[Bài Thơ] Tuyển Tập Những Bài Thơ Về Bác Hồ - Chế Lan Viên

​

Nhà thơ Chế Lan Viên tên thật Phan Ngọc Hoan, sinh ngày 14/1/1920 ở Cam Lộ, Quảng Trị.

- Lên 7 tuổi, cả nhà chuyển vào Bình Ðịnh, bút danh Mai Lĩnh, Thạch Hãn, Thạch Mai.

- Năm 17 tuổi, nổi tiếng với tác phẩm Ðiêu tàn.

- Năm 1939, Chế Lan Viên ra Hà Nội học, vào Sài Gòn làm báo, lại về Huế dạy học.

- Khoảng 1942, ra Vàng sao, viết tập truyện ngắn Gai lửa.

- Sau Cách mạng tháng 8, làm báo Quyết thắng của Việt Minh Trung Bộ..

- Năm 1949, Chế Lan Viên vào Ðảng Cộng sản Việt Nam.

Nhiều năm ông tham gia ban lãnh đạo Hội nhà văn Việt Nam, Ðại biểu Quốc hội các khóa 4, 5, 6, 7.

Các tập thơ:

- Gửi các anh (1955)

- Ánh sáng và Phù sa (1960)

- Hoa ngày thường, Chim báo bão (1967)

- Những bài thơ đánh giặc (1972)

- Ðối thoại mới (1973)

- Hoa trước lăng Người (1976)

- Hái theo mùa (1977)

- Hoa trên đá (1984)

Chế Lan Viên là nhà thơ có rất nhiều thơ viết về Bác Hồ với những thành công đặc sắc. Nhà thơ thường đi sâu vào thế giới nội tâm của Bác để phát hiện ra các vẻ đẹp của Người về tư tưởng, đạo đức, nhân văn..

Hầu như ở tập thơ nào của Chế Lan Viên cũng có bài viết về Bác. Với sự nhạy cảm về chính trị và tư duy sâu sắc, nhà thơ đã đem đến cho người đọc những vần thơ đầy xúc cảm, ấn tượng.

Có hai sự kiện đặc biệt trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Bác mà Chế Lan Viên quan tâm là khi Bác rời bến cảng Nhà Rồng đi tìm đường cứu nước (1911) và thời điểm Bác về sau 30 năm xa cách (1941) mà mảnh đất đầu tiên Người đặt chân là Pác Bó.

Thơ của Chế Lan Viên viết về Bác thể loại rất đa rạng: Lục bát, tứ tuyệt, song thất lục bát, tự do.. Riêng với thể thơ tự do, nhà thơ có điều kiện phát huy tối đa khả năng diễn tả con chữ; nói lên được ý nghĩ, tình cảm của mình với lãnh tụ kính yêu. Hệ thống hình ảnh trong thơ Chế Lan Viên khi thể hiện về Bác có sự đan cài giữa hình ảnh thực, cụ thể với hình ảnh tượng trưng, gọi liên tưởng.

Sự kết hợp chặt chẽ các yếu tố này đã đem đến cho người đọc những rung động thẩm mỹ cao. Hình tượng Hồ Chí Minh vì thế hiện lên trong thơ Chế Lan Viên hết sức kỳ vĩ nhưng vẫn gần gũi với mỗi người Viêt Nam.

Nguồn: Internet.

Mục Lục

Bấm để xem

1. Bữa cơm thường ở trong bản nhỏ

2. Người đi tìm hình của nước

3. Bác

4. Trung thu 69

5. Hoa mộc trong vườn Bác

6. Bác vẫn còn đây

7. Người thay đổi đời tôi, Người thay đổi thơ tôi

8. Cách mạng, chương đầu

9. Di chúc của Người

10. Giờ phút chót

11. Nếu quên thanh gươm ta chẳng hiểu Người

12. Tiếng khóc đúc Việt Nam thành một khối

13. Bể và Người

14. Đọc văn Người

Nguồn: Thi viện

 

1. Bữa cơm thường ở trong bản nhỏ

Bấm để xem

Chim ri mách lúa vàng chín rộ

Tu hú kêu vải đỏ trùm cây

Tháng năm mười chín rồi đây

Ngày sinh nhật Bác nắng đầy tiếng chim...


Quê em nhỏ bốn bên khe suối

Người vắng qua, chim tới chim lui

Khi vui ngắm núi làm vui

Khi buồn nhặt trái sim rơi đỡ buồn

Trái mơ non quả tròn quả méo

Đời em như cỏ héo tứ mùa

Con vua thì họ làm vua

Mình con nhà khó làm mưa ngoài ngàn

Đầu mùa bới củ thay cơm

Cuối mùa nấu đọt măng nguồn thay khoai...


