Tại sao da đầu bị gàu? Hình 1. Hiện tượng bị gàu. (Báo sức khỏe và đời sống) Gàu là một hiện tượng phổ biến xảy ra ở da đầu, biểu hiện bằng các mảng vảy trắng bong ra khỏi da và bám trên tóc, vai áo. Dù không nguy hiểm đến sức khỏe, nhưng gàu có thể gây cảm giác ngứa ngáy, mất tự tin và khó chịu trong sinh hoạt hằng ngày. Vậy nguyên nhân nào khiến da đầu bị gàu? Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất là do sự phát triển quá mức của nấm men tên Malassezia. Đây là loại nấm thường trú trên da đầu của hầu hết mọi người, nhưng khi có điều kiện thuận lợi như tuyến bã nhờn hoạt động mạnh, môi trường da đầu ẩm ướt hoặc mất cân bằng pH, loại nấm này có thể sinh sôi mạnh mẽ, gây kích ứng và làm bong tróc lớp da chết. Ngoài ra, việc vệ sinh da đầu không đúng cách cũng góp phần tạo điều kiện cho gàu phát triển. Gội đầu quá ít khiến dầu thừa, bụi bẩn và tế bào chết tích tụ, trong khi gội đầu quá nhiều hoặc dùng dầu gội có chất tẩy mạnh lại khiến da đầu khô, dễ bị bong tróc. Các sản phẩm chăm sóc tóc chứa hóa chất mạnh, nhuộm tóc, uốn tóc thường xuyên cũng có thể làm tổn thương da đầu, dẫn đến hiện tượng gàu. Căng thẳng tâm lý và chế độ ăn uống thiếu hụt dưỡng chất, đặc biệt là kẽm và vitamin B, cũng là những yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng da đầu. Ngoài ra, thời tiết hanh khô hoặc thay đổi đột ngột về khí hậu cũng khiến da đầu mất nước, trở nên khô và dễ gàu hơn. Một số trường hợp gàu là biểu hiện của các bệnh lý da liễu như viêm da tiết bã, vảy nến da đầu hoặc chàm. Những tình trạng này thường đi kèm với các triệu chứng như mảng đỏ, bong vảy lớn, thậm chí có thể gây rụng tóc nếu không được điều trị đúng cách. Hình 2. Da đầu bị gàu. (Bệnh viện Nguyễn Tri Phương) Tóm lại, gàu có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ sinh lý bình thường đến rối loạn da liễu. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây gàu sẽ giúp lựa chọn được phương pháp chăm sóc và điều trị phù hợp, góp phần duy trì mái tóc khỏe mạnh và da đầu sạch sẽ. Phân loại da đầu Cũng giống như da mặt, da đầu được chia thành nhiều loại dựa trên mức độ tiết dầu và tình trạng da. Ví dụ da đầu mình chỉ xài được dầu gội clear dù mọi người xài bị gàu. Nên là, việc xác định đúng loại da đầu thì mới giải quyết hiệu quả việc bị gàu nha. Việc hiểu rõ loại da đầu của bản thân còn giúp lựa chọn dầu gội, phương pháp chăm sóc phù hợp, từ đó hạn chế các vấn đề như gàu, rụng tóc hay ngứa ngáy. Da đầu thường được chia thành bốn nhóm chính: Da đầu thường, da đầu dầu, da đầu khô và da đầu hỗn hợp. (1) Da đầu thường là loại da cân bằng, không quá khô cũng không quá nhờn. Người sở hữu da đầu này thường ít gặp vấn đề, tóc mềm mượt, ít gãy rụng hay gàu. Đây là loại da lý tưởng và dễ chăm sóc nhất. (2) Da đầu dầu có đặc điểm là tuyến bã nhờn hoạt động mạnh, khiến da đầu luôn trong tình trạng bóng nhờn, dễ bết dính, đặc biệt là chỉ sau một đến hai ngày không gội đầu. Tình trạng này dễ tạo môi trường cho nấm phát triển, dẫn đến gàu và ngứa. Người có da đầu dầu cần dùng dầu gội dịu nhẹ, làm sạch tốt nhưng không gây khô da. (3) Da đầu khô thường thiếu ẩm, có cảm giác căng tức hoặc ngứa, dễ bong tróc thành từng mảng nhỏ giống như gàu khô. Nguyên nhân có thể do yếu tố di truyền, thời tiết hanh khô, lạm dụng nhiệt (máy sấy, duỗi tóc) hoặc hóa chất. Việc chăm sóc da đầu khô cần tập trung vào cấp ẩm và nuôi dưỡng, tránh dùng sản phẩm có chất tẩy mạnh. (4) Da đầu hỗn hợp là sự kết hợp của hai loại thường là dầu ở vùng đỉnh đầu và khô ở những vùng còn lại. Đây là loại da khá phổ biến nhưng cũng khó chăm sóc hơn, đòi hỏi sự cân bằng giữa việc làm sạch và dưỡng ẩm hợp lý. Việc xác định đúng loại da đầu không chỉ giúp chọn sản phẩm chăm sóc phù hợp mà còn giúp phòng tránh và kiểm soát hiệu quả các vấn đề thường gặp như gàu, rụng tóc hay viêm da. Một mái tóc khỏe đẹp luôn bắt đầu từ một da đầu khỏe mạnh. Cách khắc phục da gàu theo phân loại Gàu là vấn đề phổ biến, nhưng cách khắc phục hiệu quả lại phụ thuộc rất nhiều vào từng loại da đầu. Hiểu rõ đặc điểm của da đầu không chỉ giúp điều trị gàu đúng cách mà còn