Review Sách Những Cuốn Sách Hay Do Lê Gia Hoài Viết Lời Giới Thiệu

1. HỮU THỌ - HỒN THƠ THƠM NGÁT ÂN TÌNH​

"Thơ trước hết là cuộc đời sau đó mới là nghệ thuật.." Người làm thơ chắc chẳng ai xa lạ với nhận định ấy của nhà lý luận văn học người Nga - Bêlinxki, bởi nếu chẳng có "cuộc đời" thì lấy đâu ra chất liệu để thi sĩ gửi gắm tâm hồn, xúc cảm của mình vào câu chữ mà làm nên các tác phẩm văn chương nghệ thuật. Nhà thơ Hữu Thọ - Hội viên Hội VHNT Vĩnh Phúc đã có trên 50 năm làm thơ, viết báo với không ít thành công, không ít tác phẩm đã khắc sâu vào tâm hồn người đọc nhiều thế hệ. Chất liệu làm nên các tác phẩm của Hữu Thọ chính là những "ân tình" ông nhận được và cho đi trong chính cuộc đời và sự nghiệp đầy tự hào của mình. Hơn 200 bài thơ in trong tuyển tập thơ "Duyên tình của núi" được Hữu Thọ trình làng năm 2024 là hơn 200 nhịp đập trái tim, cảm xúc tâm hồn.. rất đẹp, rất thiêng liêng mà ông dâng tặng vườn thơ quê nhà.

​

Được sinh ra, lớn lên, học tập, trở thành một giáo viên dạy học tại vùng biên cương của Tổ quốc, rồi làm một nhà báo xông pha trên mặt trận truyền thông.. Hữu Thọ đã thấy mình được nhận về bao ưu ái từ (tình quê, nghĩa Đảng, lòng người), từ nơi đã cho mình hai tiếng "thầy giáo" thân thương, hai tiếng "phóng viên" thật nhiều tình nghĩa. Chúng ta có thể thấy nhiều bài thơ của ông mang đậm một chữ "tình" với lòng biết ơn sâu sắc như: Tình quê ngọt ngào; Tình rừng; Tình ca đường mới; Tâm tình với thơ; Duyên tình đằm thắm như thơ.. Bài thơ "Tình đất lúa" đã diễn tả sinh động, sâu sắc vẻ đẹp, sự thịnh vượng của nơi chôn nhau cắt rốn mà suốt đời nhà thơ không quên"Ơi Vĩnh Tường - quê lúa/ Xanh như sắc mây trời/ Lúa chín vàng màu nắng/ Vựa lúa - quê mình ơi!.. Rạ rơm phơi tới cửa/ Thóc chật ních sân nhà/ Xóm thôn như ngày hội/ Níu giữ người đi xa." Đặc biệt bài "Duyên tình của núi" ông đã thể hiện một cách chi tiết, sâu sắc tình cảm gắn bó thân thiết, nồng ấm, tràn đầy niềm yêu thương với người bạn văn chương Ma Văn Kháng (Hội viên Hội nhà văn Việt Nam) cùng chung đam mê, cùng chung sở thích khi họ kết thân với nhau tại núi rừng Lào Cai từ hơn 50 năm trước: "Trên rừng xanh núi tía/ Xa mờ nơi biên cương/ Gặp người anh tốt bụng/ Ân tình bạn văn chương.. Ơi người anh xa nhớ/ Nhân cách như hiền tài/ Danh thơm - người cầm bút/ Thăng hoa - nguồn Lào Cai". Riêng bài thơ "Tâm tình người làm báo" - Một chữ "tình" khác mà Hữu Thọ muốn gửi tới bạn đọc. Đó là chữ "tình" của niềm đam mê, của bản lĩnh, của khát vọng cống hiến mà nghề làm báo đã mang đến cho ông và các đồng nghiệp trong những lần tác nghiệp nơi "tuyến đầu" : "Tìm mật, yêu hoa, - con ong vàng nho nhỏ/ Gom niềm vui trong mỗi chuyến đi về. / Biền biệt xa em lẻ bóng nơi quê/ Ai có thấu cho tình anh - nghề báo? / Mùa thu ơi, trời nguội dần mưa bão/ Thuyền lên ngôi, lướt tới bến bờ xa". Với mỗi nơi nhà thơ đi qua, mỗi công việc nhà thơ làm trong cuộc đời, ông đều nhận được những "ân tình" ngọt ngào, tươi đẹp, đầy sức sống mà nơi ấy đã hào phóng dành tặng cho ông.

Không chỉ nhận về mà nhà thơ luôn có ý thức trao đi những "ân tình" riêng mang trong tâm hồn mình cho quê hương đất nước, cho gia đình, người thân, những bạn bè ông gặp trên đường đời, đường thơ, đường báo mà mình đi qua. Chúng ta có thể thấy tâm tình mà nhà thơ gửi gắm tới cuộc đời nhiều nhất đó là nỗi nhớ. Nhà thơ: "Nhớ quê; Nhớ Đầm vạc; Nhớ phố Me; Nhớ bạn thơ; Nhớ em mùa vải chín; Nhớ nhà báo Trần Văn Liên; Nỗi nhớ trường xưa; Nỗi nhớ biên cương; Nhung nhớ chị ơi; Nỗi nhớ một loài hoa..". Dù là cảnh hay người, dù là sự vật hay sự việc, thì những nỗi nhớ ấy luôn thường trực trong tâm khảm nhà thơ, nhắc nhớ ông về những gì đã qua trong quá vãng, bồi tụ vẻ đẹp tâm hồn tình cảm, giúp ông thăng hoa trong các sáng tác của mình. Nếu nỗi nhớ là biểu hiện của một tâm hồn, một cách nghĩ, một lối sống cặn kẽ, chân tình, sâu sắc thì lòng "biết ơn" chính là "đỉnh cao" của sự sâu sắc ấy. Thường trực trong tâm khảm Hữu Thọ là niềm: "Ơn quê; Ơn người đi trước thời gian; Ơn người khai sáng; Ơn Đảng - Bác hồi sinh.." . Từ lòng biết ơn nhà thơ đã viết lên những bản tình ca dung dị, ca ngợi cuộc sống, ca ngợi vẻ đẹp chân, thiện, mỹ, ích của tình người. "Bài ca cấp uỷ; Bài ca đổi mới; Bài ca xe tuyến; Bài ca U23 Việt Nam; Tình ca đường mới.." là những bài thơ mang âm hưởng vui tươi, nhịp điệu nhanh, khỏe, rộn ràng đã thể hiện rất rõ nhiệt huyết trong trái tim nhà thơ Hữu Thọ với cuộc đời, với lý tưởng cao cả và nghiệp văn chương đầy kiêu hãnh mà ông theo đuổi từ thủa thanh xuân cho đến nay.

Nói về "ân tình" trong thơ Hữu Thọ không thể không nhắc tới bài thơ "Theo Đảng - Bác" . Đây là bài thơ được bạn bè văn nghệ sĩ, những người yêu thơ ông rất tâm đắc và thường xuyên ngâm ngợi mỗi khi gặp nhau trong hội nghị hay trong những lúc trà dư tửu hậu: "Bạn thơ ơi, đôi lời tâm huyết/ Khi chia xa - nào biết gặp nhau/ Thơ và đời là máu thịt đằm sâu/ Ôi hạnh phúc - được bạn bè yêu quý/ Tám mươi xuân - người thơ chưa nghỉ/ Nghiệp văn chương - theo Đảng Bác nên người/ Dù mai này, như một cánh sao rơi/ Ta viên mãn được trở về Đất mẹ/ Lại mộng mơ - khi tuổi hồng - thơ trẻ/ Xanh cho Đời - thắp lửa trong tôi." . Chân thật, tình cảm, trước sau vẹn toàn, tin yêu đủ đầy, nồng nàn hứng khởi.. là những điều mà bài thơ kết đọng, lắng sâu và thể hiện rõ nhất "hồn thơ" Hữu Thọ trong suốt sự nghiệp thơ ông. "Nghiệp văn chương - Theo Đảng Bác nên người.." câu thơ ý nghĩa quá, cao đẹp quá.. nó đã "thắp lửa trong tôi", giúp những "người trẻ" như chúng tôi hôm nay có thêm nhiều động lực, niềm hứng khởi và niềm tin yêu để viết tiếp, sáng tạo tiếp những tác phẩm văn chương đích thực. Cảm ơn nhà thơ Hữu Thọ với những "ân tình" ông dành cho thơ, cho đời để các tác phẩm của ông còn được lưu truyền mãi về sau.

Có lẽ không cần nói nhiều về "thi pháp" thơ Hữu Thọ bởi chúng ta cứ đọc "Duyên tình của núi" sẽ thấy hết khả năng sử dụng ngôn ngữ Tiếng Việt và cách xây dựng tứ thơ, thổi hồn vào những hình ảnh thơ của Hữu Thọ "chuyên nghiệp", "tài tử" và "tinh xảo" đến nhường nào.. Xin được gửi tới nhà thơ kính quý vài lời gọi là "tâm thơ" của kẻ hậu sinh với mong muốn ông sẽ đóng góp thêm nhiều tác phẩm hay cho vườn thơ quê nhà trong tương lai.

Xuân 2024

Lê Gia Hoài

 

2. ĐẰM THẮM "TỰ KHÚC MỘC MIÊN" CỦA MAI PHƯƠNG​

Dù chẳng bao giờ coi mình là những đóa mộc miên rực rỡ vào những ngày xuân. Nhưng những thi phẩm mà nhà thơ Mai Phương - Hội viên Hội VHNT Vĩnh Phúc viết lên đều là những dòng "tự khúc" lắng sâu, đằm thắm tình người, tình đời như những đóa mộc miên vẫn luôn thắm đỏ mỗi dịp xuân chín đầy trời. 50 thi phẩm trong thi tuyển "Tự khúc mộc miên" do NXB Hội Nhà văn ấn hành quý III/2023 là minh chứng rõ nét cho vẻ đẹp của cảm xúc, nhịp đập trái tim về những điều "đáng viết", đáng ngợi ca mà nhà thơ Mai Phương muốn dâng lên cuộc sống.

Tuyển thơ "Tự khúc mộc miên" là tập hợp những bài thơ thuộc nhiều đề tài khác nhau, với nhiều cách thể hiện khác nhau. Đó là những bài thơ viết về: Quê hương đất nước Việt Nam yêu dấu; Đảng Bác, cách mạng; lịch sử, văn hóa, con người Vĩnh Phúc (nơi chôn nhau cắt rốn của nhà thơ) và là tập hợp của những cảm xúc riêng mang ghi lại dấu ấn cuộc đời trong tâm hồn nhà thơ từ thuở thiếu thời đến ngày nay.