Từ có Bác cuộc đời chợt sáng

Bát cơm no tháng tám ngày ba

Cơm thơm ăn với cá kho

Công đức Bác Hồ, bản nhớ nghìn năm

Bác thương dân chăm ăn chăm mặc

Em đi chợ đồng bằng bán hạt sa nhân

Tháng giêng thêu áo may quần

Tháng hai trẩy hội mùa xuân hãy còn

Lớp bình dân cuối thôn em học

Người thêm khôn, đất mọc thêm hoa

Chim khôn chim múa chim ca

Bản em có Bác như nhà có trăng

Muối lên rừng tay bưng tay đặt

Bộ đội Bác lên rừng công tác, em thương

Khi xưa lên núi không đường

Giờ anh lên núi bản mường đợi anh

Ra vườn xanh hái nhành vải đỏ

Xuống ruộng vàng gặt bó lúa hương

Ngày vui nấu bữa cơm thường

Thết anh cán bộ lên mường giúp dân.

Tháng 5-1954

Tập thơ: Gửi các anh (1954)

 

2. Người đi tìm hình của nước

Bấm để xem

Đất nước đẹp vô cùng. Nhưng Bác phải ra đi

Cho tôi làm sóng dưới con tàu đưa tiễn Bác

Khi bờ bãi dần lui làng xóm khuất

Bốn phía nhìn không một bóng hàng tre


Đêm xa nước đầu tiên, ai nỡ ngủ

Sóng vỗ dưới thân tàu đâu phải sóng quê hương

Trời từ đây chẳng xanh màu xứ sở

Xa nước rồi, càng hiểu nước đau thương


Lũ chúng ta ngủ trong giường chiếu hẹp

Giấc mơ con đè nát cuộc đời con

Hạnh phúc đựng trong một tà áo đẹp

Một mái nhà yên rủ bóng xuống tâm hồn


Trăm cơn mơ không chống nổi một đêm dày

Ta lại mặc cho mưa tuôn và gió thổi

Lòng ta thành con rối

Cho cuộc đời giật dây


Quanh hồ Gươm không ai bàn chuyện vua Lê

Lòng ta đã thành rêu phong chuyện cũ

Hiểu sao hết những tấm lòng lãnh tụ

Tìm đường đi cho dân tộc theo đi


Hiểu sao hết "Người đi tìm hình của Nước"

Không phải hình một bài thơ đá tạc nên người

Một góc quê hương nửa đời quen thuộc

Hay một đấng vô hình sương khói xa xôi


Mà hình đất nước hoặc còn hoặc mất

Sắc vàng nghìn xưa, sắc đỏ tương lai

Thế đi đứng của toàn dân tộc

Một cách vin hoa cho hai mươi lăm triệu con người


Có nhớ chăng hỡi gió rét thành Ba Lê

Một viên gạch hồng, Bác chống lại cả một mùa băng giá

Và sương mù thành Luân Đôn, ngươi có nhớ

Giọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm khuya?

Đời bồi tàu lênh đênh theo sóng bể

Người đi hỏi khắp bóng cờ châu Mỹ, châu Phi

Những đất tự do, những trời nô lệ

Những con đường cách mạng đang tìm đi


Đêm mơ nước, ngày thấy hình của nước

Cây cỏ trong chiêm bao xanh sắc biếc quê nhà

Ăn một miếng ngon cũng đắng lòng vì Tổ quốc

Chẳng yên lòng khi ngắm một nhành hoa


Ngày mai dân ta sẽ sống sao đây?

Sông Hồng chảy về đâu? Và lịch sử?

Bao giờ dải Trường Sơn bừng giấc ngủ

Cánh tay thần Phù Đổng sẽ vươn mây?


Rồi cờ sẽ ra sao? Tiếng hát sẽ ra sao?

Nụ cười sẽ ra sao?
Ơi, độc lập!

Xanh biết mấy là trời xanh Tổ quốc

Khi tự do về chói ở trên đầu


Kìa mặt trời Nga bừng chói ở phương Đông

Cây cay đắng đã ra mùa quả ngọt

Người cay đắng đã chia phần hạnh phúc

Sao vàng bay theo liềm búa công nông


Luận cương đến Bác Hồ. Và Người đã khóc

Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lênin

Bốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách gấp

Tưởng bên ngoài, đất nước đợi mong tin


Bác reo lên một mình như nói cùng dân tộc

"Cơm áo là đây! Hạnh phúc đây rồi!"

Hình của Đảng lồng trong hình của Nước

Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười


Bác thấy:
dân ta bưng bát cơm mồ hôi nước mắt

Ruộng theo trâu về lại với người cày

Mỏ thiếc, hầm than, rừng vàng, bể bạc

Không còn người bỏ xác bên đường ray


Giặc nước đuổi xong rồi. Trời xanh thành tiếng hát

Điện theo trăng vào phòng ngủ công nhân

Những kẻ quê mùa đã thành trí thức

Tăm tối cần lao nay hoá những anh hùng


Nước Việt Nam nghìn năm Đinh Lý Trần Lê

Thành nước Việt nhân dân trong mát suối

Mái rạ nghìn năm hồng thay sắc ngói

Những đời thường cũng có bóng hoa che


Ôi! Đường đến với Lênin là đường về Tổ quốc...

