Cảnh thu​

Thánh thót tầu tiêu mấy hạt mưa

Khen ai khéo vẽ cảnh tiêu sơ

Xanh ôm cổ thụ tròn xoe tán

Trắng xóa tràng giang phẳng lặng tờ


Bầu dốc giang sơn say chấp rượu

Túi lưng phong nguyệt nặng vì thơ

Ơ hay, cánh cương ưa người nhỉ

Ai thấy, ai mà chẳng ngẩn ngơ


Hồ Xuân Hương

Cảm nhận bài thơ Cảnh Thu​

Cảnh Thu của Hồ Xuân Hương là một bức tranh thu thanh nhã nhưng không kém phần phóng khoáng, mang đậm cái "hồn thơ" riêng của Bà chúa thơ Nôm: tinh tế, duyên dáng, đậm chất tài tử và có chút men say đầy thi vị. Mùa thu trong bài thơ không buồn, không hiu hắt như trong thơ cổ điển Trung Hoa mà lại có vẻ đẹp vừa tiêu sơ, vừa quyến rũ, khiến lòng người không khỏi xao động.

Thơ bắt đầu bằng vài hạt mưa tầu tiêu "thánh thót", gợi sự tinh tế và mềm mại của thiên nhiên. Chính sự mỏng manh ấy lại làm nổi bật nét đẹp trong trẻo của cảnh thu. Từ đó, cảnh núi non – cây cối – sông nước được hiện lên như một bức họa thủy mặc: tán cổ thụ tròn xoe xanh mượt, sông nước trắng xóa phẳng lặng như tờ. Tất cả đều nhẹ, trong, nhưng không hề nhạt nhòa.

Cảm xúc của nhân vật trữ tình cũng được mở ra đầy mơ màng. Cả "bầu giang sơn" như đong đầy men rượu, còn "túi lưng phong nguyệt" thì nặng vì thơ. Hồ Xuân Hương nhìn cảnh thu bằng ánh mắt phóng khoáng, đầy chất nghệ sĩ. Cảnh đẹp khiến lòng người say, mà cũng là cái say của tâm hồn tài tử, sẵn sàng nâng niu, thưởng thức cái đẹp của đất trời.

Bài thơ kết lại bằng câu hỏi tinh nghịch: "Cánh cương ưa người nhỉ", như một lời trách nhẹ nhàng mà đầy yêu cuộc sống. Cái đẹp của cảnh thu khiến ai nhìn cũng phải "ngẩn ngơ". Chính giọng thơ dí dỏm, trong sáng và có chút tinh quái ấy làm cho Cảnh Thu trở thành một bức tranh thu rất riêng, mang đậm phong vị của Hồ Xuân Hương: duyên dáng, phóng khoáng và tràn đầy sức sống.

Phân tích bài thơ Cảnh Thu – Hồ Xuân Hương​

Bài thơ mở đầu bằng âm thanh tinh tế:

"Thánh thót tầu tiêu mấy hạt mưa

Khen ai khéo vẽ cảnh tiêu sơ"

"Tầu tiêu" là cơn mưa nhẹ đầu mùa thu, "thánh thót" gợi âm thanh trong trẻo, mảnh mai. Hai câu thơ không chỉ miêu tả âm thanh mà còn là lời khen cho bàn tay tạo hóa – đã dựng nên cảnh thu giản dị mà lạ lùng.

Tiếp theo, thi sĩ đưa ta vào bức tranh thiên nhiên:

"Xanh ôm cổ thụ tròn xoe tán

Trắng xóa tràng giang phẳng lặng tờ"

Cổ thụ với tán cây tròn xoe tạo nên đường nét mềm mại, duyên dáng. Tràng giang trắng xóa phẳng lặng như tờ gợi sự an yên, tĩnh lặng. Hai gam màu xanh – trắng hòa quyện mở ra không gian thu thanh sạch, thoáng đãng, mang âm hưởng thủy mặc.

Cảm xúc trữ tình chuyển sang sự say mê:

"Bầu dốc giang sơn say chấp rượu

Túi lưng phong nguyệt nặng vì thơ"

Đây là hai câu thơ rất đặc sắc. Người đọc bắt gặp ở đây chất tài tử của Hồ Xuân Hương. Cảnh đẹp làm say lòng người như men rượu. Còn "túi lưng phong nguyệt" – chiếc túi giữ trăng gió – lại nặng trĩu vì thơ. Đó là sự giao hòa giữa thiên nhiên và tâm hồn thi sĩ.

Hai câu cuối mang nét duyên của "Bà chúa Thơ Nôm" :

"Ơ hay, cánh cương ưa người nhỉ

Ai thấy, ai mà chẳng ngẩn ngơ"

"Cánh cương" – cảnh trời đất – dường như biết chiều lòng người. Cảnh đẹp khiến ai nhìn cũng phải ngẩn ngơ. Giọng thơ pha chút nũng nịu, tinh nghịch, đúng chất Hồ Xuân Hương: Vừa duyên dáng, vừa dí dỏm, vừa đầy niềm yêu đời.



Toàn bài thơ đậm chất trữ tình, mang vẻ đẹp trong trẻo và phóng khoáng. Hồ Xuân Hương không miêu tả cảnh thu u buồn mà thể hiện một mùa thu tươi sáng, nhẹ nhàng và đầy sức sống. Bài thơ vì vậy vừa đẹp, vừa duyên, vừa mang cái hồn riêng đặc trưng của nữ sĩ tài danh.