​

Tổ quốc Việt Nam yêu dấu, nguồn đề tài bao la rộng lớn là nguồn cảm hứng bất tận cho thi nhân. Với nhà thơ Mai Phương thì "Tổ quốc trong tôi là điều thiêng liêng nhất/.. thiêng liêng như máu thịt" . Bởi Tổ quốc trong thế giới quan của nhà thơ là những gì gần gũi, bình dị nhất. Đó là: "rạ rơm sau mùa gặt, cánh vạc, cánh cò trong lời ru của mẹ, biên ải trập trùng đá, ánh điện đêm đêm như dải ngân hà, Đảng, quân, dân son sắt một lòng) . Tất cả những điều bình dị ấy làm nên vẻ đẹp tuyệt vời của Tổ quốc Việt Nam thân yêu để " Xin hát giữa thênh thang đất trời lồng lộng/ Ngợi ca Tổ quốc mình lời hứa tự trái tim " (Tổ quốc trong tôi). Bên cạnh đó, hình ảnh Tổ quốc hiện hữu trong thơ Mai Phương là những điều thiêng liêng cao cả tràn đầy cảm xúc. (Lễ chào cờ trên đỉnh trời Lũng Cú) diễn tả rất rõ sự trang nghiêm, niềm tin yêu phơi phới của nhà thơ khi được chào cờ nơi biên ải thiêng liêng: " Đỉnh núi Rồng cờ Tổ quốc tung bay/ Chúng tôi.. Hát "Tiến quân ca" bằng lửa trái tim mình.. / Càng vững tin về một miền biên ải.. " linh thiêng, bất khả xâm phạm. Hơn thế nữa, còn là những vần thơ đau đáu niềm thương, đau đáu xót xa bởi sự mất mát hy sinh của bao thế hệ cha anh để Tổ quốc trường tồn mãi mãi muôn sau: " Sau bốn mươi năm trở lại Vị Xuyên.. / Gia tài mang đi tuổi mười tám đôi mươi.. / Nghiêm trang cúi chào các anh hùng bất tử - Đất nước ơi " (Nơi địa đầu tổ quốc).

Hòa cùng tình yêu Tổ quốc thiêng liêng cao đẹp là những vần thơ ca ngợi quê hương Vĩnh Phúc (nơi chôn nhau cắt rốn) của nhà thơ trong suốt chiều dài lịch sử đi lên cùng đất nước Việt Nam thân yêu. Quê hương hiện lên trong (Ký ức tuổi thơ) đằm thắm tình quê, tình người với: " tiếng chuông chùa vang vọng, lũ trẻ mục đồng nghễu nghện lưng trâu, cánh chuồn bay mãi, mẹ gom nắng cho lúa lên bông.. " . Những hình ảnh gần gũi, bình dị của quê hương đẹp đến nao lòng đã" ban tặng đầu đời "để hồn thơ Mai Phương bừng nở mang lại niềm hạnh phúc lớn lao trong sự nghiệp văn chương của bà. Nếu (Trầm tích làng) là vẻ đẹp của bản sắc văn hóa truyền đời " Gạch nghiêng lát ngõ đi về/ Bờ tre cổ tích trưa hè râm ran/ Đình làng cột mốc rêu phong/ Án hương nương náu tâm linh bao đời.. " thì (Đồng quê ban mai) lại mang vẻ đẹp của sự tươi mới, rộn rã, tinh khôi " Những con chim hót gọi ban mai.. / Nhịp sống mới dâng tràn khắp nẻo đồng quê.. " . Nếu (Vĩnh Phúc với Bác Hồ) là lòng biết ơn sâu sắc tình cảm mà vị cha già dân tộc dành cho Vĩnh Phúc; là tâm nguyện sắt son một lòng học tập, làm theo tấm gương Người " Hứa với Bác, dù chông gai phía trước/ Vĩnh Phúc kiên cường cùng đất nước đi lên. " thì (Vĩnh Phúc nơi khởi sắc đất trời) lại là niềm tự hào sâu sắc về mảnh đất quê hương nơi có Vĩnh Yên lộng lẫy, Đồng Đậu Linh thiêng, Cà Lồ thao thiết chảy, Bình Lệ Nguyên trù phú, đỉnh Phù Vân thánh thót tiếng đại ngàn.. Tất cả, tất cả những địa danh mang đậm dấu ấn lịch sử ấy đã mang đến niềm cảm khái sâu sắc trong tâm hồn để nhà thơ thốt lên" Vĩnh Phúc yêu thương nơi khởi sắc đất trời " .

Không chỉ có vậy, những miền quê yêu dấu trên địa bàn Vĩnh Phúc cũng được nhà thơ ghé thăm và có nhiều vần thơ đẹp lưu dấu tâm hồn về nơi ấy. Ta có thể bắt gặp trong " Tự khúc mộc miên " hình ảnh Bình Xuyên đầy khát vọng vươn lên " Với niềm tin, sức trẻ tuổi thanh xuân " ; khu công hiệp " Bá Thiện nơi thắp sáng niềm tin " ; khu du lịch Tam Đảo " Một miền quê yên bình đang vào mùa khởi sắc ", luôn được nhà thơ gửi lòng " Mơ về thành phố tương lai " với niềm tin nơi đây sẽ là điểm đến du lịch đẹp nhất Miền Bắc nước ta. Nhiều hơn thế, khi viết về " Mùa xuân trên miền đá dựng ", nhà thơ đã dành những ngôn từ đẹp nhất để ca ngợi vẻ đẹp của miền đất Lập Thạch anh hùng giàu bản sắc. Ở nơi ấy có cầu Bến Gạo bắc ngang dòng Phó Đáy với phố trong làng, làng trong phố luôn nhộn nhịp âm thanh Sịnh ca Cao Lan và " Những mái nhà hạnh phúc ấm êm " để rồi nhà thơ phải thốt lên " Miền đá dựng quê mình đẹp mãi " . Còn rất nhiều những bài thơ, câu thơ hay về những miền đất như thế mà trong khuôn khổ bài viết này khó có thể thống kê hết. Cũng qua đây mới thấy được sức đi, sức cảm và sức khai mở của tâm hồn nhà thơ Mai Phương lớn đến như thế nào!

Bên cạnh những vần thơ ca ngợi vẻ đẹp thiêng liêng của Tổ quốc, của quê hương yêu dấu chúng ta còn bắt gặp trong thi tuyển những " tự khúc " về tình yêu trong sáng, lãng mạn và đầy thi vị mà nhà thơ gửi tới độc giả trong tuyển tập này. Mỗi" tự khúc "là một" rung cảm "riêng biệt chất chứa trong tâm hồn những người yêu nhau để rồi " Chỉ khi giữa thinh không tĩnh lặng/ Ta lắng hồn mới cảm được về nhau " . Đó là" đề từ ", là thông điệp mà nhà thơ muốn gửi đến bạn đọc khi tiếp cận với những bài thơ tình của bà khi đọc được đâu đó trên đường đời. Có những" tự khúc "nhà thơ nhớ lại mối tình đầu đầy biến động khi tình yêu đôi lứa gắn vời tình yêu Tổ quốc thiêng liêng. Tình yêu ấy có xúc cảm nồng nàn đắm say " Hôn tóc em, thì thầm.. thăm thẳm tháng ngày.. ", có chờ đợi mỏi mòn" Giấu nỗi niềm.. biền biệt tháng năm ", có sự đớn đau mất mát " Vắng anh trong đoàn quân chiến thắng trở về ", có sự chấp nhận và một niềm tin vào tương lai " Mong anh? Dắt em qua những tháng ngày giông bão. " – (Những tháng ngày giông bão). Có những" tự khúc "thật nhẹ mà lắng sâu, chỉ thoảng qua mà làm ta nhớ mãi. Đó là khi đứng ngắm " Chiều đông bên phủ Tây Hồ ", lòng vời vợi " Chợt bóng người xưa " hiện ra trong tâm trí, để " Một thời cháy bỏng " đã làm thẫn thờ tâm hồn thi nhân. Với" tự khúc "riêng mang " Viết gửi anh " nhà thơ đã tự ru mình bằng những vần thơ dung dị với cảm quan lãng mạn tích cực ".. Tiếng cười anh vẫn ấm lòng năm tháng/ Đến tận cùng chứng giám một tình yêu " . Có thể nói thơ tình xuất hiện không nhiều trong " Tự khúc mộc miên " nhưng những thi phẩm hiện diện trong tuyển tập là những bài thơ tình hay, với những rung cảm đằm sâu của một trái tim đã đi qua hết thảy các cung bậc mê đắm của tình yêu từ thuở thanh xuân đến nay.

Làm nên thành công cho tuyển thơ " Tự khúc mộc miên " không chỉ là cách lựa chọn sáng tạo chủ đề, làm nên sự đa dạng về đề tài mà còn là sự thành công về mặt" thi pháp "mà nhà thơ Mai Phương thể hiện trong từng tác phẩm của mình. Thơ tự do của bà chiếm số lượng lớn trong thi tuyển. Đó là những tứ thơ đẹp, nhịp điệu uyển chuyển, thi ảnh mượt mà, giàu sức biểu cảm, khả năng liên kết ý tứ chặt chẽ, gợi liên tưởng sâu rộng. Nhà thơ thường viết những bài thơ có dung lượng vừa phải, tức không quá dài hoặc quá ngắn. Kết cấu mỗi bài thơ có mở, thân, kết theo trật tự tuyến tính được sắp xếp có dụng ý rõ ràng làm mỗi bài thơ có tính" minh triết cao ", đặc biệt những bài thơ mang đề tài" cách mạng "của bà. Bên cạnh đó là khả năng sử dụng ngôn ngữ Tiếng Việt" điệu nghệ "giúp thơ bà có nhiều câu thơ vào loại" đặc sắc "ru lòng người đọc.

Như sắc mộc miên rực rỡ những ngày xuân đến. " Tự khúc mộc miên" của thi sĩ Mai Phương như một bản tình ca đẹp, tỏa hương thơm ngát miền thơ Vĩnh Phúc. Đây cũng là thành tựu của một người thơ với trái tim nhạy cảm, biết yêu, biết sống và sẵn sàng cống hiến tất cả cho vẻ đẹp của nghệ thuật ngôn từ. Chúc mừng nhà thơ Mai Phương, chúc mừng Hội VHNT Vĩnh Phúc có thêm một đóa mộc miên xinh tươi, đằm thắm như chính tâm hồn thi nhân vậy.