Tuyết Mat-xcơ-va sáng ấy lạnh trăm lần

Trong tuyết trắng như đọng nhiều nước mắt

Lênin mất rồi. Nhưng Bác chẳng dừng chân


Luận cương của Lênin theo Người về quê Việt

Biên giới còn xa. Nhưng Bác thấy đã đến rồi

Kìa, bóng Bác đang hôn lên hòn đất

Lắng nghe trong màu hồng, hình đất nước phôi thai

1960

Tập thơ: Ánh sáng và phù sa (1960)

 

3. Bác

Là chân lý, Bác chẳng nói nhiều hơn chân lý

Cả nước nghe khi, im lặng, Bác cười

Chẳng phải lật sách nào ra tìm hiểu Bác

Bác sống trong ta, Bác ở giữa đời



4. Trung thu 69

Mùa thu đầu thiếu Bác

Đau một sắc trăng ngời

Bác để vầng trăng sáng

Vui triệu cháu mồ côi.



5. Hoa mộc trong vườn Bác

Nhớ Bác, hiểu mùi hoa mộc

Làn hương đạm ấy sao nồng

Ngỡ khuất sau làn gió biếc

Trong hồn thơm mãi vào trong.

Tập Thơ: Đối thoại mới (1973)

 

6. Bác vẫn còn đây

Bấm để xem

Chớ để quân thù nghe ta khóc, ơi em

Vết thương phải thành sẹo ngay đi mà đánh giặc

Đã đau rồi đừng khóc để đau thêm

Ta còn cả đời ta mà khóc Bác


Bom Mỹ ngụy tranh thủ phút này để tấn công ta

Pháo đài máu với những bom bảy tấn

Nguyện thương đau không thành tiếng khóc oà

Ta đau đấy nhưng giết thù, ta vẫn sẵn


Ta có nước mắt thương đau nhưng ta còn có lửa thương đau

Giặc nếm cái chết lúc ta cười, cho chúng nếm thêm ngày ta khóc

Hễ đau nhiều thì dao chém lại càng sâu

Xuất kích lớn là giữa ngày tang tóc


Hai mươi năm trôi phút giây nào Bác không nghĩ đến miền Nam ?

Miền Nam "máu trong máu" và "thịt trong thịt" Bác.

Tập thơ: Đối thoại mới(1973)

 

7. Người thay đổi đời tôi, Người thay đổi thơ tôi

Bấm để xem

Những năm ấy tôi đi giữa lòng Hà Nội

Không hay trong xà lim anh Hoàng Văn Thụ đang nằm

Không biết anh Trần Đăng Ninh bị cùm tay mỗi tối

Không hay trên biên thùy Bác đã đặt chân.


Tôi đến Nha Trang ngắm trời bể đẹp

Có hay đâu hang Pác Bó gió lùa

Giường lãnh tụ là hai hàng đá ghép

Mảnh áo chàm Bác mặc quá đơn sơ.


Đất nước sắp đổi thay rồi mà tôi chẳng biết

Người thay đổi đời ta về kia mà ta vẫn không hay.

Tôi vẫn khép phòng văn hì hục viết

Nắng trôi đi oan uổng biết bao ngày.


Chớ bao giờ quên nỗi chua cay của một thời thơ ấy

Tổ quốc trong lòng ta mà có cũng như không

Nhân dân ở quanh ta mà ta chẳng thấy

Thơ xuôi tay như nước chảy xuôi dòng!


Ta làm con nai lạc giữa rừng thu

Làm hổ sa cơ giận vườn bách thảo

Làm bóng ma Hời sờ soạng đêm mơ

Làm tất cả! Chỉ trừ không đổ máu!


Nở trắng hoa kim anh trên biên giới, Bác về

Xa nước ba mươi năm, một câu Kiều, Người vẫn nhớ

Mái tóc Bác đã phai màu quá nửa

Lòng son ngời như buổi mới ra đi.


Người đánh thức hồn dân tộc đã về kia. Ta nghe bừng tỉnh dậy

Câu quan họ, xẩm xoan xưa vứt ngã ba đường

Điệu lục bát và màu nâu nơi ruộng rẫy

Bức tranh làng Hồ và cô Tố nữ dáng quê hương.


Người đánh thức tương lai đã về kia, Bác hôn lên hòn đất

Nghe trong tay trở dậy những thành đồng

Nghe thay đổi cả vóc hình Tổ quốc

Chừng Điện Biên rực lửa đã nằm trong.


Tôi ở đâu? Đi đâu? Tôi đã làm gì?

Đời thấp thoáng sau những trang sách Phật

Đất nước đau dưới gót bầy ngựa Nhật

Lạc giữa sao trời tôi vẫn còn mê...


