Gù lưng là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục

Gù lưng là gì?



Hình 1. Biến dạng cột sống. (Vinmec)​

Gù lưng là một tình trạng biến dạng cột sống, trong đó phần lưng trên bị cong quá mức ra phía sau, tạo thành một đường cong bất thường khiến người mắc có dáng đi khòm xuống. Trong y học, hiện tượng này còn được gọi là chứng "gù cột sống ngực". Độ cong tự nhiên của cột sống ngực ở người bình thường dao động trong khoảng 20 đến 45 độ, nhưng khi vượt quá mức này thì được coi là gù lưng. Tình trạng này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường thấy ở người già do loãng xương và thoái hóa đốt sống, hoặc ở trẻ em và thanh thiếu niên do sai tư thế khi ngồi học hay làm việc.

Nguyên nhân gây gù lưng rất đa dạng. Ở người lớn tuổi, gù lưng thường do loãng xương khiến các đốt sống yếu đi và bị lún xuống, tạo thành đường cong bất thường. Ở giới trẻ, nguyên nhân phổ biến nhất là tư thế ngồi sai, mang vác nặng không đều hoặc ngồi gập lưng quá lâu, đặc biệt trong thời đại sử dụng thiết bị điện tử kéo dài. Ngoài ra, một số bệnh lý như bệnh Scheuermann (gù lưng phát triển ở tuổi dậy thì), lao cột sống, chấn thương hoặc bẩm sinh cũng có thể dẫn đến tình trạng này.

Gù lưng không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ, khiến người bệnh cảm thấy thiếu tự tin, mà còn có thể gây đau lưng, hạn chế khả năng vận động, thậm chí ảnh hưởng đến hô hấp và chức năng tim phổi trong những trường hợp nặng. Việc chẩn đoán gù lưng thường dựa trên thăm khám lâm sàng, kết hợp với hình ảnh chụp X-quang để đo độ cong của cột sống.

Việc điều trị gù lưng tùy thuộc vào nguyên nhân, độ nặng và tuổi của người bệnh. Với những trường hợp nhẹ, việc chỉnh sửa tư thế, tập luyện thể dục đúng cách và vật lý trị liệu có thể giúp cải thiện dáng đi và làm chậm tiến triển của bệnh. Ở những trường hợp nặng hoặc có biến chứng, bác sĩ có thể chỉ định đeo nẹp lưng hoặc phẫu thuật chỉnh hình cột sống. Quan trọng hơn cả là phòng ngừa từ sớm bằng cách duy trì tư thế đúng, tăng cường vận động, bổ sung canxi và vitamin D hợp lý để giữ cho xương chắc khỏe.

Gù lưng có tác hại gì?

Gù lưng không chỉ là một vấn đề về hình dáng bên ngoài mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe thể chất, tinh thần và chất lượng cuộc sống của người mắc. Mức độ ảnh hưởng sẽ khác nhau tùy theo mức độ cong của cột sống và nguyên nhân gây ra tình trạng này.

Hình 2. Tác hại của gù lưng. (Sakawin)​

Về mặt thể chất, gù lưng khiến dáng đi, tư thế đứng và hoạt động hàng ngày bị ảnh hưởng rõ rệt. Người bị gù thường có dáng đi khom xuống, vai rũ về phía trước, ngực ép lại khiến dáng vẻ trở nên mệt mỏi, thiếu sức sống. Khi gù nặng, đường cong của cột sống ngực có thể làm giảm khả năng giãn nở của lồng ngực, dẫn đến khó thở, giảm dung tích phổi và ảnh hưởng đến chức năng hô hấp. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, gù lưng còn gây áp lực lên tim, làm tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu, dẫn đến mệt mỏi, chóng mặt và suy giảm sức bền.

Không chỉ vậy, gù lưng còn gây đau nhức cột sống, đặc biệt là vùng cổ, lưng trên và thắt lưng do sự mất cân bằng trong phân phối trọng lực. Cảm giác mỏi mệt kéo dài khiến người bệnh ngại vận động, dễ bị hạn chế khả năng sinh hoạt, lao động và tập luyện. Ở người cao tuổi, gù lưng còn làm tăng nguy cơ té ngã và gãy xương do thay đổi trọng tâm cơ thể.