Lê Gia Hoài

 

3. ĐẾN "PHỐ VỢ CŨ" MÀ GÁ TÌNH DUYÊN​

Ở thành phố cảng Hải Phòng có bác sĩ Thy Nguyên (Thy) chuyên làm xét nghiệm, chẩn trị bệnh tình cho nhiều người. Cứ làm xét nghiệm của bác sĩ này là ra bệnh. Nam yếu tiền liệt tuyến, nữ hỏng tuyến thượng thận. Tìm ra bệnh rồi, Thy không cấp thuốc chữa bệnh mà kê đơn (đơn dài tận 96 trang với 47 vị thuốc và ghi rõ đơn vị cấp phép là NXB Hội Nhà văn). Có đơn rồi các bệnh nhân đến "Phố vợ cũ" mà mua thuốc điều trị. Khỏi hay không bác sĩ không quan tâm. Nhưng vấn đề là các bệnh nhân tìm đến đây rồi thì 99% là khỏi bệnh và sống dai, yêu dài hơn người thường rất nhiều. Vậy "Phố vợ cũ" có gì mà hiệu nghiệm thế chứ? Thôi thì cứ điểm qua như này để ai chưa đến, chưa chạm vào con phố kỳ diệu ấy biết sơ sơ vậy. Ở "Phố vợ cũ" có:

​

- Thiên nhiên tươi đẹp, khác biệt và ấn tượng vô cùng với: "Lá Xuân mùa trước – Mưa mắc cạm lòng người/ Em già như cát bỏng"; với "Trăng lạnh và mưa già – Díu dan ngày em hạnh/ Chưa một lần dự cảm đa đoan.."; nơi này còn có "Gió mùa – Nhiều úa phai đã ở cuối con đường"; có "Góc Thu – không trọng lượng.. / Trăng ngày xưa rớt xuống gối ngủ ngồi..".

- Dấu ấn văn hóa miền biển cả đậm đà bản sắc với các địa danh đã thành thương hiệu văn hóa xứ hoa phượng đỏ như: Thủy Nguyên, phà Bính, núi Đèo, sông Giá, chùa Mỹ Cụ, người Chính Mỹ, núi Rồng.. với "Đá trơ tuế nguyệt thao thiết gầy.." rất khác biệt.

- Thời gian được xác lập bằng nhịp điệu phản ứng của cỏ cây hoa lá mỗi mùa đi qua, của đất trời bốn ngả hay của tháng ngày hữu hình và có khi bằng nhịp đập tinh tế của trái tim những người "vợ cũ", "chồng cũ". Thế nên ai đến đây cũng thấy: "Tháng Ba – Nở bao lơ lửng vào ngon ngót mềm.."; "Tháng Tư – hoa xoài rụng bầm gốc nhãn/ Em hoài thai cô đơn"; "Gửi tháng Bảy – Gặt những hơn thua đổi lấy yên lành.. / Đợi những yêu thương nơi tháng Bảy nảy mầm."; "Cuối năm – Cánh cửa mở đón ngọn đông phong xù xì..". Tất nhiên thời gian ở đây cũng có linh hồn, cũng đa đoan, đa cảm như con người vậy.

- Tình cảm mà những người "vợ cũ" dành cho gia đình đầy ắp giá trị nhân văn với nỗi: "Nhớ mẹ - Dặn con lớn lên" lấy chồng gần "..."

Nhớ mẹ chồng – Đã thua lẽ mọn đã vừa mặn môi.. ";" Lời ru tháng ba – Lênh khênh bèo dâu tập tênh hoa gạo/ Tháng ba võ vàng run run mưa Xuân.. ";" Bố ốm – Ru đời mình bằng lời ru người đàn bà ngã sáu.. ";" Lặng im nhớ con – Hai tay hai chân huơ lên chiều co giật.. ";" Đưa con đi thi – Mưa như trút xuống con đường mẹ chở.. / Những trật tự già nua nơi mẹ đứng.. ";" Tiễn con đi ở trọ - Mẹ nắn nót chân mình đặt lên vết chân con.. ". Họ thật hiền ngoan, thật đằm thắm và rất tuyệt vời. Khối cái ở họ chẳng cũ tý nào.

- Sống trong phố ấy có những người" đàn bà "thanh xuân chín muồi, đẹp từ trong ra ngoài, từ trên xuống dưới, vẻ đẹp vượt qua thời gian, vượt qua quy chuẩn thông thường của những quy định mang tính chất" điều lệ "mà xã hội áp đặt cho họ từ xưa đến nay. Đó là những người đàn bà có:" Mắt nến; Tóc hát.. ", biết:" Tập tênh; Tự vấn; Đong đếm; Nghe ca trù cửa đình; Ngắm hoa; Viết ngắn.. và đặc biệt là họ có vẻ đẹp của sự tự tin cao vời vợi "Tôi đãi tôi/ Tôi ái mộ tôi/ Bữa tiệc đời chỉ bài thơ viết dở - Tôi".

Đến đây chắc các bạn đã mường tượng sơ qua về "Phố vợ cũ" rồi chứ nhỉ! Ai thấy mình cần tìm bạn, người tri âm hay người tình cứ đầu tư lấy một đơn thuốc của Thi (có 98.000đ/ 1đơn) rồi đến "Phố vợ cũ" mà chiêm nghiệm, mà mua sắm, mà "lấy" cho mình nguồn sống, nguồn sinh lực để tiếp tục cuộc yêu còn dang dở với đời. Bản tin quảng cáo cho "Phố vợ cũ" đến đây là hết rồi. Chúc mọi người sẽ tìm thấy cái đẹp mình cần khi đến với "Phố vợ cũ" của bác sĩ Thy Nguyên nhé!

Lê Gia Hoài

 

4. HÌNH ẢNH NGƯỜI LÍNH TRONG TUYỂN TẬP TRUYỆN NGẮN

"GƯƠNG MẶT THỜI GIAN" CỦA NHÀ VĂN VŨ HẢI ĐĂNG​

Trong dòng chảy văn xuôi ở Vĩnh Phúc những năm đầu thế kỷ XXI xuất hiện không nhiều các tác phẩm về đề tài "Chiến tranh cách mạng". Tuy nhiên đã có một vài tác giả lại khá thành công với mảng đề tài này. Một trong số đó phải kể đến tập truyện ngắn "Gương mặt thời gian" của Đại tá nhà văn Vũ Hải Đăng (Hội viên Hội VHNT Vĩnh Phúc). Tác phẩm được NXB Hội Nhà văn ấn hành quý III/2023.

Với 14 truyện ngắn, mỗi truyện dài trên dưới 3000 từ làm nên 242 trang in là thời lượng khá "xinh" gây hứng thú và để người đọc không "hoảng" vì sách dày, thời lượng lớn và không thờ ơ vì sách quá mỏng, nội dung sơ sài, thiếu hấp dẫn. Trong 14 truyện thì đã có 10 truyện ngắn viết về hình ảnh người lính hoặc có liên quan đến người lính thời hiện đại. Chính vì vậy nội dung tư tưởng chính trong toàn tập truyện ngắn này là "ca ngợi vẻ đẹp của người lính cụ Hồ" không chỉ trong chiến đấu mà còn trong hiện thực đời sống xã hội ở thời bình. "Cuốn sách không chỉ dừng ở chân dung những người lính trong cuộc kháng chiến chống Mỹ mà còn có cả những người chiến sĩ trong cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc và thời hậu chiến sau này – Lời nói đầu".

​

Có 4 truyện ngắn không viết người lính. Truyện ngắn lịch sử "Một ngày như huyền thoại vua Lê" với nhân vật chính là Vua Lê Thánh Tông trong một chuyến vi hành cứu giúp đồng bào bị lũ lụt gần hồ Dâm Đàm, Thăng Long (Hà Nội ngày nay). Truyện ngắn lấy bối cảnh dịch Covid "Người về từ tâm dịch" kể về tình hữu nghị của nhân dân, doanh nghiệp hai nước Việt Nam – Trung Quốc. Tình bạn, tình đồng nghiệp, tình yêu của hai nhân vật Vũ (Vũ Hán – TQ) với Xuyên (Vĩnh Phúc – VN) và mối giao tình của gia đình đôi bạn trẻ đã làm toát lên vẻ đẹp của tình hữu nghị giữa hai đất nước có nhiều điểm chung về lịch sử văn hóa và sự phát triển. Qua cuộc chiến chống lại dịch Covid 19 chúng ta thấy được sức mạnh của sự đoàn kết, không có biên giới nào có thể làm mất đi sức mạnh của tình đoàn kết ấy. Truyện ngắn "Con đường trong mưa" kể về sự hy sinh thầm lặng của một con người bình thường đã giúp cho vợ chồng nhân vật Lê Thanh thoát khỏi rắc rối, thậm chí là nguy hiểm khi hai vợ chồng đi làm về dưới trận mưa to, bão lớn. Mỗi người được giúp đỡ một kiểu nhưng đều đến từ sự thầm lặng của một người bình thường đang sống quanh ta. Truyện ngắn "Chợ quê" kể về tình nghĩa của những người dân sống quanh đầm Vạc, thành phố Vĩnh Yên trong đại dịch Covid. Tất cả đều rất nghĩa tình, yêu thương, đùm bọc nhau như người thân trong gia đình.

Những nhân vật là hiện thân của những người lính xuất hiện trong các truyện ngắn ở tuyển tập "Gương mặt thời gian" đều được khắc họa với những nét tính cách đặc trưng của những người lính thời đại Hồ Chí Minh: Anh dũng, kiên cường, bất khuất, căm thù giặc sâu sắc, sẵn sàng hy sinh.. trong chiến đấu; tình nghĩa, thủy chung, một lòng vì đồng chí, đồng đội, yêu quê hương đất nước.. trong thời bình. Mỗi truyện ngắn một nhân vật, một cá tính khác biệt làm nên "những gương mặt" tiêu biểu đại diện cho một thế hệ "sẵn sàng sống, chiến đấu vì nền độ lập tự do của Tổ quốc". Họ là những anh hùng thời đại Hồ Chí Minh, là những công dân tiêu biểu của Tổ quốc Việt Nam anh hùng.