Chưa có gì dính líu giữa thơ tôi và truyền đơn Bác viết

Tôi không biết khi Bác đau phải ăn một nắm lá rừng

Trong nước mắt thơ tôi, tôi chưa ngờ chất thép

Chưa thấy trong máu mình sắp cuộn máu nhân dân.


Ôi giữa lòng ta Bác đến tự hồi nào?

Bác vĩ đại mà chẳng làm ai kinh ngạc

Một buổi sáng, nhìn lòng ta, ta thấy Bác

Nước mắt ràn, ta cảm hết ơn sâu.


Ấy là khi ta có thể nhảy vào đồn mà không sợ lửa

Ăn một miếng khoai bùi ta cảm thấy là ngon

Khi riêng tây, ta thấy mình xấu hổ

Khi nhìn đời, mỗi lá mỗi tơ non.


Khi uống ngụm nước trong, lưỡi ta không còn đắng chất thị thành

Đời tươi mát như ao sen mùa hạ

Anh em bốn bên mà ta ở giữa

Có được trái cây thơm, ta biết quý cả mùa lành.


Khi ta muốn thơ ta thành hầm chông giết giặc

Thành một nhành hoa mát mắt cho đời

Khi mỗi bước đi lên của lòng ta đều thấm tình giai cấp

Ta biết trong ta Bác đã đến rồi.

Tập thơ: Hoa ngày thường, Chim báo bão (1967)

 

8. Cách mạng, chương đầu

Đừng quên

Bấm để xem

Hỡi ai đi lên phía trước chớ quên sau lưng mình cái hang Pắc Bó

Đi tận cùng năm tháng không quên

Đi khuất lấp vẫn còn nhớ mãi

Đi muôn xa còn quay lại ngoái nhìn.

Qua Điện Biên, Ấp Bắc đừng quên

Vượt sông Hồng, sông Cửu không quên

Đong mùa vàng năm tấn, nào quên

Gặt vạn ngày thắng Mỹ, không quên.

Cả nước mắt, hang này là độc lập

Thay non sông đón Bác buổi ban đầu

Rừng hiền hậu suối khe chất phác

Lịch sử lấy nơi này làm đất chôn rau

Dù muôn trùng còn cách mũi Cà Mau

Một tấc đất đã là Tổ quốc

Nay có trong tay trời Nam bể Bắc

Dám đâu quên hang nhỏ thuở ban đầu.

Nắm đất biên thùy

Bấm để xem

Mùa bioóc-cà ơi, mùa bioóc-ca ơi,

Trăng hoa núi khắp sườn cao biên giới

Thơm lá thơm hoa thơm rừng thơm suối...

Thơm ngát hồn ta, xuân lắng đời Người.


Biên giới vô hình thay, biên giới hữu hình...

Có phải xưa nay gió qua đây gió đều lộng thổi

Đầu lau lao xao, bông ngả đón mình

Mây quá trắng trên trời chừng muốn nói.


Bác từng vượt qua bao quốc gia sông núi bao lần

Sá gì một sắc kim anh chỗ biên thùy kia, chân dừng sững lại.

Trời bể ba mươi năm nay một chút tần ngần

Cái đích suốt đời nay mới tới.


Tổ quốc rồi đây, Tổ quốc thân yêu

Mà nhân loại không làm khuây khoả nổi

Tổ quốc đau thương. Tổ quốc khổ nghèo

Mỗi iên đá chỗ biên thùy đều rắn lại


Gió rừng cao thổi chòm râu phơ phất của Người

Thanh niên năm nao, nay Bác tóc râu rồi

Nhưng đã sáng trăm lần đôi mắt sáng

Cả thế giới thu vào trong, như ngọc một đời


Bác lặng âm thầm. Vầng trán trầm ngâm

Cả sông núi đất trời cùng một phút hồi tâm

Phút sâu thẳm trong li ti huyết quản

Nghe thủy triều nín lại thủy triều dâng.


Rừng thẳm. Non xa. Bể rộng. Sông dài...

(Một chút làng Sen đau ở cuối trời)

Giai cấp. Giống nòi. Nghìn xưa. Hiện tại

Một phút định hình. Một phút hoài thai.


Phút kính cẩn hai tay nâng lấy đất

Ba mươi năm đất ấy ở trong hồn

Nay xương thịt nay hình hài trước mặt

Bác lặng nhìn và cúi ghé môi hôn...

Hang mở nước

Bấm để xem

Ai đi lên phía trước

Chớ quên sau lưng mình

Cái cửa hồng bình minh

Chốn hang sâu mổ nước.


Nay núi sông hiển hách, nhìn đây

Cầm trang thơ rộng khổ nhìn đây

Lên đài cao nhân loại nhìn đây

Say vua Hùng chim Lạc nhìn đây.