Về mặt tâm lý, gù lưng dễ khiến người bệnh mất tự tin, tự ti về ngoại hình, đặc biệt là ở người trẻ tuổi. Dáng người khòm khiến họ thường bị đánh giá là thiếu năng động hoặc yếu ớt, từ đó dễ dẫn đến mặc cảm và thu mình trong giao tiếp xã hội. Cảm giác đau nhức kéo dài và sự suy giảm thể chất cũng có thể gây ra lo âu, căng thẳng và trầm cảm nhẹ nếu không được điều chỉnh kịp thời.

Tác hại của gù lưng không dừng lại ở cá nhân, mà còn ảnh hưởng đến hiệu suất lao động, sinh hoạt gia đình và chất lượng sống lâu dài. Vì vậy, việc phòng tránh và điều trị sớm là cực kỳ cần thiết để giữ gìn cả vóc dáng lẫn sức khỏe toàn diện.

Cách khắc phục gù lưng

Khắc phục tình trạng gù lưng cần sự kết hợp giữa thói quen sinh hoạt đúng đắn, tập luyện thể chất phù hợp và can thiệp y tế khi cần thiết. Mức độ cải thiện phụ thuộc vào nguyên nhân và giai đoạn phát hiện. Với những trường hợp phát hiện sớm hoặc gù do tư thế, việc điều chỉnh hoàn toàn là khả thi.

​

Trước hết, việc chỉnh sửa tư thế là yếu tố quan trọng hàng đầu. Người bị gù lưng nên học cách giữ lưng thẳng khi ngồi, đứng hoặc đi lại. Khi làm việc với máy tính, bàn học hay sách vở, cần đảm bảo độ cao vừa tầm mắt, tránh cúi đầu quá nhiều. Ghế nên có tựa lưng và hỗ trợ cột sống đúng cách. Nếu phải mang vật nặng, nên phân bổ đều trọng lượng lên hai bên, không đeo lệch vai hoặc cúi khom người.

Tập thể dục và vật lý trị liệu là phương pháp hỗ trợ rất hiệu quả. Các bài tập giúp kéo giãn và tăng cường cơ lưng, cơ bụng và cơ vai có thể giúp cải thiện đường cong của cột sống. Yoga, pilates hoặc các bài tập chỉnh hình lưng dưới sự hướng dẫn của chuyên gia vật lý trị liệu là lựa chọn phù hợp. Ngoài ra, các bài tập với bóng thể dục, plank hoặc kéo giãn cơ ngực cũng được khuyến khích.

Trong một số trường hợp, đeo nẹp lưng là cần thiết, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên đang trong độ tuổi phát triển xương. Nẹp giúp giữ cột sống ở vị trí đúng trong thời gian dài, từ đó điều chỉnh lại độ cong bất thường. Tuy nhiên, việc sử dụng nẹp cần có chỉ định và theo dõi của bác sĩ để tránh làm yếu cơ lưng do lệ thuộc quá mức.

Nếu tình trạng gù lưng do bệnh lý như loãng xương, thoái hóa cột sống, lao xương hoặc gù bẩm sinh, việc điều trị y tế hoặc phẫu thuật có thể được cân nhắc. Phẫu thuật thường chỉ áp dụng cho những trường hợp nặng, khi đường cong vượt quá mức an toàn, gây đau dữ dội, khó thở hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống.

Ngoài ra, chế độ dinh dưỡng cũng đóng vai trò hỗ trợ, đặc biệt với người lớn tuổi. Bổ sung canxi, vitamin D và protein giúp tăng cường độ chắc khỏe của xương, phòng tránh loãng xương, một trong những nguyên nhân hàng đầu gây gù lưng ở người già.

Quan trọng nhất, mọi biện pháp khắc phục đều cần thực hiện đều đặn, kiên trì và theo dõi định kỳ. Việc chủ động bảo vệ và chăm sóc cột sống từ sớm sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ gù lưng và duy trì một vóc dáng khỏe mạnh, tự tin lâu dài.

Cảm ơn các bạn đã ghé xem bài viết, chúc các bạn một ngày tốt lành.