Có 3 truyện ký (kể về chính tác giả) trong tuyển tập. Truyện ký "Nhớ cái Tết đầu tiên trong đời bộ đội" là những dòng hồi tưởng hết sức chân thật của tác giả xuất hiện trong ngôi kể thứ nhất. Nhân vật "tôi" đã tái hiện lại hình ảnh một chàng tân binh vừa háo hức vừa ngô nghê lao vào cuộc chiến đấu với tâm thức "Đường ra trận mùa này đẹp lắm". Để rồi anh còn nhớ mãi cảnh ăn Tết có "rượu, đài, pháo nứa và những vũ điệu lăm vông trên đất Lào" năm 1973 đầy xúc động. Cái Tết ấy, tấm chân tình của đồng bào Lào ngày ấy đã khắc sâu vào lòng tác giả một kỷ niệm không bao giờ phai nhạt. Truyện ký thứ 2 "Bướm vàng ơi đi đâu" kể về cuộc gặp gỡ hết sức xúc động của hai anh em, một là "tôi" và một tên Bình (em trai đồng đội với tôi). Từ cuộc gặp gỡ ấy cảm xúc từ 45 năm trước của nhân vật "tôi" lại ùa về. Đó là câu chuyện giữa "tôi" và Hòa cùng đơn vị chiến đấu đã dành được nhiều chiến tích huy hoàng. Tuy nhiên trong một lần đi vận động dân bản cán bộ Hòa bị bọn Phun-rô băn lén và Hòa đã hy sinh giữa Thung lũng Tình yêu ở Đà Lạt. Nay "tôi' gặp lại Bình giữa thành phố ngàn hoa, thấy em trai đồng đội đã là một người thành đạt mà mừng quá. Một chú bướm vàng xuất hiện như linh hồn Hòa đón bạn cũ về thăm lại chiến trường xưa. Truyện ký thứ ba " Hai lần lên biên giới " kể về kỷ niệm nho nhỏ của tác giả khi lên biên giới Tây Bắc. Kỷ niệm đầu kể về cuộc gặp gỡ với các" cô nuôi "dí dỏm, hài hước, nhiệt tình và cũng rất dũng cảm. Kỷ niệm thứ hai là việc tác giả mang hai bản nhạc tặng sư đoàn 431, sư đoàn tổ chức dàn dựng, tham gia hội diễn toàn quân và đã đạt giải thưởng. Tuy một lần đi nhưng hai lần đến với biên giới, đó là những kỷ niệm thật đẹp của tác giả.

Tám truyện ngắn còn lại đều là những truyện trực tiếp viết về hình ảnh người lính trong chiến đấu. Có truyện tác giả là nhân vật chính, có truyện tác giả kể lại nội dung truyện được nghe, chứng kiến hoặc gián tiếp tham gia vào tình huống truyện do người khác kể lại.

Truyện ngắn " Mái trường " kể về những ngày đầu tiên mà tác giả tham gia quân đội. Đó là những kỷ niệm xúc động của tác giả với mẹ ở quê nhà, với đồng đội ở khu huấn luyện và với thầy cô ở trường Học viện kỹ thuật quân sự. Tình huống truyện không có gì đáng nói, chỉ tình cảm, cảm xúc trong truyện để lại nhiều dư ba trong lòng bạn đọc. Truyện ngắn " Tiếng chuông chiều " kể về người nữ Thanh niên xung phong tên Thoan và cuộc tình lãng mạn của cô với anh chiến sĩ H trong một lần gặp gỡ ở" ngầm Ly Tôn – Quảng Trị ". Chỉ có 12 giờ cho cuộc gặp ấy nhưng đó là tất cả mấu chốt vấn đề. Thoan đã đợi chờ và thất vọng, để rồi quyết định đi tu để hóa duyên mối tình éo le ấy. Truyện ngắn " Thành phố bình yên " là một cuộc tình đẹp đến nao lòng của một cô sinh viên sư phạm với người lính trải qua hai cuộc kháng chiến chống Mỹ và chống Tàu. Mặc dù người chiến sĩ đã hy sinh nhưng cô sinh viên ấy đã coi anh như người chồng và giữ mãi trong lòng mình mối tình đẹp đẽ ấy. Cô sinh viên ấy đã chịu thiệt thòi khi không lấy được người mình yêu nay lại chấp nhận nối duyên chị," lấy anh rể "cũng là một sĩ quan Quân đội Nhân dân Việt Nam để các con của chị gái không phải khổ. Trải qua nhiều biến động đau thương cuối cùng chị Yên" tên nhân vật "cũng thành toại viên mãn với chồng con tại thành phố đáng sống Đà Nẵng. Truyện ngắn " Gương mặt thời gian " cũng là tựa cho cả tập truyện là hình ảnh một người thầy giáo - bộ đội với nhiều biến động trong cuộc đời. Rời bục giảng vào chiến trường chiến đấu, trở về với bục giảng. Khi đi chiến đấu anh là hiệu phó khi trở về anh là một giáo viên bình thường, sống âm thầm lặng lẽ. Sau này thầy kết hôn với học trò cũ và có cuộc sống viên mãn. Thông điệp tác giả muốn gửi tới bạn đọc là cuộc đời đều có giá của nó. Bạn có thể thiếu thốn khiếm khuyết cái này nhưng sẽ được cuộc đời dựng xây bù đắp bằng cái khác. Bạn có thể mất mát điều này nhưng sẽ được ở điều khác.

Truyện ngắn " Tình rừng " là truyện ngắn lãng mạn và tình cảm nhất trong tuyển tập. Cuộc tình" chớp nhoáng "giữa anh lính trinh sát và cô giao liên tại Hương Thủy – Thừa Thiên Huế đã làm cho người trong cuộc không thể nào quên được, để rồi sau 50 năm họ gặp lại, nhận ra nhau thì cả hai cũng đã bước sang tuổi" cụ ". Tình rừng đẹp bởi nó kết thúc có hậu giống như câu chuyện cổ tích thời hậu chiến. Sống đẹp sẽ có ngày gặp được phúc đức! Truyện ngắn " Thông gia " là những hồi ức khó quên của hai người lính ở hai bên chiến tuyến. Ngày xưa họ tìm mọi cách để" tiêu diệt nhau "để bây giờ các con của họ lại tìm mọi cách để" cưới nhau ". Sự éo le ấy chỉ nói lên một điều: Chiến tranh thật tàn khốc, con người trên thế giới này cần hòa bình và tình yêu thương. Khép lại quá khứ đau thương hướng tới tương lai tốt đẹp là con đường duy nhất để chúng ta cùng phát triển! Truyện ngắn " Ân nhân " là truyện ngắn cuối trong tuyển tập kể về hai nhân vật Hùng và Dũng, hai người bạn, hai người lính ở hai đầu chiến tuyến.. Họ gặp lại nhau trong buổi họp lớp, cùng nhau ôn lại quãng đời binh nghiệp đầy khốc liệt. Họ chạm mặt nhau, bắt được tù binh, thả về phái bên kia và nay gặp lại." Các bạn trong lớp ai cũng mừng cho hai người bạn thân ở hai bên chiến tuyến, từ hàng ngàn cây số sau bao năm xa cách, hôm nay mới gặp lại ". Thực sự quá xúc động với hình ảnh hai người lính già bắt tay nhau với tinh thần" hòa giải "hết sức chân tình và đầy tính nhân văn.

Mười bốn truyện ngắn trong tuyển tập" Gương mặt thời gian "của nhà văn Vũ Hải Đăng là rất nhiều hình ảnh, số phận những người lính chiến" một thời đạn bom, một thời hòa bình ". Hình ảnh của họ đại diện cho lớp người mang trên vai xứ mệnh chiến đấu vì sự thống nhất của Tổ quốc. Cuộc đời binh nghiệp của họ gắn với cuộc chiến tranh của đất nước. Dù ở phía nào thì họ cũng là những con người phải hứng chịu sự mất mát đau thương đến từ cuộc chiến tàn khốc, gây đau thương mất mát cho cả hai phía. Họ đã hoàn thành xứ mệnh vào ngày 30/04/1975 nhưng những vết thương lòng còn âm ỉ cháy mãi tới hôm nay và còn cả thời gian về sau nữa. Họ là nhân chứng sống để các thế hệ trẻ hôm nay trên đất nước Việt Nam thanh bình, phát triển nhìn vào để tiếp tục phấn đấu cho một Việt Nam hùng cường sánh vai với các cường quốc năm châu như lời Bác Hồ từng nhắc nhớ.

Có thể nói bút pháp của nhà văn Vũ Hải Đăng khá chững chạc và điêu luyện trong việc xây dựng tình huống, triển khai cốt truyện, tạo dựng lớp lang, khắc họa tính cách, phân tích tâm lý nhân vật và sắp xếp bố cục.. Tất cả đã làm nên thành công rất đáng" ngợi ca "của tuyển tập truyện ngắn" Những gương mặt thời gian"của nhà văn Vũ Hải Đăng – Hội viên Hội VHNT Vĩnh Phúc.

Lê Gia Hoài

 

5. KHẮC KHOẢI CÙNG "MIỀN NHỚ CÒN XANH" CỦA CHU THANH TRUNG​

Miền nhớ còn xanh . Những rung động từ sâu thẳm trái tim được chưng cất thành những vần thơ đầy mê đắm. 70 thi phẩm là 70 tiếng lòng được thi nhân Chu Thanh Trung gửi gắm qua nghệ thuật ngôn từ đầy tình cảm thiết tha.

Một tập thơ ra đời. Một niềm thiêng liêng được cất lên từ thẳm sâu tâm hồn thi sĩ đa cảm. Như đất, như trời, như gió, như mây, như bản tình ca đong đầy miền nhớ. Đó là miền tuổi thơ rưng cánh "Phượng buồn" để "Mùa chưa vàng lá" cất "Lời trong mưa".. Là miền tình yêu đôi lứa rực rỡ, ngất ngây như "Mùa hoa phượng", trong trẻo như "Khúc giao mùa", óng ánh bâng khuâng như "Chiều tháng tư", ngọt ngào, đắm say hơn "Đêm chợ tình" nhưng cũng có những nỗi xa xót "Khi đã vời xa".. Đó còn là ký ức miền quê hương bao nghĩa, bao tình với "Đình làng" thâm nghiêm cổ kính, với nơi chôn nhau cắt rốn "Vĩnh Tường miền hương sắc" đất Phủ in đầy dấu vết thi nhân, với "Đêm ký ức Hội An" mê đắm "Từ trăm năm ký ức lại hiện về".. Hơn thế nữa đó còn là miền gia đình chan chứa yêu thương nơi "Quê còn có mẹ" để mỗi "Mùa Vu Lan" trở về con thêm nhớ cha mẹ nhiều hơn..

​

Chu Thanh Trung không bàn thế sự, không lên gân thuyết giảng, chỉ thuần cảm xúc thấm đẫm những rung động hồn người: "Đi dù nhiều nhưng chưa hết ngõ quê/ Chỉ quẩn quanh qua Xuân - Thu - Đông - Hạ/ Mấy chục năm một hành trang đầy đặn/ Nay trở về tắm lại nắng hoàng hôn" (Tự nói với mình ). Những tâm tư, những rung động ấy kết thành tứ thơ trong nội tâm thi sĩ một cách tự nhiên như hơi thở cuộc sống vậy. Cũng chính lẽ đó anh đã chọn cách sử dụng ngôn từ "thuần Việt", thể thơ thông dụng (đặc biệt thể lục bát), kết cấu, vần điệu, nhịp điệu theo phong cách truyền thống, cho nên âm hưởng thơ anh như "Lời trong mưa", như "Khúc ru chiều", như "Tiếng vọng xưa".. lan tỏa trong tâm hồn độc giả một niềm hứng khởi vô cùng.