Dân tộc rét chưa che Người đủ ấm

Hang đá này Bác đắp chiếc chăn sui

Khớp xương buốt vì hơi rêu lạnh thấm

Giò rừng đừng thổi nữa, gió rừng ơi.


"Cuộc đời cách mạng thật là sang"

Bắt con ốc khe, chặt nõn chuối ngàn

Đây bát cơm ngô qua ngày bệnh yếu

Bác chia cùng dân tộc giữa lầm than.


Lạnh cánh chim đêm nó gọi thù thì

Bác ngủ đi nào, không Bác mệt

Thức đến sáng trời chưa hết việc

Kìa gà rừng đã gáy te te.


Những đêm ấy Bác thức cùng ngọn lửa

Thảo từng trang sử lớn cho đời

Tượng Mác trầm ngâm trong hình thạch nhũ

Rõi từng dòng từng chữ qua vai.


Sử Đảng thân yêu, sử cả loài người

Sử Tổ quốc trong hồn thơ lục bát

Bia Tự Đức, đã một thời mất nước

Lót đường in dòng sử ngày mai.

Đời dưới ấy

Bấm để xem

Ngày mai, ngày mai...

Ở dưới kia đời đâu có ngày mai

Sông thương đau dòng nước chia hai

Ngỡ dòng đục lẫn dòng trong muôn thuở

Đời chảy xuôi trong quặn thắt của đời.


Đã mỏi rồi chằng? Những dáng Trường Sơn...

Núi chon von thì trời lại chon von

Cao chi bấy những trời cao vô vọng

Thổi gió hư vô trên đỉnh của hồn


Đất nước thừa người làm thơ mà thiếu người làm sử,

Không câu thơ viếng mộ các anh hùng,

Kẻ gọi đò chỉ còn có gió

Nào ai lại qua trên Hàm tử, Chương dương?


Những trang sách nước nhà do tay giặc viết

Tống đồng ơi, ngươi có ích chi?

Thừa bốn nghìn năm mà thiếu một ngày độc lập

Thì trống đồng đào được lại chôn đi.


Giặc Pháp chưa qua thì đà giặc Nhật

Triều vua đẻ những triều vua kế tục

Đêm hồng hoang đêm trung cổ tự say mình

Vẫn thiết triều lên án những bình minh


Tự vạn tuế tung hô đến giờ phút chót

Giết những vầng dương giết những tiếng gà

Đĩa hát cũ rỉ rền lời mất nước

Không biết trên núi rừng sắp dậy Tiến quân ca.

Mắt Bác trên cao

Bấm để xem

Trên non cao đã sáng ngời đôi mắt Bác

Không phải mắt Người khi ngắm một vầng trăng hay đọc một câu thơ

Không phải hồ thu hay là gương ngọc

Để khóc cười những số phận riêng ta...


Mà mắt lịch sử giương giữa trời bão táp

Mắt từng ngắm trăm dân tộc quốc gia đi những thế cờ

Những thế non sông. Nay định đoạt

Bước đường trường cách mạng sẽ xông pha.


Mắt thấy rụng các đế quốc sỏ sừng, các triều vua vạn đại

Nhân dân xô trong sức cuộn băng hà,

Thấy Hồng Lĩnh, Trường Sơn vươn vai Phù Đổng lại

Dòng Thương bi ca rồi sẽ hùng ca.


Có phải nhìn bằng mắt đâu, Bác nhìn với trái tim mình

Vô hạn thương yêu, vô hạn cảm tình

Trái tim ấy nghìn năm còn đập mãi

Đâu đời cần nhân ái lại hồi sinh.


Vạn xác máy bay thù hôm nay Người cũng nhìn thấy trước

Mắt mở ra không khép lại bao giờ

Dẫu ta bay đến thiên thể nào chói mắt

Thì cũng trong ánh sáng đường bay của chính Bác Hồ cho.

Ngọn lửa đầu tiên

Bấm để xem

Hỡi nhũ đá hang sâu rơi thánh thót

Từng thấy Bác ung dung bên tượng Mác cười

Đọng thời gian đá dệt nhũ cho đời

Nhưng cách mạng không thể nhỏ từng giọt một.


Hãy bùng lên thôi! Hãy cháy lên thôi

Cả Trung Ương đoàn tụ bên Người

Lịch sử gọi và Đảng ta đã đáp

Đảng gọi kêu và dân tộc trả lời.


Chữ Việt Minh đầu tiên, câu Cứu Quốc đầu tiên

Thơm như vị hương hồi ta nhớ mãi,

Ta có quên ư? thì rừng nhắc lại,

Ai quên được nguồn khi uống suối Lê nin.


Khu căn cứ đầu tiên, vùng xuất kích đầu tiên

Cái trứng non sông, bọc hồng đất nước,

Cây buổi giêng hai, lịch ngày thứ nhất

Đi ngàn đời ngàn thuở vẫn không quên.


