[Admin]

Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây,

Một bàn cờ thế phút sa tay.

Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy,

Mất ổ bầy chim dáo dác bay.


Bến Nghé của tiền tan bọt nước,

Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây.

Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng,

Nỡ để dân đen mắc nạn này?


Nguyễn Đình Chiểu

Tên bài này có nơi chép là Chạy giặc

Bài thơ Chạy giặc, Nguyễn Đình Chiểu​

Bài thơ Chạy Tây của Nguyễn Đình Chiểu được sáng tác trong bối cảnh thực dân Pháp xâm lược Nam Kỳ, nhân dân rơi vào cảnh ly tán, nhà cửa tan hoang. Chỉ với vài câu thơ lục bát súc tích, tác giả đã dựng lên một bức tranh bi thương về cảnh chạy loạn của dân chúng, đồng thời gửi gắm nỗi đau, sự căm phẫn và khát vọng có người đứng lên bảo vệ đất nước.

Hình ảnh "tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây, một bàn cờ thế phút sa tay" đã khắc họa cái bất ngờ, dồn dập của chiến tranh. Chợ vốn là nơi buôn bán đông vui, phút chốc tan rã, cả làng cả xóm hốt hoảng chạy trốn. Nguyễn Đình Chiểu ví đó như một ván cờ đang thuận lợi thì bất ngờ thua cuộc, gợi sự bất lực, chua xót. Cảnh tượng "bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy, mất ổ bầy chim dáo dác bay" gợi sự tang thương, loạn lạc, trẻ con thì thất thểu, còn chim chóc cũng kinh hãi bay tán loạn. Chỉ hai câu đã lột tả được cái bi kịch mất mát của cả một vùng quê.

Hai câu tiếp theo mở rộng ra không gian lớn hơn: "Bến Nghé của tiền tan bọt nước, Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây". Những địa danh phồn hoa, giàu có bỗng chốc trở nên tan tác, tiền của hóa hư vô, nhà cửa nhuốm màu khói lửa. Đó là nỗi đau chung của đất nước, không chỉ riêng một làng quê nhỏ bé.

Hai câu kết là tiếng kêu ai oán nhưng cũng đầy trách móc: "Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng, nỡ để dân đen mắc nạn này?". Nhà thơ không giấu nổi sự bức xúc khi những người có trách nhiệm, những bậc anh hùng đáng lẽ phải đứng ra bảo vệ lại vắng bóng, khiến dân thường chịu cảnh khổ cực, mất mát. Đây không chỉ là nỗi xót xa mà còn là lời thúc giục về tinh thần trách nhiệm, về khát vọng có người đứng lên dẹp loạn, bảo vệ dân lành.

Cảm nhận chung, Chạy Tây là bài thơ ngắn gọn nhưng giàu sức tố cáo, đầy cảm xúc. Nó vừa phản ánh hiện thực tang thương của nhân dân Nam Bộ khi Pháp xâm lược, vừa thể hiện tấm lòng đau đáu của Nguyễn Đình Chiểu đối với quê hương, đất nước. Đọc bài thơ, ta không chỉ thấy bi thương mà còn nhận ra khí phách của một nhà thơ – chiến sĩ, luôn đau cùng nỗi đau dân tộc và kêu gọi tinh thần cứu nước.

 

[Thùy Minh]

Năm 1858, thực dân Pháp nổ súng vào bán đảo Sơn Trà, Đà Nẵng, bắt đầu cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam. Nhưng chúng đã gặp sự kháng cự của quân triều đình và nhân dân. Thực dân Pháp quay sang tiến vào Sài Gòn, tràn tới sông Bến Nghé (Gia Định - quê hương của nhà thơ).

Bài thơ ghi lại tình cảnh chạy giặc đáng thương của những người dân khi thực dân Pháp xâm lược, đồng thời thể hiện lòng yêu nước nồng nàn và cảm xúc đau đớn, xót xa của cụ đồ Chiểu khi chứng kiến cảnh nhân dân loạn lạc trong chiến tranh.

 

[Wall-E]

Nguyễn Đình Chiểu là nhà thơ lớn của dân tộc, thơ văn của ông luôn gắn liền với vận mệnh đất nước. Nếu đặt Chạy Tây bên cạnh các tác phẩm khác như Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc hay Ngư tiều y thuật vấn đáp, ta thấy rõ phong cách yêu nước rất riêng của ông: Lấy tiếng nói của người dân làm trung tâm, dùng thơ văn như một vũ khí để khích lệ lòng người.

Trong Chạy Tây, ông không tả những trận đánh oanh liệt, không ca ngợi những anh hùng tráng sĩ, mà khắc họa cảnh chợ tan, nhà bỏ, dân chạy loạn. Cái nhìn của ông xuất phát từ nỗi đau dân đen, từ cảnh trẻ thơ thất thểu, từ cảnh chim bay tán loạn. Chính sự quan tâm ấy cho thấy tấm lòng thương dân tha thiết, coi nỗi khổ của nhân dân là nỗi khổ của mình.

Bên cạnh đó, câu hỏi tu từ ở cuối bài thơ "Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng, nỡ để dân đen mắc nạn này?" vừa là tiếng thở than, vừa là lời thúc giục. Nó thể hiện khát vọng có người đứng ra cứu nước, đồng thời cũng chính là sự nhắc nhở về trách nhiệm của trí thức, của những bậc hiền tài trước vận mệnh dân tộc.

Có thể nói, Chạy Tây là minh chứng cho phong cách yêu nước đặc trưng của Nguyễn Đình Chiểu: Yêu nước từ nỗi đau dân lành, yêu nước bằng tiếng nói thẳng thắn, đau xót nhưng đầy trách nhiệm. Từ đó, thơ ông trở thành ngọn lửa hun đúc tinh thần dân tộc trong buổi đầu kháng Pháp.