Từ thành công của Miền nhớ còn xanh . Chúc nhà thơ Chu Thanh Trung ngày càng dồi dào bút lực, sớm cho ra đời những thi phẩm, những tuyển tập mới trong tương lai.

Lê Gia Hoài

 

6. "ÂM VANG KHÚC QUÂN HÀNH"

LẮNG SÂU NHỊP NHẬP TRÁI TIM NGƯỜI LÍNH​

"Thơ của Hà Văn Định có tình yêu thương trong sáng vô bờ, có trách nhiệm trước nhân dân và Tổ quốc, rất cao thượng và đầy nhân văn". Đây là nhận định hoàn toàn xác đáng và đầy đủ nhất của nhà thơ Nam Phương (Chi hội trưởng chi hội thơ Việt Nam tại Vĩnh Phúc) về tập thơ đầu tay " Âm vang khúc quân hành " của Đại tá, nhà thơ Hà Văn Định (Hội viên Hội Văn học Nghệ thuật Vĩnh Phúc), thường chú tại Phường Liên Bảo, thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc.

Quả đúng như vậy! Sau khi gấp lại trang sách cuối của cuốn sách nhỏ, xinh với 45 bài thơ được trình làng trong tuyển tập "Âm vang khúc quân hành" do Nxb. Hội Nhà văn ấn hành của "thi sĩ - chiến sĩ" Hà Văn Định; trái tim tôi cứ khắc khoải theo nhịp đập rộn ràng và lòng tôi cứ không thôi ngân vang niềm hứng khởi dâng trào bởi những thanh âm vừa ngọt ngào, vừa lắng sâu, vừa mạnh mẽ rắn rỏi mà đầy niềm tin yêu.. do nghệ thuật câu từ trong tập thơ mang lại.

​

Trong tập thơ, nhà thơ Hà văn Định không cố công lựa chọn đề tài, ý tưởng và xác định cách viết theo dự kiến. Các thi phẩm hiện lên theo dòng cảm xúc được tác động bởi những cảm quan từ mắt thấy, tai nghe, từ những rung động rất tinh tế trong tâm hồn.. mà thi sĩ lưu giấu xúc cảm qua sự dồn nén, chắt lọc để rồi từ đó bật lên ý tứ mà thành thơ. Tất nhiên không thể phủ nhận đề tài chủ đạo, chi phối không nhỏ tới cảm quan sáng tác của ông là: Đời sống chiến đấu, lao động và học tập của những quân nhân trong quân đội. Có đến quá nửa các bài thơ của ông có nội dung đề cập đến tâm tư, tình cảm, mơ ước, khát vọng và những nỗi niềm của những người lính nơi tiền phương. Một trong những số đó phải kể đến các thi phẩm với những câu thơ mang đầy chất lính, mạnh mẽ, hào sảng mà vẫn thấm đẫm tình cảm dung dị, lắng sâu đầy nhân văn: "Chưa bao giờ trái tim tôi dồn dập/ Gấp gáp nao nao như buổi lên đường.. / Cháy nỗi nhớ rực lòng người lính trẻ/ Rất giống nhau, thương nhất mẹ trên đời" - (Buổi lên đường) ; "Bình yên ca gác giữa đêm/ Lung linh ánh điện hừng lên sáng trời/ Vòm khuya vọng tiếng vạc rơi/ Dòng sông chao sóng vỗ lời nước non" - (Ca gác bình yên) ; "Mỗi buổi sáng ra, tuyết đầy đồi phủ trắng/ Nước trong thùng, trong chậu cũng đóng băng/ Chỉ có bọn anh những người giữ chốt/ Chẳng có lạnh nào đóng băng được em ơi!" - (Mùa Đông biên giới).. Đây cũng là điều dễ hiểu khi nhà thơ đã gắn bó cả thời thanh xuân, cả sự nghiệp cuộc đời mình với Quân đội Nhân dân Việt Nam từ lúc chiến tranh tới hòa bình.

Không chỉ viết về mình, về các đồng đội, về những nhịp bước quân hành.. "Âm vang khúc quân hành" còn là những giai điệu thiêng liêng, niềm tự hào sâu sắc về hình ảnh quê hương đất nước Việt Nam tươi đẹp, giàu có, con người sống kiên cường bất khuất, nhân ái, thủy chung; nơi ánh sáng của Đảng luôn soi đường chỉ lối, dẫn dắt và đưa toàn dân tộc đi lên thực hiện thắng lợi các cuộc Cách mạng. "Chú có thấy không lòng dân, tình Đảng/ Tình anh em bạn hữu xa gần/ Tôn vinh chú" Người có công với nước "/ Thật đáng tự hào những gì mình có được/.. Vẫn một lòng trọn niềm tin với Đảng.." - (Viếng chú). Đan xen những vần thơ đầy ắp niềm tin tưởng với Đảng quang vinh còn là những vần thơ dung dị, mộc mạc chan chứa niềm kính yêu vô hạn với Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại - Vị cha già của dân tộc, điểm tựa vững trãi cho tất cả những thắng lợi vẻ vang của Quân đội Nhân dân Việt Nam trong lịch sử. Trong tâm tưởng nhà thơ "từng bước quân hành" của mỗi người lính đều có hình ảnh "Bác vẫn cùng chúng cháu hành quân" thật gần gũi, bình dị mà thiêng liêng vô ngần: "Trong gian khổ vẫn ngời tin tưởng/ Vẫn ngân vang giọng nói Bác Hồ.. / Không có gì quý hơn độc lập tự do.. / Lời của Bác là lời non nước/ Giục giã lòng ta.. / Chính Người là sức mạnh niềm tin". Có thể nói những vần thơ viết về Đảng, Bác là điểm nhấn có giá trị tư tưởng sâu sắc góp phần không nhỏ làm nên thành công của tập thơ.

Những vấn đề lớn lao, cao cả mang tầm cỡ quốc gia, dân tộc đã được "người lính - người thơ" Hà Văn Định trải lòng bằng những thi phẩm dài mang hơi hướng trường ca. Còn những vấn đề nhỏ bé chỉ là những "cái tôi cá nhân" trong cuộc sống đời thường đã được khắc họa bằng những bài thơ ngắn, nội dung phản ánh chỉ là những "giãi bày" hết sức cô đọng, xúc tích kể cả những bài thơ viết về tình yêu đôi lứa như: "Tấm hình em"; "Thi xong thơ nhé"; "Anh hiểu rồi".. mặc dù là những lát cắt nhỏ của cuộc sống nhưng tác giả đã gợi ra rất nhiều vấn đề để bạn đọc phải suy ngẫm. Có khi chỉ là việc "ông cháu nhớ nhau" nhưng nhà thơ đã đúc rút thành quy luật của cuộc sống: "Cháu tập nhiều điều có tập nhớ ông không.. / Mà ông điện về chờ mãi cháu chẳng nghe/ Quy luật của tự nhiên là thế/ Nước chảy xuôi ào ào lũ lượt/ Khi nước trở về chảy ngược chỉ là hơi!" - (Quy luật của tự nhiên).

Không chỉ thành công trong phản ánh đời sống muôn màu qua lăng kính nghệ sĩ của một người lính có trình độ Thạc sĩ về khoa học kỹ thuật quân sự mà nhà thơ Hà Văn Định còn rất thành công trong vận dụng các thủ pháp nghệ thuật khi xác định "cách viết" với một sự hiểu biết sâu sắc về thể thơ, nhịp thơ, vần thơ, tính nhạc, tính họa, tính tư tưởng.. trong thơ, làm cho mỗi câu thơ, khổ thơ, bài thơ ông viết đều rất dễ đọc, dễ nhớ và dễ được yêu thích.

Sẽ có rất nhiều thi phẩm trong tuyển tập được vang lên trên các thi đàn, hội diễn.. nhân dịp đất nước chào mừng ngày thống nhất 30/04 hằng năm. Thành công ấy có lẽ nào không phải do tập thơ "Âm vang khúc quân hành" luôn "Lắng sâu nhịp đập trái tim người lính!".

Lê Gia Hoài

 

7. XÚC CẢM THIÊNG LIÊNG THÀNH KÍNH DÂNG NGƯỜI

(Nhân đọc tập thơ "Bác đã về đây với chúng con" của Nguyễn Bá Thẩm – NXB Hội Nhà văn – 2023)​

Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại! Vị cha già kính yêu của toàn thể dân tộc Việt Nam. Người không chỉ là niềm tin tất thắng trong các cuộc Cách mạng mà Người còn là nguồn cảm hứng vô tận cho các Văn nghệ sĩ làm nên các tác phẩm văn học nghệ thuật đặc sắc với giá trị tư tưởng, giá trị nhân văn vô cùng sâu sắc và cao đẹp. Một trong những nhà thơ đã làm nên những thành công ấy khi khắc họa một cách đậm nét và đầy tinh tế về hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh trong những lần người về thăm và làm việc với Đảng bộ và Nhân dân Vĩnh Phúc. Đó là nhà thơ Nguyễn Bá Thẩm với tuyển tập thơ: "Bác đã về đây với chúng con" .

Cũng giống như bao tác giả khác, nhà thơ Nguyễn Bá Thẩm chưa một lần được gặp Bác trong đời. Nhưng bằng những cảm quan nhạy bén, khả năng cảm thấu hết sức tinh tế khi ông được tiếp cận với những bài báo, cuốn sách, bộ phim tư liệu hay qua lời kể trực tiếp của những nhân vật hiện thời được sống, làm việc hoặc được gặp Bác lúc sinh thời.. mà nhà thơ đã cho ra đời 60 tác phẩm "rất đẹp" về ân tình của Bác Hồ với Vĩnh Phúc và niềm kính yêu vô hạn của Nhân dân Vĩnh Phúc với Bác Hồ.