Quả trám núi hạt dẻ rừng nuôi cán bộ

Hang đá vôi làm chỗ in truyền đơn

Lốc cốc đàn trâu canh ta tiếng mõ

Lòng nhớ đời và thơ cũng ghi ơn.


Biết ơn bộ áo Tày Nùng màu chàm xanh là sắc áo đầu tiên của Bác

Chiếc hài sảo Người đi, tay nải Người cầm

Xước chân Người đá tai mèo nhọn hoắt

Có nắm lá rừng hái tự tay dân.


Ổ rơm nghèo đẻ ra ta, giường đá lạnh đẻ ra ta

Cái tã rách nát bươm, cái chùm rau dính máu

Những mật xanh vàng mẹ phải mửa ra

Những quặn thắt từng cơn không thể giấu.


Cháo bẹ rau măng, vây lùng, bủa quét

Cái nở sinh là một vết thương hồng!

Khi cưu mang giọt máu trong lòng

Đẻ cái sống đau gần như cái chết


Đẻ ra balê, giao hưởng ngày nay là súng kíp hoả mai buổi ấy

Tờ truyền đơn in thạch năm xưa đẻ ra pháo binh cơ giới bây giờ

Cái thai nhỏ càng đi xa càng gióng bấy

Như tự ngày trứng nước mẹ từng mơ

Ngoảnh về Pắc Bó

Bấm để xem

Nay ta hồi sinh cho cây chò đại thụ nghìn năm

Nay voi xa về uống lại Bạch Đằng

Nay xẻ vạn ngọn núi che trời làm bước tiến

Chỗ ngất trời là chỗ sẽ hành quân.


Nay múa sạp, xòe hoa với những gót hồng,

Mùa vui sao năm lúa Chín thơm đồng

Hạt lúa mới gởi Người đi tuyến lửa

Có câu chèo điệu hát nằm trong.


Nay thế giới bình tâm lắng phương đây một tiếng đàn bầu

Biếc trời Việt Nam chung thủy một màu

Hồn ta đấy, bốn nghìn năm thế đấy,

Rót vào lòng, càng lắng lại càng sâu.


Nay... Nay... Nay... Hãy ngoảnh nặt về non cao Pắc Bó

Nghe Lênin giọng suối đang cười

Lắng tiếng suối Bác lại ngồi viết sử

Chương mới: Ngày mai. Dòng mới: Ngày mai.

Tập thơ: Hoa trước lăng người (1976)

 

9. Di chúc của Người

Bấm để xem

Hãy nghĩ đến việc bình thường này: cái chết

Sau mõm đá cuối cùng, nó đấy, trùng khơi

Cái đen thầm lặng câm mà sóng vỗ liên hồi

Hễ ai đã lên cao thường thấy nó

Có tột đỉnh thiên tài còn khiếp sợ

Ta dưới thấp bị che sau vợ con, áo quần, nhà cửa

Tầm nhìn xa từ nỗi đau con đến cái vui gần,

Nhưng lấy gì che mắt sáng vĩ nhân

Khỏi thấy bể?. Mạnh Hạo Nhiên từng rưng rưng giọt lệ,


Họ ngỡ họ ở ngoài vòng nhân thế

Rốt cùng ra là trong bể, trong vòng,

Có kẻ chớp mắt nhiều, nhìn sững nhìn trân, rồi ngã quỵ

Kẻ khác nữa, uy danh lừng thế kỷ

Gào uy lực tuổi tên mà chọi với Vô Cùng.

Bác đương đầu với cái chết tự thanh xuân

Quen nhìn sự vật giữa hai bề đối lập

Sống chết, ngày đêm, mất còn, rụng mọc

Cách mạng là chấp nhận quy luật này, Người rất ung dung.

Bác viết di chúc sáng nay trầm tĩnh trong lòng

Trong suốt lời văn Bác sửa từng chấm câu, dấu phẩy

Ngỡ như để khuây ta, Bác có cười kia đấy

Ta không thấy rõ Bác cười, chỉ bởi chúng ta đau!


Cái chết tung sóng cuộn Ba ra khỏi sàn tàu,

Từng vùi dập trái tim hồng người quyết tuyết,

Cái chết giữa nhà ngục Tình Tây hay giữa đại ngàn gió rét

Trước họng súng quân thù giăng lưới bủa vây

Cái chết đến bên Bác bao lần. Nó phải lui ngay

Bác nhìn nó. Hãy lui ra cho Người làm việc

Giờ việc đã gần xong. Nó biết.

Chắc Người có thể ra đi. Nắng sắp xong ngày.


