Review Sách Iliad - I - Li - Át - Trường Ca Của Những Anh Hùng - Cuốn Sách Đặc Sắc Của Văn Học Thế Giới

Cảm nhận cuốn sách "I-li-át" của Homer.

*Giới thiệu chung:

- Tên sách: Iliad (I- li – át)

- Tác giả: Homer

- Dịch giả: Đỗ Khánh Hoàn.

- NXB: Kim Đồng

- Thể loại: Truyện thơ, sử thi.

- Dung lượng: Gần 16 nghìn dòng, chia 24 khúc.

- Xuất xứ: Văn học Hy Lạp.



*Tóm tắt sách:

I – li – át là bản anh hùng ca của nhà thơ cổ đại Hy Lạp Homère kể về cuộc chiến đấu ở thành Tơ – roa, phản ánh cụ thể, trung thành và sinh động đời sống xã hội Hy Lạp cổ đại, trong đó có quá trình diễn biến từ chế độ thị tộc đến sự hình thành thành bang của chế độ nô lệ, đồng thời ca ngợi các nhân vật anh hùng kiệt xuất như Achille, Héc –to.

I – li – át (I- li –át) là bản anh hùng ca chiến trận, nhưng không kể lại trọn vẹn từ nguyên nhân cho đến diễn biến, kết thúc của cuộc chiến tranh Tơ – roa, mà chỉ kể 50 ngày trong năm thứ mười của cuộc chiến tranh với câu chuyện về mối bất hòa giữa Achille, một vị tướng kiệt xuất của quân Hy Lạp với chủ tướng Agamemmon.

Trong một trận chiến đấu thắng lợi, quân Hy Lạp chia chiến lợi phẩm cho mọi người. Chủ tướng Agamemnon được người nữ tỳ Chryséis, Achille được nữ tỳ Bryséis. Ông già Chysès xin Agamemnon cho chuộc lại con nhưng không được. Căm tức vì ông già Chryséis xin Agamemnon cho chuộc lại con nhưng không được. Căm tức vì bị xúc phạm, ông nhờ thần Apollon trừng phạt quân Hy Lạp bằng cách gây ra bệnh dịch. Biết nguyên nhân của tai họa, quân Hy Lạp buộc Agamemnon trả lại Chryséis cho ông già, song Agamemnon tức vì bị thiệt, cậy quyền chủ tướng, cướp đoạt người nữ tỳ Bryséis của Achille. Achille bất bình ra lệnh cho bộ lạc Miecmidon của mình, đình chỉ cuộc chiến đấu cùng với liên minh các bộ lạc Hy Lạp. Chàng còn nhờ mẹ là nữ thần Thétis lên thiên đình kêu cầu thần Zeus giúp cho quân Tơ – roa thắng trận để trừng phạt quân Hy Lạp vì tội đã xúc phạm đến chàng. Cuộc chiến đấu giữa quân Tơ – roa và quân Hy Lạp lại tiếp diễn. Các vị nữ thần Hera và Atena, vì căm tức quân Tơ – roa, đã phá hoại mọi ý định của hai bên. Thần Zeus cấm các vị thần tham chiến để thực hiện lời hứa với Théis giúp quân Tơ – roa thắng trận. Quân Hy Lạp vắng vị tướng kiệt xuất Achille nên bị thua to và có nguy cơ chiến thuyền bị đốt hết. Achille cho Patrocle, một người bạn thân của mình, xuất trận giúp quân Hy Lạp. Gặp Héc – to, Achille xuất trận. Các vị thần được phép tham chiến, khiến cho cuộc chiến trở nên vô cùng khốc liệt. Quân Tơ – roa bị Achille dồn đuổi chạy về thành, chỉ có một mình Héc – to dám đương đầu với Achille. Nhưng số mệnh đã định trước Héc – to phải chết. Giết được Héc – to, Achille vẫn chưa nguôi lòng căm thù, chàng buộc xác Héc – to vào sau xe ngựa, cho kéo quanh thành Tơ – roa. Một số thần trên thiên đình không bằng lòng với hành động tàn ác của Achille, do đó đã sảy ra bất hòa. Thần Zeus quyết định ra lệnh cho nữ thần Théis bảo con dừng ngay hành động vô nhân đạo và sai nữ thần Irix đến báo mộng cho lão vương Priam, cha của Héc – to, đem của cải đến doanh trại Achille xin chuộc xác con. Kết thúc thiên trường ca là lễ hỏa táng Héc – to.