​

Qua ngòi bút tinh tế của nhà thơ Nguyễn Bá Thẩm, hình tượng Bác Hồ đến với quê hương Vĩnh Phúc thật đơn sơ, mộc mạc, giản dị mà vô cùng thiêng liêng, cao đẹp, thánh thiện, giống một vị tiên ông giáng trần cùng làm, cùng vui với tất cả mọi người. Khi về với huyện Đông Anh năm 1958 (Thời kỳ này huyện Đông Anh thuộc tỉnh Vĩnh Phúc), Bác đã trực tiếp tát nước chống lụt cùng bà con nông dân: "Chưa một lần gặp Bác/ Chỉ nhớ tuổi nhớ tên/ Giờ gặp cụ như tiên/ Cùng với dân tát nước.." (Bác về Vĩnh Phúc năm xưa). Khi về đến xã Lai Sơn, huyện Tam Dương năm 1958 Người đã: ".. Đến từng ruộng trũng đường xa/ Những ai nghèo khó từng nhà Bác thăm/ Trưa về cơm nắm Bác ăn/ Vĩ nhân người sống như dân làm mùa.." (Lai Sơn ghi khắc ơn Người). Đâu chỉ có thế, khi về thăm huyện Bình Xuyên vào ngày Tết cổ truyền của dân tộc Người đã có những lời chúc tốt đẹp và đầy ý nghĩa với bà con nơi đây: ".. Thân thương như tiếng mẹ hiền/ Bác mừng chúc Tết, Bác khen mọi nhà/ Chung tay trên thuận dưới hòa/ Hôm qua đánh giặc, nay là làm ăn.." (Bác Hồ sống mãi trong lòng Bình Xuyên). Hơn thế nữa, khi Bác về với nhân dân Phúc Yên, Bác đã có những lời dăn dạy, chỉ bảo hết sức ân cần với cán bộ, Đảng viên trong công cuộc bảo vệ và xây dựng Tổ quốc Việt Nam thân yêu: ".. Bác hỏi thăm, chúc mọi người/ Bác dặn cán bộ từng lời trước sau/ Kháng chiến có thể dài lâu/ Cán bộ là phải đi đầu tiên phong/ Mọi thắng lợi mọi thành công/ Bí quyết là ở tấm lòng người dân.." (Phúc Yên ơn Bác muôn đời). Không chỉ trực tiếp đến với Vĩnh Phúc, Người còn dành cho Vĩnh Phúc những bức thư khen ngợi thành tích xuất sắc trong công cuộc kiến thiết quê hương đất nước. Thôn Thượng, xã Tuân Chính, huyện Vĩnh Tường đã nhận được vinh dự ấy vào ngày 02/03/1966. "Thôn Thượng Tuân Chính Vĩnh tường/ Sáng nay như có mười phương nắng về/ Ngọt ngào hương lúa đồng quê/ Đón tin thư Bác gửi về ngợi khen.." (Bác khen thôn Thượng Vĩnh Tường).. Bên cạnh việc khắc họa những lời dạy, việc làm thiết thực của Bác với Nhân dân Vĩnh Phúc, còn là những vần thơ đầy cảm khái về tình yêu thương và sự ân cần của Bác với các cá nhân, đoàn thể.. trên khắp mọi miền đất nước: "Bác đến Đền Hùng", "Bác nói về biển đảo", "Bác nói về độc lập tự do", "Chị Thanh của Bác", "Bác chia tay Út Huệ", "Thư Bác gửi cụ Bùi Bằng Đoàn".. là những bài thơ tiêu biểu cho tình cảm ấy của Bác.

"Bác đã về đây với chúng con" không chỉ đơn thuần là những thi phẩm khắc họa chân dung Bác cùng vẻ đẹp của một vĩ nhân mà còn là những xúc cảm thiêng liêng đong đầy niềm tin yêu, kính trọng và tôn thờ Bác của không chỉ Nhân dân Vĩnh Phúc mà còn là của tất cả những người dân Việt Nam đang được sống dưới thời đại của Người. Trong tuyển tập, nhà thơ không dùng những lời lẽ "đao to búa lớn", "hô vang khẩu hiệu".. để diễn tả niềm kính ngưỡng của Nhân dân với lãnh tụ. Mà ông đã dùng những lời lẽ, ngôn từ rất đơn sơ, mộc mạc - đơn sơ, mộc mạc như chính tâm hồn, lối sống và suy nghĩ của những người dân bình thường trong đời sống hằng ngày, để diễn tả tình cảm thiết tha trong sáng của người dân với vị cha già vô vàn đáng kính.

Được đón Bác về thăm là niềm vinh hạnh lớn lao với bất kể cá nhân hay tổ chức đoàn thể nào. Chính vì vậy người dân đã không thể nén được niềm vui vỡ òa khi được diện kiến Người: "Bác về rồi, Bác về rồi! / Nghe hân hoan tiếng mọi người truyền nhau/ Ầm ầm kẻ trước người sau/ Thỏa lòng mơ ước bấy lâu mong chờ/ Nềm vui như nước vỡ bờ/" Nghe đâu Người ở Thủ đô Người về" " (Phúc Yên Vĩnh Phúc Bác về) ;".. Sáng hôm ấy náo nức / Tiếng trống ếch vang lừng / Cả làng xóm tưng bừng / Chạy ùa ra đón Bác.. " (Bác về Vĩnh Phúc năm xưa). Những lời chỉ dạy ân cần, những bức thư khuyến khích động viên của Người là ngồn sinh lực mạnh mẽ, to lớn như tiếp thêm sức mạnh, như bồi đắp thêm ý chí, nghị lực và khát vọng.. cho toàn thể Nhân dân để rồi các cách làm mới, các mô hình sản xuất mới đã được ra đời và được nhân lên trên khắp mọi miền đất nước. Đã có nhiều tấm gương tiêu biểu, nhiều đoàn thể xuất sắc được cả nước biết tới với niềm ngưỡng mộ sâu sắc. " Thế là Hợp tác đầu tiên/ Có năng suất lúa vượt lên bất thường / Làng trên, xóm dưới phố phường/ Ai ai cũng hỏi: Vĩnh Tường là đâu? " (Bác khen thôn Thượng Vĩnh Tường) ; " Là Bí thư Tỉnh ủy - Đảng trao/ Thương nông dân thiếu bát cơm manh áo/ Đó là lời Bác truyền chỉ bảo/ Day dứt đêm ngày tần tảo lo toan.. / Người đã về với đất trời cây cỏ/ Bưng bát cơm thơm nhớ người (khoán hộ).. " (Nghĩ về ông Kim Ngọc). Có thể nói chính nhờ những lời dạy ân cần đầy trách nhiệm ấy của Bác mà chúng ta đã có Bí thư Kim Ngọc nức tiếng với chủ trương" khoán hộ "đầy táo bạo.. đặt nền móng cho sự phát triển vượt bậc của Vĩnh Phúc hôm nay. Hơn thế nữa, lòng biết ơn của Nhân dân Vĩnh Phúc với Bác đã được nhà thơ Nguyên Bá Thẩm khắc họa một cách mạch lạc, chi tiết đầy cảm xúc qua câu thơ: " Sáu mươi năm đã trôi qua/ Chúng con nhớ mãi cha già kính yêu. " (Lai Sơn ghi khắc ơn Người) đã làm nên những ấn tượng sâu sắc về hình ảnh con người Vĩnh Phúc ân tình, trung nghĩa, giàu lòng nhân ái trong lòng bạn đọc trên khắp mọi miền đất nước.

Ngoài sự thành công về đề tài" viết về lãnh tụ "tuyển tập" Bác đã về đây với chúng con "còn để lại những dấu ấn lớn bởi các thủ pháp nghệ thuật nhuần nhuyễn, mang đậm phong cách sáng tạo" rất có nghề "của nhà thơ Nguyễn Bá Thẩm. Thể thơ lục bát truyền thống của Việt Nam được ông sử dụng kết hợp với giọng điệu tự sự rất thành công. Chính vì vậy mỗi bài thơ của ông giống như một câu chuyện sinh động về Bác, về tình cảm của mọi người dành cho Bác. Có đến hơn nửa số bài viết ông đã sử dụng thể thơ này như: " Bác nói về biển đảo "," Bác nói về các cháu mồ côi "," Vụ án Trần Dụ Châu "," Bác về một tỉnh miền quê ".. là những ví dụ tiêu biểu.

Bên cạnh việc sử dụng thành công thể thơ lục bát trong tuyển tập " Bác đã về đây với chúng con " còn là sự thành công về việc xây dựng hình ảnh và sử dụng ngôn ngữ. Có thể nói hệ thống" thi ảnh "xuyên suốt từ bài đầu đến bài cuối của tập thơ là những hình ảnh được kết tạo bởi những từ ngữ" cơ bản thuần Việt "rất bình dị, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thuộc. Thế nên, từ thủ pháp dẫn dụ, điểm tô, khắc tạc.. đến kĩ thuật tạo lớp lang, mở rộng tứ thơ, gợi trường liên tưởng.. đều được nhà thơ kỳ công xây dựng với cảm xúc trào dâng, niềm kính yêu lãnh tụ vô hạn, đã làm nên những câu thơ, khổ thơ vô cùng sinh động, làm đẹp thêm hình tượng Bác Hồ trong lòng mỗi độc giả khi đến với thơ Nguyễn Bá Thẩm.

Năm 2023, Đảng bộ và Nhân dân Vĩnh Phúc long trọng tổ chức kỷ niệm 60 năm ngày Bác Hồ về thăm Vĩnh Phúc (02/03/1963 – 02/03/2023). Đây là dịp để tất cả các cán bộ Đảng viên và Nhân dân Vĩnh Phúc ôn lại những kỉ niệm tươi đẹp, rạng rỡ cùng vị Chủ tịch kính yêu của dân tộc trong từ 60 năm trước. Cũng là dịp để mỗi Đảng viên, mỗi người dân Vĩnh Phúc thể hiện lòng quyết tâm thực hiện thắng lợi lời dạy của Người " Phải làm cho Vĩnh Phúc trở thành một trong những tỉnh giàu có, phồn vinh nhất ở miền Bắc nước ta. " Cũng như thực hiện thắng lợi Chỉ thị 05-CT/TW về công cuộc " Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh " do Đảng ta phát động trong hiện tại và tương lai. Với tập thơ " Bác đã về đây với chúng con " nhà thơ Nguyễn Bá Thẩm đã góp thêm một tiếng nói, góp thêm một tiếng lòng của Văn nghệ sĩ, của Nhân dân Vĩnh Phúc tri ân sâu sắc tình cảm mà lúc sinh thời Bác Hồ dành cho Vĩnh Phúc cũng như lòng biết ơn vô hạn của Nhân dân Vĩnh Phúc với Bác Hồ kính yêu. " Vĩ nhân đây có Bác Hồ/ Đã đưa ta đến bến bờ vinh quang" (Người đưa ta đến bến bờ vinh quang).