Chưa xong đâu. Đêm đêm miền Nam lắng tiếng Bác trên đài

Một hơi thở mệt, một cơn ho cũng làm lòng dân lo lắng

Ngọn cờ Bác thiêng liêng đầu trận tuyến

Nhân loại yên tâm khi thấy Bác cười

Thuộc về nhân dân từng hơi thở của Người

Bác là tài sản của nhân dân, giao Bác giữ

Như ngọn nến vạch một đường đi giữa gió

Bát nước qua bão cuồng không đổ, không chao

Kẻ thù giờ đây đâu phải ngục tù, xiềng xích gươm đao

Cái trận đánh với gió trời hanh làm Bác mệt

Cái thời tiết thời gian như rết bò, như mọt khoét

Cơn yếu, cơn đau trong mỗi tế bào

Trận đánh diễn ra trong mỗi hồng cầu,

Khi là nó, khi không phải là nó

Kẻ thù rấy vô tình mà mọi chỗ

Trong hơi thở dồn, trong khớp xương đau.

Người chống chọi qua từng bữa ăn giấc ngủ

Ngỡ như trên đầu mũi kim, người làm chủ lấy mình

Bằng bàn tay cầm gậy chẳng run run, bằng trận ho cố nén,

Bằng viên đá xiết vào tay rèn luyện,

Bằng mỗi bước trên đường xoài Bác cố bước đi nhanh.


Bác bình yên viết Di chúc ngay giữa ngày sinh nhật

Khi non sông đang chúc thọ Người

Dẫu ra đi cũng là ngày gieo hạt

Giấu niềm đau dưới một ngày vui

Di chúc không viết lên đá, khắc lên vàng chói lọi,

Mà trên bản tin hàng ngày, lật lại

Sau bản tin một hôm, Người ký thác chuyện muôn đời

Người không muốn lúc ra đi, làm ta đột ngột

Bảo cái sinh cái tử cũng thường thôi,

Câu thơ Đỗ Phủ "cổ lai hy", Người sẽ nhắc

Bác chẳng muốn ta cau vầng trán, nhìn quy luật,

Bác không nói tuổi già, Bác bảo tám mươi xuân,

Lời văn trong suốt trong veo như nước mắt,

Cái nỗi đau đã lọc đến trong ngần.


Ôi muôn vàn tình thương yêu tỏa ra từ lúc ấy

Muôn vàn tình thương yêu tràn lên khắp núi sông

Ngỡ như trên nghìn đỉnh non cao, vạn dòng nước chảy

Có tình thương của Bác bao trùm.


Người sắp xa nhân dân từng yêu suốt một đời

Xa miền Nam, nửa thế kỷ rồi chẳng gặp

Xa các cháu nhi đồng, mùa hội Tổ quốc,

Gần Mác, Lê nin, nhưng sắp chia tay đồng chí đấy rồi

Di chúc Nguời viết cho ta, đâu phải vì Người

Bác sợ khi Bác đi rồi, ta sẽ lạnh

Sợ ta đau, sợ ta rồi lơ đễnh,

Sợ ta quen

Người gởi lại một niềm tin,

Còn như Người, Người đã hoá hương sen,

Trở về cái làng Sen muôn thuở,

Mắt rưng lệ, ta đọc Di chúc Người từng câu từng chữ

Ngỡ như trước mắt, trên cao đâu đó, Bác nhìn.

(19-3-1976)

Tập thơ: Hoa trước lăng Người (1976)

 

10. Giờ phút chót

Bấm để xem

Gửi con gái Chấn Thanh

Không, không bao giờ ta quên ngày hôm ấy

Cả gia đình lắng bên đài nghe thông cáo Trung Ương

Bác mệt nặng. Lòng ta quây lấy Đảng

Cơn đau lớn rồi đây sao? Cả đất nước kinh hoàng


Ta dại dột từng nghĩ thầm đôi lúc

Bác sống cùng ta một số ngày trên trái đất

Rồi sẽ qua như tất cả mọi thiên tài

Sự thật đến rồi sao đây! Sự thật

Đài chưa báo xong câu... Lòng đã khóc rồi!


Không! Không! không! Ta muốn thét nên lời

Nước da Bác đang hồng hào sinh lực

Trắng chòm râu như tuổi thọ muôn đời

Ta quen với Bác như với gì trường cửu nhất

Không thể có đất nước non sông mà lại thiếu người.

Bác nằm đấy ngoài kia là Bách thảo

Gió mang đến tiếng đùa reo các cháu

Bản đồ binh lực định miền Nam treo ở trong phòng

Người lắng tin cuối cùng về những trận tấn công

Và xa xa trong vườn cây sẽ hát

Thế mà rồi tất cả đã vời xa, sẽ khuất...


Ôi Bác đang sống trong căn phòng này và ta ở nơi kia

Tất cả y nguyên. Sao bỗng chia lìa?

Hoa ta thấy chính Bác đang nhìn thấy

Ta nghe những tiếng của mai này Bác cũng đang nghe

Bác đang sống ở trong dòng lịch sử

Và ta đang được cùng Người cùng nhịp thở

Ánh nắng soi ta là ánh nắng soi Người

Hạnh phúc thiêng liêng, hạnh phúc tuyệt vời

Hạnh phúc mất bây giờ ta mới hiểu!


