tỉnh giả toàn vô. (Người biết nếu giảm một nửa, kẻ khôn không biết tìm đâu bây giờ)

Tri giả lạc thuỷ, nhân giả lạc sơn. Tri giả động, nhân giả tĩnh. Tri giả lạc, nhân giả thọ (Người biết cảm nhận và vui với vẻ đẹp sông nước, núi non. Cảm nhận sự động, tĩnh của sự vật. Biết vui thú, sẽ sống thọ)

Tri kỷ tri bỉ, tương tâm tỷ tâm. (Biết mình, biết người, đem lòng mình để suy ra lòng người)

Tri ngã giả vị ngã tâm ưu, bất tri ngã giả vị ngã hà cầu. (Hiểu ta thì bảo ta lo, không hiểu ta bảo ta cần làm chi)

Tri sự thiểu thì phiền não thiểu, thức nhân đa xứ thị phi đa. (Chuyện ít phiền não ít theo, biết nhiều người lắm càng nhiều thị phi)

Tri túc thường lạc, năng nhẫn tự an (Biết đầy đủ thì vui, biết nhịn nhẫn thì yên)

Tri túc thường túc, chung thân bất nhục. (Biết đủ thường hãy tạm vừa, suốt đời không thể bao giờ nhục thân)

Trì đường tích thủy tu phòng hạn, điền địa cần canh túc dưỡng gia. (Ao chuôm chứa nước phòng khô hạn, ruộng rãy cày chăm đủ ấm no)

Trúc li mao xá phong quang hảo, đạo viện tăng phòng tổng bất như. (Giậu tre nhà lá quang cảnh đẹp, đạo quán tăng phòng vẫn kém xa)

Trung ngôn nghịch nhĩ lợi ư hành, lương dược khổ khẩu lợi ư bệnh. (Lời thẳng trái tai mau được việc, thuốc hay đắng miệng khỏi cơn đau)

Trường giang hậu lãng thôi tiền lãng, thế thượng tân nhân hãn cựu nhân. (Trường giang sóng sau dồn sóng trước, đời người mới phải đuổi theo xưa)

Trừu đao đoạn thủy, thủy cánh lưu/ Tương tửu kiêu sầu, sầu cánh sầu (Rút dao chém xuống nước, nước càng chảy mạnh. Uống rượu giải sầu càng thêm sầu)

U.

Uy vũ bất năng khuất (Bạo lực không khuất phục được lòng người)

Ư.

V.

Vạn sự bất do nhân kế giảo, nhất sinh đô thị mệnh an bài. (Muôn việc phải đâu người tính rắp, một đời như đã sắp bài xong)

Vạn sự giai dĩ định, phù sinh không bạch mang. (Vạn sự trên đời như định sẵn, khổ cho cuộc sống cứ lo toan)

Vạn sự khuyến nhân hưu man muội, cử đầu tam xích hữu thần minh. (Muôn sự khuyên ai đừng ám muội, ngẩng đầu ba thước có thần minh)

Vận khứ kim thành thiết, thời lai thiết tự kim. / Ðộc thư tu dụng ý, nhứt tự trị thiên kim. (Vận hội lỡ làng vàng hóa sắt, thời cơ may mắn sắt như vàng. / Đọc sách nghiền ngẫm kỹ càng, một chữ đáng giá nghìn vàng hỡi ai)

Vi chính dĩ đức, thệ như bắc thần, cư kỳ sở nhi chúng tinh cộng chi. (Trị quốc lấy đức làm trọng, mệnh lệnh như sao Bắc đẩu, duy nhất rõ ràng để mọi người tuân theo)

Vi quan tu tác tướng, cập đệ tất tranh tiên. (Làm quan làm thừa tướng, đi thi phải đỗ đầu)

Vi thiện tối lạc, vi ác nan đào. (Làm điều thiện rất sướng vui, làm việc ác tránh lưới trời được sao)

Viễn thủy nan cứu cận hỏa, viễn thân bất như cận lân. (Nước xa khó chữa cháy gần, người thân xa kém hương lân gần kề)

Vô cầu đáo xứ nhân tình hảo, bất ẩm tòng tha tửu giá cao. (Không cầu mọi chốn tình người tốt, chớ uống theo ai giá rượu cao)

Vô dục tốc; vô kiến tiểu lợi. Dục tốc tắc bất đạt; kiến tiểu lợi tắc đại sự bất thành (Không làm nhanh, không ham lợi nhỏ. Làm nhanh dễ hư chuyện; thấy lợi nhỏ mà ham thì không thể làm nên chuyện lớn)

Vô hạn chu môn sanh ngạ biễu, kỷ đa bạch ốc xuất công khanh. (Biết bao cửa son sinh đói rách, có nhiều lều nát nảy công khanh)

Vô phong bất khởi lãng (Không có lửa làm sao có khói)

Vô tiền hưu nhập chúng, tao nạn mạc tầm thân. (Không tiền chớ đến chỗ đông, gặp nạn chớ đến cậy trông thân tình)

Vô tiền phương đoạn tửu, lâm lão thủy khán kinh. (Hết tiền chừa rượu chậm rồi, già mới đọc sách chao ơi muộn màng)

X.

Xảo ngôn loạn đức. Tiểu bất nhẫn, tắc loạn đại mưu. (Lời giả dối làm rối loạn tâm thiện. Không nhịn được điều nhỏ nhặt, sẽ làm hư chuyện đại sự)

Xúc lai mạc dữ thuyết, sự quá tâm thanh lương. (Gặp va chạm chẳng đối lời, việc qua đi dạ thảnh thơi thanh nhàn)

Xuất gia như sơ, thành Phật hữu dư. (Tu hành sau trước như nhau, thì thành chính quả hỏa hầu có dư)

Y.