Vĩnh Phúc tháng 05/2023

Lê Gia Hoài

 

8. "BÓNG AI DẤU TRONG HỒN" CUỐN SÁCH THEO SUỐT THANH XUÂN ĐỜI TÔI​

Đã từng đọc đi đọc lại nhiều lần từ gần 20 năm trước nhưng không hiểu sao cuốn sách ấy vẫn cứ mãi lay động tâm hồn tôi, cứ mãi thúc giục niềm say mê khám phá trong trái tim tôi. Nhiều lần, rất nhiều lần, mỗi khi tôi nhìn thấy nó trên giá sách, chẳng cầm lòng được, tôi lại lôi nó ra và bình tâm mà ngấu nghiến, say sưa mà hộc tốc.. đọc từ trang đầu đến trang cuối, đọc từ tác phẩm cuối tới tác phẩm đầu. Có thể nói đó là tập truyện tình yêu và hôn nhân mà tôi yêu thích nhất thời thanh xuân của mình.

Đã có không biết bao nhiêu tác giả trong nước và trên thế giới viết về tình yêu, tất nhiên có nhiều cây bút đã thành công, thành danh với mảng đề tài này. Ai là fan của ngôn tình mà không biết đến Quỳnh Giao, Emily Bronte, Conlleen McCulough, Nhất Linh, Khái Hưng, Võ Thu Hồng, Trang Hạ.. và 37 câu chuyện về tình yêu trong tuyển tập truyện ngắn này thì thật đáng tiếc biết bao. Bởi 37 câu chuyện trong tập sách là 37 sắc diện, 37 giai điệu của tình yêu mà mỗi bạn trẻ sắp, sẽ và đang yêu cần biết tới để có thêm những hiểu biết, có thêm những trải nghiệm trong cuộc sống tình yêu đời mình.

​

Những truyện tình được nhà văn kể lại với những cốt truyện hấp dẫn, cách xây dựng tình huống truyện khá đơn giản, tình tiết diễn ra nhanh và kết thúc bất ngờ đã làm cho 37 câu chuyện như 37 thước phim ngôn tình dẫn dắt người đọc đến với nhiều cảm xúc của nhiều trạng huống khác nhau. Có những mối tình đầy si mê, lãng mạn, những cặp đôi trong cuộc vô cùng hạnh phúc, họ sinh ra là để cho nhau, trao nhau sự ngọt ngào, thăng hoa, viên mãn. Mối tình của Ba và Má người kể chuyện trong "Những cành phong lan tím" là một ví dụ minh họa. Ba và má đã yêu nhau ngay từ lần gặp đầu tiên và họ đã được chúa che chở, ban phước để tình yêu của họ trọn vẹn như màu phong lan muôn đời tím biếc. Có những mối tình chỉ thoáng qua như mây trôi, gió thoảng nhưng đã để lại bao luyến nhớ đầy vơi cho những trái tim non trẻ mới yêu lần đầu. Mối tình giữa Trà và Thắng trong "Hoa ly cho ngày thứ bảy" có lẽ là mối tình rất đẹp nếu Thắng hiểu biết hơn, bớt những ghen tuông vô lối thì anh đã không mất đi người yêu không chỉ xinh đẹp mà còn rất tài năng. Bên cạnh đó còn là những câu chuyện về tình yêu đơn phương đầy luyến tiếc, Kim yêu đơn phương Thắng – Bóng ai dấu trong hồn là một ví dụ; tình yêu độc chiếm đầy ích kỷ; tình yêu tay ba đầy rắc rối.. Mỗi kiểu tình yêu là một nốt nhạc, có lúc thăng, có lúc giáng và đều mang lại những cảm xúc, những suy tư có thể vui, có thể buồn, nhưng đều khắc vào tâm hồn người đọc những xúc cảm hết sức mạnh mẽ.

Bên cạnh những câu chuyện về tình yêu là những câu chuyện về hôn nhân. Quá nửa số truyện trong tuyển tập nói về đời sống hôn nhân và gia đình. Có những cuộc hôn nhân rất hạnh phúc, những đôi vợ chồng tha thiết yêu nhau; có những cuộc hôn nhân được làm lại từ hai phía nhưng rất đẹp, rất lãng mạn; có những cuộc hôn nhân đổ vỡ do ghen tuông, do không hợp nhau, do áp lực công việc, do hai bên cha mẹ thất hòa.. Câu nói "Hôn nhân giết chết tất cả những gì đẹp đẽ nhất của tình yêu.." của nhân vật Vân trong "Cái chết của nhân vật chính" đã nói lên tất cả. Quả đúng như vậy, đời sống hôn nhân không phải trò chơi lãng mạn của tuổi trẻ. Nó là hiện hữu của bao mối quan hệ phức tạp, bao sự ràng buộc đan xen, đòi hỏi những người bây giờ là vợ, là chồng, là rể, là râu.. cần biết cân bằng, hài hòa giữa đời sống riêng tư với đời sống chung của gia đình, của xã hội để "hoàn thành" nghĩa vụ của mình. Tác giả đã lý giải rất cặn kẽ, chi tiết những sự đổ vỡ của bao cặp đôi với bút pháp hiện thực, tỉnh táo và rất công tâm. Nghệ thuật khai thác tâm lý nhân vật đạt đến đỉnh cao giúp người đọc thấu hiểu từng nỗi đau, từng nỗi uất nghẹ của những nhân vật trong hoàn cảnh "tình yêu tan vỡ". Với trái tim phụ nữ đa cảm, giàu yêu thương, nữ văn sĩ tài năng đã cất một tiếng nói bênh vực những số phận phụ nữ bất hạnh trong cuộc sống tình yêu và hôn nhân thời chúng ta đang sống.

Tuyệt phẩm mà tôi muốn tới là tập truyện ngắn "Bóng ai giấu trong hồn" của nhà văn Thùy Dương. Đến năm 2022 này "Bóng ai giấu trong hồn" đã tròn mười tám tuổi và có thể nói đây là cuốn sách đáng đọc ít nhất một lần trong đời. Rất mong muốn rằng NXB Phụ Nữ sẽ sớm tái bản tuyệt phẩm này để các sáng tác của Thùy Dương một lần nữa được bay cao, bay xa đến tay những người yêu sách ngôn tình, yêu văn Thùy Dương và để "Bóng ai giấu trong hồn" thêm một lần tái sinh trong niềm say mê của người đọc, nhất là các bạn đọc trẻ hôm nay.

Lê Gia Hoài

 

9. GỬI VÀO LỤC BÁT –

BẢN GIAO HÒA CỦA THƠ TRUYỀN THỐNG VÀ HIỆN ĐẠI​

Trong không gian thi ca Việt Nam đương đại, giữa lúc nhiều thể nghiệm thơ hiện đại đang ngả nghiêng tìm kiếm tiếng nói mới, thì nhà thơ Nguyễn Khắc Thông – Hội viên hội Văn học Nghệ thuật Vĩnh Phúc, lại chọn cách "trở về", một sự trở về với thơ lục bát truyền thống. Nhưng "trở về" ở đây không phải là để hoài cổ hay giữ lại, mà là một cuộc hành hương thẩm mỹ cho sự phát triển, với tâm thế của người yêu quê hương, yêu văn hóa dân tộc một cách sâu sắc. Tập thơ "Gửi vào lục bát" được Nxb Hội Nhà văn ấn hành quý II (2025) là kết tinh của một hành trình lặng lẽ, chân thành mà nồng nàn. "Gửi vào lục bát" là nơi thi sĩ "gửi" cả cuộc đời, tâm tư, cảm xúc, ký ức và tình yêu vào từng vần thơ lục bát.

​

Điều dễ nhận thấy nhất trong "Gửi vào lục bát" là tình yêu quê hương sâu nặng. Không phải thứ tình yêu hời hợt, mà là sự khắc khoải, gắn bó máu thịt với từng bờ tre, mái nhà, ao chuôm, giàn trầu, câu hát. Thi sĩ không chỉ miêu tả quê mà "sống" trong quê, "nợ" tình quê và để niềm quê ấy "buộc chặt một đời trong tôi" như lời kết gan ruột của nhà thơ trong bài thơ "Nợ quê buộc chặt một đời" : "Nợ quê nửa củ sắn lùi/ Khói lùm mái rạ, thơm mùi canh chua/ Nợ quê con bống, con cua/ Võng ru kẽo kẹt, song thưa mái nghèo.." Cái "nợ" ở đây không phải món nợ vật chất mà là món nợ tâm hồn, nợ ân nghĩa, nợ những mùa mưa nắng, khói rơm, tiếng mẹ ru, gió đồng, và cả cái nghèo khó mà vẫn thơm mùi canh chua. Đó là món nợ không bao giờ trả hết, là sợi dây ràng buộc thi sĩ với cội nguồn văn hóa quê hương.

Không ngẫu nhiên mà nhà thơ chọn lục bát để "gửi". Vì như ông tự sự: "Ai gieo câu lục ven đê/ Để cho câu bát tái tê mạn thuyền/ Sóng xô câu lục nên duyên/ Tôi đem câu bát nối liền tháng năm". Lục bát là thể thơ dân tộc, là mạch máu ngàn năm của thi ca Việt. Nguyễn Khắc Thông hiểu rõ điều ấy. Ông mượn thể thơ này để tái hiện cả một thế giới quê hương – nơi mà mỗi câu chữ như một nhịp thở, mỗi vần điệu như một bước chân người mẹ tảo tần.

Trong sự sáng tạo của ông, lục bát không đơn thuần là "khuôn mẫu" mà được "làm mới" bằng cảm xúc đời thường, bằng thi ảnh lặng mà sâu. Ví dụ như trong bài "Mái nhà mẹ tôi", ông vẽ lại không gian sống bằng thơ như một bức tranh quê sống động: "Dẫu đi muôn dặm thế gian/ Nhớ con gà mẹ cõng đàn gà con/ Góc sân bé chạy lon ton/ Thả diều lông vịt mắt tròn như sao.." Ở đó, mỗi hình ảnh là một mảnh ghép của ký ức, như một tấm bản đồ để người đọc "lội ngược" về miền thương nhớ.

Không dừng ở những tình cảm gia đình, làng xóm, tập thơ còn mở rộng biên độ cảm xúc ra đến những miền đất khác, nơi có dấu chân lịch sử, có máu thịt dân tộc đã đổ xuống vì độc lập tự do. Bài thơ "Ba mươi tháng Tư", "Trở lại chiến khu xưa", hay "Lời của Người đưa lối chúng con đi".. đều gợi mở cảm hứng từ những dấu mốc lớn lao của đất nước. Thơ lúc ấy trở thành sử thi cá nhân hòa vào sử thi cộng đồng: "Cờ Tổ quốc trên nóc hầm Đờ Cát/ Trên nóc Dinh Độc Lập lại tung bay/ Từ thuở mang gươm đi mở nước.. đến hôm nay/ Muôn ngả đổ về.. những li ti mạch máu.." Hình ảnh thơ sử dụng dung dị, không hô hào, nhưng đầy ám ảnh. Nó nói lên tầm vóc của người lính, của nhân dân, của một dân tộc biết hy sinh để giữ gìn đất nước.

