Cách làm mới cho bài viết NLXH: Đặt tiêu đề bài viết

1. Tiêu đề là gì?

Tiêu đề là nhan đề nhỏ, cũng là "cái đề làm tiêu điểm, gây chú ý". Tiêu đề là thứ đầu tiên người đọc nhìn thấy và phần nào giúp họ hình dung nội dung chính của bài viết.

Tiêu đề có thể là tiêu đề của toàn văn bản hoặc tiêu đề của một bộ phận văn bản.

2. Ý nghĩa của tiêu đề:

- Gây chú ý cho người đọc

- Góp phần gợi mở nội dung bài viết

- Một tiêu đề ấn tượng sẽ nâng tầm chất lượng bài viết của bạn.

Đặt tiêu đề cho bài NLXH là một cách làm mới mẻ bài viết và đã được áp dụng thành công trong các bài văn HSGQG. Tuy nhiên mình không khuyến khích các bạn lúc nào cũng đặt tiêu đề, có những trường hợp như viết đoạn 200 chữ trong kì thi THPTQG thì điều này không cần thiết. Kể cả với những bài HSG, nếu bạn thực sự dám thử thách và có bản lĩnh làm chủ bài viết của mình thì mới nên áp dụng cách này.

3. Yêu cầu cho tiêu đề

- Ngắn gọn

- phản ánh được nội dung bài viết

- Có hình ảnh, có chất vănNLXH

4. Cách đặt tiêu đề cho bài NLXH

- Tiêu đề cho NLXH có thể lấy từ đâu?

+ Thành ngữ, tục ngữ, ca dao:

=> Lí do: Thành ngữ, tục ngữ, ca dao hàm súc, cô đọng, có hình ảnh, chất văn lại kết tinh những chiêm nghiệm của ông cha về cuộc sống, con người.

Ví dụ:

"Họa họa bì nan họa cốt/ Tri nhân tri diện bất tri tâm"

"Hữu danh vô thực"

"Ở hiền gặp lành"

"Có cứng mới đứng đầu gió"

"Ta về ta tắm ao ta/ Dù trong dù đục ao nhà vẫn hơn"

"Dù ai nói ngả nói nghiêng/ Lòng ta vẫn vững như kiềng ba chân"

+Từ các câu thơ, câu văn, câu hát: Tương tự như trên, các câu thơ, câu văn có thể được chọn làm tiêu đề cho NLXH.

VD: "Nếu trơ như đá thì đâu khổ/ Còn chút lương tâm phải lụy đời" (Nguyễn Khuyến)

"Sao ta không tròn ngay tự trong tâm?"

VD: Đặt tiêu đề cho bài viết về sự sẻ chia, bạn có thể đặt là: "Tình yêu - Để gió cuốn đi".

+ Từ các hình ảnh biểu tượng kinh điển:

Biểu tượng gót chân Asin - những khiếm khuyết của con người

Hình ảnh trái tim Danko - tình yêu thương, sự dũng cảm, hy sinh.

+ Ngoài ra bạn còn có thể đặt tiêu đề bằng việc tự nghĩ. Điều này đòi hỏi sự sáng tạo của bạn, cũng như yêu cầu bạn phải đặt sao cho ngắn và hay. Nếu bạn muốn tham khảo cách đặt tiêu đề, hãy lên VN Express mục Gíc nhìn để tham khảo người viết đã tạo ra những tiêu đề cuốn hút như thế nào.

Mình lấy ví dụ như tiêu đề "Xóa mù công nghệ" của tác giả Lang Minh, đây là một tiêu đề rất khoa học, dễ hiểu, đánh thẳng vào trọng tâm vấn đề cho bạn nào thích viết văn theo lối khoa học.

Ngoài ra còn có những bài viết được tác giả sử dụng kĩ thuật để gây ấn tượng như tiêu đề "Chết trong lồng phóng sinh" của tác giả Trung Thanh. Cách viết tương phản ấy đã thành công tạo ra một mở đầu xuất sắc cho bài báo của anh.

- Tiêu đề để ở đâu?

+ Tất nhiên là để ở đầu bài viết rồi. Trước khi mở bài, bạn hãy dành ra một dòng ở trên cùng để viết. Nên căn chỉnh sao tiêu đề chỉ nằm trọn vẹn trong 1 dòng của giấy thi, đừng quá dài.

+ Tuy nhiên, tiêu đề còn có thể để ở trước mỗi luận điểm. Hay bạn có thể đặt tiêu đề làm luận điểm.

VD: Bàn về hội nhập và giữ truyền thống, bài văn mình có 2 luận điểm và mình sẽ đặt tiêu đề cho nó là:

• Luận điểm 1: "Ta đi ta nhớ quê nhà", những truyền thống dân tộc luôn trong trái tim ta.
  
• Luận điểm 2: "Từ bụi chuối nhìn ra thế giới" - không thể cứ "ta về ta tắm ao ta mãi được".

Nếu tiêu đề cũng là luận điểm thì các bạn có thể viết dài hơn, nhưng nên gói gọn trong 2 dòng thôi.