Việc bố mẹ đem con cái ra so sánh là một hiện tượng khá phổ biến trong gia đình, dù điều này có thể gây áp lực tâm lý và ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển cảm xúc của trẻ. Nguyên nhân dẫn đến hành động này không đơn giản, mà thường bắt nguồn từ nhiều yếu tố tâm lý, xã hội và cả văn hóa.

Trước hết, nhiều bố mẹ so sánh con cái xuất phát từ sự kỳ vọng quá cao. Họ mong muốn con thành công, nổi bật, giỏi giang hơn người khác, đặc biệt là so với các anh chị em trong gia đình hoặc bạn bè cùng trang lứa. Việc so sánh đôi khi được họ coi là cách để "động viên" con, thúc đẩy con cố gắng hơn. Tuy nhiên, cách thức này thường phản tác dụng, khiến trẻ cảm thấy mình luôn thua kém và bị áp lực về thành tích, thay vì nhận được sự khích lệ tích cực.

Thứ hai, nhiều bố mẹ thực hiện hành động so sánh một phần vì áp lực xã hội. Trong một xã hội đề cao thành tích, nhiều bậc cha mẹ cảm thấy bị đánh giá qua con cái, nên họ thường dùng tiêu chuẩn so sánh để tự trấn an bản thân rằng con họ "không thua kém ai". Đây là một cách thể hiện niềm tự hào cá nhân, mặc dù nó vô tình tạo ra gánh nặng tâm lý cho trẻ.

Bên cạnh đó, một số bố mẹ có xu hướng so sánh vì thiếu kỹ năng giáo dục tích cực. Họ chưa nhận thức được cách tạo động lực cho con qua khen ngợi, khích lệ và công nhận nỗ lực thay vì thành tích. So sánh trở thành phản xạ vô thức khi họ muốn nhấn mạnh điểm tốt hay dở của con, mà không nhận ra tác hại về lâu dài.

Cuối cùng, yếu tố văn hóa cũng đóng vai trò. Ở nhiều nền văn hóa Á Đông, thành tích học tập và sự xuất sắc được xem trọng, và việc so sánh con cái đôi khi được coi là bình thường, thậm chí là cần thiết để rèn luyện tính cạnh tranh. Điều này khiến nhiều bố mẹ mặc định rằng so sánh là phương pháp giáo dục hợp lý, mặc dù thực tế trẻ thường chịu áp lực lớn từ những lời so sánh đó.

Tóm lại, bố mẹ so sánh con cái thường xuất phát từ sự kỳ vọng, áp lực xã hội, thiếu kỹ năng giáo dục và văn hóa trọng thành tích. Mặc dù ý định ban đầu có thể là tốt, nhưng hành động này dễ dẫn đến căng thẳng, tự ti, và giảm động lực nội tại ở trẻ. Để tránh tác động tiêu cực, bố mẹ cần học cách quan sát, lắng nghe và khích lệ con bằng cách tích cực, thay vì dùng so sánh như một "công cụ" giáo dục.​