*Cảm nhận sách "I-li-át" :

Iliad thuộc thể thơ sử thi, gồm 15.693 dòng thơ được các nhà phê bình Alexandria chia làm 24 khúc. Mặc dù tên của thiên sử thi mang ý nghĩa là bài thơ thành Troy, cả tác phẩm lại chủ yếu xoay quanh đoàn quân đối đầu với Troy – quân Hy Lạp, hay còn gọi là người Achaian.

Thiên trường ca "I-li-át" được dịch hoàn chỉnh sang tiếng Việt lần đầu tiên và in thành sách, là một tác phẩm vô cùng đồ sộ. Cảm nhận chung là sách rất hay, cả nội dung và hình thức. Về độ đặc sắc của tác phẩm này là không cần bàn cãi, bởi "I-li-át" chính là thiên trường ca được xem là có giá trị to lớn vô cùng với nền văn học – lịch sử Hy Lạp nói chung và với văn hóa – văn chương thế giới nói riêng. Cùng với "Ô- đi- xê", "I-li-át" có thể coi là "bản thần ca" Hy Lạp. Ở lĩnh vực văn học nói riêng, đây là một trong những tác phẩm đồ sộ và có giá trị nhất với thể loại thần thoại. Đồng thời "I-li-át" còn có giá trị sâu sắc trên các phương diện văn hóa – triết học – lịch sử - xã hội học, của phương Tây và cả thế giới. Về nội dung, bộ sách đã tái hiện sống động 50 ngày cuối cùng của cuộc chiến thành Troy vĩ đại trong thần thoại Hy Lạp. Đây là một trong những sự kiện nổi bật của bản thần thoại đồ sộ này. Với sự sáng tạo thêm nhiều chi tiết mới nhưng không làm thay đổi cốt truyện, trường ca "I-li-át" vô cùng dặc sắc, có nhiều chi tiết – phân đoạn diễn tả rất cảm động và hùng tráng về sự chia ly, về sự hy sinh của các bậc anh hùng tham gia vao cuộc chiến, về những cảnh tượng đổ nát và thảm thương để lại sau mỗi cuộc chiến. Có nhiều phân đoạn lại gây áp lực và ức chế với người đọc, đôi khi là sợ hãi vì cảnh thảm khốc của chiến tranh được tái hiện. "I-li-át" mở ra một thế giới rộng lớn- của con người Hy Lạp văn minh cổ đại, của các vị thần linh, của những đấng anh hùng và của những người phụ nữ.

Ở Iliad, ta thấy được trận chiến đầy khói lửa và khốc liệt, thấy trách nhiệm và số phận bi tráng của những bậc anh hùng, thấy những người đàn ông sẵn sàng dâng hiến đời và cái chết cho danh dự và xứ sở, để thành toàn vinh quang ngàn năm lưu danh hậu thế, thấy cả những người mẹ, người vợ hiền hậu, những đứa con thơ ngây đau đớn khi phải chia tay người chồng đi chiến đấu. Và một lần ra đi có thể là mãi mãi không quay về.

Iliad là bản trường ca về chiến tranh, để tôn vinh những anh hùng chiến tranh, nhưng bản thân tác phẩm lại không hề ủng hộ chiến tranh.

Đối với người Hy Lạp, Achilles và Hecto là những hình mẫu lý tưởng cho một người đàn ông. Ho đều gan dạ, không bao giờ lùi bước trước khó khăn, ngay cả cái chết đối với ho cũng là danh dự. Achiles thì tài năng phi thường, tinh nhuệ trong chiến đấu, coi trọng tình nghĩa và danh dự, thậm chí ngông cuồng và không hề biết sợ. Hecto thì là người đàn ông trách nhiệm, yêu thương vợ con, kính trọng thần linh, luôn sẵn sàng hy sinh cho nhân và xứ sở. Họ sinh ra với sứ mệnh là chiến đấu. Vì tôn vinh sức mạnh và trí tuệ của con người, vì bảo vệ người thân yêu, vì danh dự và tự hào. Vì để tên tuổi lưu truyền ngàn năm trong sách sử. Ngàn vạn năm sau người ta vẫn sẽ ca ngợi và nhắc đến tên họ. Nhưng vinh quang cũng đi liền với hy sinh và đau khổ. "Iliad" chính là thiên trường ca về bi kịch của những người hùng.