Tình yêu là mạch ngầm chảy xuyên suốt tập thơ. Đó là tình yêu với vợ "Lục bát dáng em", với người con gái xưa "Hẹn người năm sau", với người phụ nữ giữa biển "Trần gian hóa thiên đường".. Mỗi bài là một lát cắt, nhưng đều gặp nhau ở cái nhìn đầy trân trọng, bao dung, thủy chung: "Canh tư bếp lửa em nhen/ Cơm vừng em gói, anh đem lên tàu/ Rời ga mình cứ nhìn nhau/ Dáng em chấm nhỏ cuối màu trời xanh.." Không ủy mị, không làm dáng, những vần thơ tình của Nguyễn Khắc Thông thấm thía bởi sự đời thường, nhưng lại ngân nga bởi chiều sâu cảm xúc.

Trong những bài thơ như "Đạo trà", "Lên chùa Đồng Yên Tử", hay "Chấp như thế chưa đúng", thi sĩ dường như đi tìm một nẻo thiền, nơi lặng lẽ của tâm hồn. Thơ ông lúc này như một lời gõ nhẹ vào cánh cửa nhân sinh. Lúc này ta thấy "Gửi vào lục bát" Thơ và Thiền đã gặp nhau trong sự thăng hoa của tư tưởng: "Trúc vin nghìn bậc non trèo/ Chùa Đồng Yên Tử, trăng treo ngang trời/ Bản lai diện mục, ngẫm đời/ Mõ chuông thây lẩy, đầy vơi Ta bà.." Câu chữ thanh đạm, không quá dụng công, nhưng đủ để chạm đến tầng sâu của chiêm nghiệm, của minh triết phương Đông.

Không tìm kiếm hào quang, không khoác lên mình áo choàng cách tân, thơ Nguyễn Khắc Thông lặng lẽ như một dòng sông quê, đôn hậu như tấm lòng người quê. Nhưng trong sự "lặng lẽ" ấy lại chứa đựng sức mạnh. Mỗi bài thơ là một lời trò chuyện đầy yêu thương với người đọc: "Trái tim đang cằn cỗi/ Bỗng nảy lộc đâm cành/ Mùa xuân trên đôi cánh/ Thơ bật mầm yến oanh.." Đó là những tâm tưởng giản dị mà xúc động, như chính con người thi sĩ vậy.

"Gửi vào lục bát" là một tập thơ có giá trị nghệ thuật và cảm xúc cao. Nó không chỉ kế thừa vẻ đẹp lục bát truyền thống mà còn góp phần làm mới thể thơ này trong thời đại hiện đại. Qua tập thơ, Nguyễn Khắc Thông đã cho thấy một tâm hồn thơ đôn hậu, thủy chung, tài hoa và đầy bản lĩnh. Với chất liệu ngôn ngữ giàu cảm xúc, hình ảnh sinh động, và tư duy nhân văn, tập thơ không chỉ là lời tâm sự với quê hương, với người thân, mà còn là một lời gửi gắm đến bạn đọc hôm nay và mai sau về lòng yêu nước, yêu người, yêu cái đẹp trong đời sống bình dị. Chính bởi thế "Gửi vào lục bát" góp phần xứng đáng làm giàu cho dòng thơ lục bát hiện nay trên thi đàn.

Lê Gia Hoài

 

10. "MÙA XUÂN VỀ TRÊN CAO" –

NHỮNG CHUYẾN BAY THI CA TỪ CẢM XÚC CỦA LƯU THẾ QUYỀN​

Trong dồng chảy thi ca đất Việt hôm nay, tập thơ "Mùa xuân về trên cao" của nhà thơ Lưu Thế Quyền xuất hiện như một chuyến bay đầy ấn tượng từ những cao độ cao vọt của đất trời Thanh Lãng, Bình Xuyên, Vĩnh Phúc. Đây không chỉ là một tập thơ về mùa xuân, về tình yêu hay ngợi ca quê hương đất nước đơn thuần, mà là một chuyến du ngoạn tinh thần giữa thơ đời - đời thơ, nơi ngôn ngữ trở thành bàn đạp của cảm xúc, và làn ranh thơ - nhạc – đời thường được dung hòa làm một.

​

1. Lấp lánh trong thi tuyển: Một mùa xuân bát ngát tầm nhìn cao rộng

Ngay từ tiêu đề "Mùa xuân về trên cao", người đọc đã thấy một ý niệm thi ca mang chiều cao tinh thần, một mùa xuân không chỉ nổ hoa, nở lốc, mà còn nở trong ý thức văn hóa, trong ánh nhìn chiêm nghiệm, hồi tưởng. Các bài thơ trong tập trở thành những đường gân của mùa xuân - có khi rốn rã niềm vui, có khi lẳng lẽ suy tư, có khi xôn xao khát vọng.

Từ "Vĩnh Phúc mùa xuân", "Xuân quê", cho tới "Tự hào Bình Xuyên", "Yên Lạc vút bay".. nhà thơ vẻ nên bức trảnh xuân nơi đất lắm, người hiền, đấm màu nủa thực nửa mơ. Đó là xuân Tam Đảo trong màu mây trắng vấn vương linh thiêng, xuân Đại Lải trong góc nhìn đô thị trẻ, xuân đầy ngập tiếng cười và ánh điện Yên Lạc, xuân nghĩa tình trong câu chào làng nghề mộc Thanh Lãng..

Tác giả Lưu Thế Quyền dùng lời thơ để chống lại sự quên lãng. Thơ anh giống như những vể vang gọi lại những góc phố, dải đường, dòng sông, đình chùa, một thời lửa rực trên đồng, một thuở yêu dấu, một ánh mắt em gái Vĩnh Phúc giữa Sapa.. Đó là cái xuân vì người, vì đất, vì cây hoa cợi làng nghề, vì những tịnh cảm khó phai trong đêm trống rỗng.

2. Từ những mùa xuân của đất trời tới những mùa xuân của lòng người

Những trang thơ của Lưu Thế Quyền đặc sắc vì anh không chỉ dững lại ở việc ngợi ca phong cảnh, mà luôn hướng về những chuyển biến tinh thần. Ở đó xuân trở thành một đối chiếu nội tâm, một trạng thái tâm hồn: Xuân giữa những dởng trồng vắng vẻ, xuân trong ký ức thời chinh chiến, xuân trong nỗi lòng người trở về sau bao năm tha hương..

Anh đề cập tới mùa xuân với tâm thế một người đã đi qua chiến trường, trở về làm thầy, rồi làm cán bộ văn nghệ, người chuyển lửa văn chương. Nên mỗi chốn xuân về trong thơ anh đều mang dấu chân con người đã thấu đồi mối niềm vui này bằng nhiều nỗi đau, hy sinh:

"Xuân trở về trên đất cũ/ Lấm lánh một không gian vẫn nghiên/ Mạch đất xưa như mối nổi duyên/ Người lái để đời có chỗ nghiên"

(Một khổi thơ đặc sác trong tập)

3. Dấu ấn ngôn ngữ và kỹ thuật biểu đạt trong thơ Lưu Thế Quyền

Một trong những điểm nổi bật làm nên bản sắc thơ Lưu Thế Quyền chính là khả năng kết hợp giữa lối viết truyền thống giàu nhạc tính với tinh thần hiện đại, sắc sảo mà vẫn giàu cảm xúc. Tác giả sử dụng nhiều biện pháp tu từ cổ điển như hoán dụ, ẩn dụ, so sánh, nhưng không gượng ép mà rất tự nhiên, nhuần nhị. Những câu thơ trong tập như tự tuôn ra từ dòng chảy cảm xúc, vừa mềm mại vừa có lực:

"Trời đất có hẹn nhau đấy chăng/ Mà tháng giêng ngỡ lòng mình nảy lộc"

Hay:

"Xuân rắc nắng vàng lên vai mẹ/ Trái tim cha thổn thức tiếng chim về"

Cách dùng từ của ông vừa dân dã, gần gũi, lại vừa sang trọng, tinh tế. Câu chữ gợi mở nhiều tầng nghĩa, có chiều sâu văn hóa và triết lý sống. Thơ ông không câu nệ hình thức nhưng vẫn giữ nhịp điệu mượt mà, mang chất nhạc nội tâm, như một bài dân ca trầm ngâm giữa đồng bằng.

Một điểm đáng chú ý khác là kỹ thuật xây dựng không gian - thời gian trong thơ. Lưu Thế Quyền nhiều khi để các không gian đồng hiện: Hiện tại và ký ức, làng quê và đô thị, ngày xuân và những mùa cũ.. tạo nên hiệu ứng hồi tưởng nhẹ nhàng, xúc động. Thời gian không trôi tuyến tính mà lắng đọng, đan cài như nếp gấp của ký ức, làm tăng chiều sâu cho cảm xúc thơ.

Ông cũng sử dụng những nhịp thơ ngắn, ngắt dòng linh hoạt, đẩy tiết tấu bài thơ thành những trường đoạn vừa cảm xúc, vừa logic. Một số bài thơ mang âm hưởng của thơ mới, một số lại gợi cảm hứng sử thi, cho thấy khả năng biến tấu phong phú, tự nhiên theo từng cảm hứng chủ đề.

4. Lời kết – Một mùa xuân không tàn trong tâm hồn thi sĩ

Tập thơ "Mùa xuân về trên cao" của Lưu Thế Quyền không đơn thuần là một bản hợp âm mùa xuân, mà là nhật ký tâm hồn của một thi sĩ từng trải – người đã sống, đã yêu, đã chiến đấu và nay lắng lại để hồi tưởng, để thắp lên niềm tin cho mai sau. Ở đó, mỗi bài thơ như một đóa hoa xuân vừa hé nở trong tâm tưởng, mang theo hương sắc quê nhà, kỷ niệm và khát vọng.

Lưu Thế Quyền đã biến mùa xuân trở thành một hình tượng sống động – không chỉ là hiện tượng tự nhiên, mà là biểu tượng của sự sống, của niềm tin, của hy vọng. Thơ ông nhắc nhở người đọc biết nâng niu cái đẹp, biết gìn giữ ký ức, biết trân trọng những mùa xuân đã, đang và sẽ đến.

"Mùa xuân về trên cao" là tập thơ dành cho những ai yêu đất, yêu người, yêu cuộc đời này một cách chân thành. Là lời nhắn gửi dịu dàng rằng: Mùa xuân thật sự không bao giờ tàn trong trái tim người thi sĩ.

Lê Gia Hoài