Phần mở bài trong văn nghị luận là phần đặt vấn đề, thông thường có hai cách: – Trực tiếp: Là cách đi thẳng vào vấn đề cần nghị luận. Nghĩa là sau khi đã tìm hiểu đề và tìm được vấn đề trọng tâm của bài nghị luận, ta nêu thẳng vấn đề đó ra bằng một luận điểm rõ ràng. Tuy nhiên khi mở bài trực tiếp, ta cũng phải trình bày cho đủ ý, không nói thiếu nhưng cũng không nên nói hết nội dung, phải đáp ứng đủ các yêu cầu của một phần mở bài đúng mực trong nhà trường. Đặt vấn đề theo cách trực tiếp dễ làm, nhanh gọn, tự nhiên, dễ tiếp nhận, tuy nhiên thường khô khan, cứng nhắc, thiếu hấp dẫn cho bài viết. Nếu đề bài yêu cầu nghị luận về tác phẩm thì mở bài phải giới thiệu được tên tác giả, tên tác phẩm, trích dẫn khổ thơ, hoặc giới thiệu vấn đề nghị luận. – Gián tiếp: Với cách này người viết phải dẫn dắt vào đề bằng cách nêu lên những ý có liên quan đến luận đề (vấn đề cần nghị luận) để gây sự chú ý cho người đọc sau đó mới bắt sang luận đề. Mở bài theo cách này tạo được sự uyển chuyển, linh hoạt cho bài viết, hấp dẫn người đọc, tuy nhiên kiểu mở bài này dễ dẫn đến sự lan man, lạc đề cho bài viết. Ví dụ minh họa 1 Đề bài: Bàn về quan niệm sống. – Mở bài trực tiếp: Trong cuộc sống mỗi người đều có quan niệm sống riêng. Có người chỉ sống vì tiền tài danh vọng mà quên đi giá trị đích thực của cuộc sống. Quan niệm sống tốt là sự hài hòa giữa danh vọng, tiền bạc với các mối quan hệ và giá trị của con người với thiên nhiên, không bị chi phối bởi vật chất, sống hết mình, làm việc hết mình. (Bài viết của học sinh) - Mở bài gián tiếp: Nhà văn Pháp Đ. Đi-đơ-rô từng quan niệm "Nếu không có mục đích, anh không làm được gì cả. Anh cũng không làm được gì vĩ đại nếu như mục đích bình thường. Đây là quan niệm đúng và rất phù hợp với chúng ta. Trong cuộc sống mỗi người đều có một lí tưởng sống riêng để tự vươn tới, tự hoàn thiện và phát triển bản thân. Bất kì ai cũng cần tự tạo cho mình một lí tưởng và có lòng quyết tâm theo lí tưởng ấy".
MB TRUYỆN: Andecxen - cây bút viết truyện cổ tích tài hoa bậc nhất trên thế giới có lần đã nói: ' Không có câu chuyện cổ tích nào đẹp bằng câu chuyện cổ tích do cuộc sống viết ra ". Mỗi người nghệ sĩ luôn có những nét riêng được chắp nhặt từ 'giọt rơi cung đàn'. Nếu như thơ ca giao tiếp với người đọc bằng nhạc điệu, hình ảnh thì truyện ngắn dẫn người đọc vào thế giới riêng. Bằng đặc trưng nghệ thuật, truyện ngắn đã khám phá ra những gì sâu sắc nhất.. MB THƠ: " Thơ là âm nhạc của tâm hồn. Nhất là những tâm hồn cao cả, đa cảm "(Voltaire). Thơ ca chỉ bật ra khi trong tâm hồn người nghệ sĩ đang rung lên những điệu ngân của tâm hồn. Chính bởi vậy, mỗi vần thơ dù ngắn gọn nhưng lại có sức truyền tải lớn tới người đọc. Và có những bài thơ đã ra đời cách chúng ta hàng chục năm nhưng tới nay vẫn còn nguyên giá trị.'tác phẩm" của "tác giả" là một thi phẩm như vậy..