Riêng mình đặc biệt thích nhân vật Hecto. Chàng vừa là người hùng của nhân dân thành Troy, vừa là người cha và người chồng tuyệt vời của gia đình. Nhưng kết cục của Héc-to quá thảm làm mình hơi buồn một chút. Nhưng chàng đã chết cho quê hương và cho lý tưởng của đời chàng.

Nghệ thuật của tac phẩm cũng đặc sắc, cách sử dụng ngôn ngữ vô cùng tinh xảo và truyền cảm. Phải nói là mình rất tâm đắc với ngôn ngữ của tác phẩm này, đạt đến độ phong phú và chính xác, có thể truyền cả tinh thần qua con chữ. Cũng nhờ dịch giả rất điêu luyện khi chuyển đổi ngôn ngữ.

Sách rất hay, về cả nội dung và hình thức. Có nhiều phân đoạn cảm động, choáng ngợp hay sợ hãi. "Iliad" vẫn luôn là thiên sử thi vĩ đại trong cái nôi văn hóa phương Tây và cả nhân loại nói chung.

*Trích dẫn:

"Hỡi Thi Thần, xin cất lời ca phẫn nộ dâng lên trong lòng Achilleus, phẫn nộ tai hại đem lại muôn vàn đau khổ cho binh sĩ Achaian, đưa biết bao linh hồn anh hùng, quả cảm xuống âm ty, biến thân xác thành mồi cho chó và chim, như vậy mới thỏa mãn ý định Chúa tể."

"Như vậy là chàng vừa từ chiến trường trở về. Thiếp cứ mong chàng gục ngã ngoài đó dưới cánh tay cường tráng của thanh niên trước kia là phu quân thiếp! Trước kia chàng thường khoe sức lực dồi dào, cánh tay phi thường, cây thương vững chắc, chàng sẽ thắng Menelaos, thần linh chiến tranh yêu thương. Vậy bây giờ thử lần nữa mặt đối mặt với chiến binh xem sao! Nhưng thôi, thiếp khuyên chàng đừng lao đầu vào trận mạc hay giao chiến với Menelaos tóc vàng, nếu chưa suy nghĩ, kẻo mất mạng vì mũi thương đương sự!"

"Do vậy trong trí, trong lòng ta biết thể nào ngày đó cũng tới, thành Troa thiêng liêng sẽ tàn lụi, cả Priam lẫn thần dân trang bị thương giáo gỗ tần bì sẽ tiêu ma. Thầm nghĩ trong tương lai dân Troia sẽ khốn khổ, hoàng hậu Hekabe, quân vương Priam, anh em đông đảo, gan dạ của ta gục ngã trên bụi đường dưới tay quân thù, ta đau lòng, song không đau lòng bằng nghĩ tới khanh, khi tên lính Achaian áo lát đồng lôi đi làm nô lệ, lệ tuôn lã chã chấm dứt ngày tháng tự do."

"Lời vừa dứt, đau khổ như mây đen bao trùm, Achilleus buồn vô cùng. Hai tay nắm bếp lò đầy tro tướng quân giơ cao đổ lên đầu, khuôn mặt tuấn tú lem luốc, tu-ních ngào ngạt phủ kín tro đen. Tướng quân lăn kềnh, toàn thân quằn quại, tro rơi dày đặc, đưa tay giật tóc bứt đầu. Tỳ nữ tướng quân và Patroklos bắt giữ trong chiến tranh la hét tỏ vẻ buồn rầu, chạy qua cửa ùa tới vây quanh. Tất cả giơ tay đấm ngực, bủn rủn chân tay ngã lăn xuống đất. Phía kia Antilochos ứa lệ, thổn thức đưa tay nắm tay Achilleus đang vừa nức nở vừa nghẹn ngào khôn xiết, lòng tràn trề hãnh diện, vì sợ Achilleus sẽ dùng kiếm tự vẫn."

(Cảm ơn vì đã ghé qua)