Ôi ta sợ mỗi hàng cây xê xích bóng mặt trời

Mỗi tia nắng đi như cướp theo sự sống của người

Nắng hỡi nắng hãy ngừng im tại chỗ

Thời gian chảy chẳng gì ngăn nổi nó

Tôi không dám tranh chấp thời gian từng năm tháng nữa rồi

Một đêm này thôi, một sáng sau thôi,

Một phút một ngày Người ở với đời

Một tích tắc còn nghe hơi Bác thở

Một chớp mắt vẫn có người đâu đó

Và ta yên tâm đi trên trái đất này

Có Bác bên mình, có Bác đâu đây

(1971)

Tập thơ: Hoa trước lăng Người (1976)

 

11. Nếu quên thanh gươm ta chẳng hiểu Người

Bấm để xem

Nếu quên khẩu súng thanh gươm, ta chẳng hiểu Người

Tình yêu lớn hoá thành bão táp

Khi La Văn Cầu đưa cánh tay ra chặt

Nhát dao kia là bởi dất yêu đời.

Tình yêu lớn là tình yêu nóng bỏng

Như bà mẹ yêu con cầm lấy súng

Kẻ bị dìm xuống hiểu Người – nhưng ai vùng dậy hiểu nhiều hơn

Khi anh Trỗi hô tên Người trước giặc

Danh hiệu yêu thương làm giặc kinh hồn

Bác là suối trong - lại là chất thép

Là lửa ấm sinh thành... và hủy diệt

Nếu sinh ra, không có lũ côn đồ

Chắc Bác đã yên lòng viết sử, làm thơ,

Người tình nhân của các mặt trời trên bể

Tri kỉ với hoa mộc trong vườn, trong phòng, hoa huệ

Yêu mùi hương ngay cả khi đôi chân "treo tựa giảo hình"

Trái tim vô biên đâu phải vô tình

Nhưng chỉ yêu thương ư ? Lúc này đâu phải lúc

Phải đốt cháy Trường Sơn – giành độc lập

Hiu hiu gió nhẹ mùa thu! Chẳng thể được nào

"Ào, ào, ào

"Ào,ào,ào...

"Ai có súng dùng súng, ai có dao dùng dao"...

Tình yêu lớn làm Bác thành chiến sĩ

Thành Tư lệnh tối cao đương trận thế rối bời

"Miễn được cây chông trừ giặc Mỹ"

Vần ''Thắng" vút lên cao, là thơ của một thời.


Người xuất quân giữa lúc bình minh không chịu bừng lên mà chực hoá hoàng hôn

Khi sông Mã, sông Hồng thành nước mắt sông Thương

Thành Tô Lịch cạn dòng. Khi Trường Sơn, Hồng Lĩnh,

Thôi chả dám vươn cao, chừng thấy lạnh

Tháp Chàm rơi viên gạch lúc sa cơ,

Nai mùa vàng ngơ ngác giữa vườn thơ,

Con ngựa Gióng rủ đầu đi bước một

Con hổ ngậm căm hờn trong cũi sắt

Tiếng đau thương thay cho tiếng thét gào.

Phật trăm tay mà chả có tay nào

Cầm lấy nổi một thanh gươm độ thế

"Vùng lên! Hỡi những người nô lệ"

Bác đến giữa trời mây như sét xé

Sạch quang mây. Nhân dân vùng lên theo chủ soái của mình.

Ngôi sao sáng đưa ta qua đêm trường thế kỉ.

Đã thành mặt trời chói rọi bình minh.

Có những kẻ vào sinh ra tử phi thường

Những khi cần định đoạt số phận một nước, một thời họ chùn bước lại.

Họ chỉ mang số phận mình thôi. Ngọn cờ, họ không mang nổi

Xoay chuyển núi sông, Bác là kẻ sang trang, là kẻ mở đường.


Mác – Lênin cùng với Hùng Vương

Người hội tụ của những nguồn ánh sáng

Cánh phượng hoàng bão dông của những trời cách mạng

Không cam tâm bay theo những lối bay thường.


Quân của Người ư ? Hôm qua thân còn bón gốc cao su

Xác đói lả vứt theo xe bò hốt rác

Chưa có súng gươm, còn cầm rổ rá ở bên đường hành khất

Là con "tốt" trong ván cờ - chưa biết thời cơ

Người đã đến dựng lên thành chủ lực

Ôi huy hoàng triều đại công nông

Paris đạp đổ một triều vua ba triều đế quốc

Con cắt con đánh ngã ông Đùng.


Vị tướng nhìn ta, vuốt chòm râu bạc

Khi ra quân cả nước còn mê, chưa tỉnh thức

Nay đến nơi, hoa cỏ thảy anh hùng.

Tập thơ: Hoa trước lăng Người (1976)