hạn chế tái phát, mang lại da đầu khỏe mạnh và mái tóc sạch bóng. Với da đầu dầu, tuyến bã nhờn hoạt động mạnh là điều kiện thuận lợi cho nấm Malassezia phát triển. Đây là nguyên nhân chính gây ra gàu. Để cải thiện, nên sử dụng các loại dầu gội có thành phần kháng nấm như ketoconazole, selenium sulfide hoặc zinc pyrithione. Gội đầu đều đặn (2 đến 3 lần/tuần hoặc mỗi ngày nếu da rất dầu) giúp làm sạch dầu thừa và bụi bẩn. Tuy nhiên, không nên lạm dụng dầu gội có chất tẩy mạnh vì có thể khiến da đầu kích ứng, tiết dầu nhiều hơn. Đối với da đầu khô, nguyên nhân gây gàu thường là do thiếu độ ẩm, dẫn đến bong tróc tế bào chết. Giải pháp ở đây là cấp ẩm và phục hồi hàng rào bảo vệ da đầu. Ưu tiên các loại dầu gội dịu nhẹ, không chứa sulfate, có chiết xuất từ thiên nhiên như bơ hạt mỡ, dầu argan hoặc yến mạch. Có thể kết hợp dùng dầu dưỡng hoặc mặt nạ ủ tóc chứa tinh dầu để nuôi dưỡng da đầu. Hạn chế sử dụng máy sấy nhiệt cao và tránh gội đầu bằng nước quá nóng. Với da đầu thường, tình trạng gàu nếu xuất hiện thường do yếu tố môi trường, thay đổi nội tiết hoặc sản phẩm chăm sóc không phù hợp. Chỉ cần duy trì chế độ gội đầu nhẹ nhàng, sử dụng dầu gội chống gàu dịu nhẹ và điều chỉnh lại sản phẩm đang dùng là có thể cải thiện. Tránh gãi mạnh hoặc tác động vật lý khiến da đầu tổn thương. Trường hợp da đầu hỗn hợp, việc chăm sóc cần sự linh hoạt. Có thể kết hợp dầu gội làm sạch sâu ở vùng đỉnh đầu (nơi tiết dầu nhiều) với các sản phẩm dưỡng ẩm nhẹ nhàng cho phần còn lại. Không nên sử dụng dầu gội quá mạnh vì sẽ khiến vùng da khô thêm bong tróc, nhưng cũng không nên chọn loại quá dưỡng ẩm khiến vùng da dầu thêm bết. Việc chia đều tần suất gội, kết hợp massage nhẹ và dùng nước ấm là cách tốt để cân bằng. Bên cạnh việc chăm sóc bên ngoài, chế độ ăn uống đầy đủ vitamin nhóm B, kẽm và omega-3 cũng giúp cải thiện sức khỏe da đầu. Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng kéo dài và ngủ đủ giấc cũng là những yếu tố quan trọng để kiểm soát gàu một cách toàn diện. Cách khắc phục gàu theo từng nguyên nhân khác nhau Gàu không chỉ xuất phát từ loại da đầu mà còn do nhiều yếu tố khác như vệ sinh không đúng cách, thay đổi thời tiết, căng thẳng tâm lý, thói quen sinh hoạt hoặc các bệnh lý da liễu. Việc xác định đúng nguyên nhân giúp lựa chọn hướng điều trị phù hợp và mang lại hiệu quả lâu dài. (1) Nếu gàu do nấm Malassezia phát triển quá mức, đây là nguyên nhân phổ biến nhất, thì việc sử dụng dầu gội trị gàu chuyên biệt là cần thiết. Các thành phần như ketoconazole, zinc pyrithione, selenium sulfide hoặc coal tar có khả năng ức chế nấm và giảm viêm da đầu. Ngoài ra, nên hạn chế ăn đồ ngọt và nhiều dầu mỡ – những yếu tố có thể kích thích sự phát triển của nấm. (2) Trường hợp gàu do gội đầu không đúng cách, như gội quá ít hoặc quá thường xuyên, giải pháp là điều chỉnh lại thói quen chăm sóc tóc. Gội đầu với tần suất phù hợp (2 đến 3 lần mỗi tuần với người bình thường, hoặc hằng ngày nếu da đầu dầu), dùng nước ấm thay vì nước nóng, và lựa chọn dầu gội dịu nhẹ, không chứa sulfate. Không nên gãi mạnh hay để tóc ướt đi ngủ vì sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm phát triển. (3) Nếu gàu xuất hiện do căng thẳng tâm lý kéo dài, hãy chú ý cân bằng lại lối sống. Tập thể dục nhẹ nhàng, ngủ đủ giấc, ăn uống điều độ và dành thời gian thư giãn sẽ giúp cải thiện đáng kể tình trạng da đầu. Trong một số trường hợp, chỉ cần giảm căng thẳng là da đầu sẽ tự phục hồi. (4) Chế độ ăn uống thiếu chất, đặc biệt là thiếu vitamin nhóm B, kẽm và axit béo thiết yếu cũng khiến da đầu khô, dễ bong tróc. Bổ sung rau xanh, cá béo, hạt dinh dưỡng và trái cây tươi sẽ giúp cải thiện từ bên trong. Có thể dùng thêm thực phẩm chức năng theo hướng dẫn của chuyên gia nếu cần thiết. (5) Khi thời tiết thay đổi, đặc biệt là vào mùa hanh khô hoặc quá lạnh, da đầu dễ mất nước, dẫn đến khô và gàu. Nên tăng cường độ ẩm bằng các loại dầu gội dưỡng ẩm, kết hợp dùng tinh dầu dưỡng da đầu như dầu dừa, dầu argan hoặc jojoba. Hạn chế sấy tóc ở nhiệt độ cao và dùng máy tạo độ ẩm nếu sống trong môi trường máy lạnh thường xuyên. (6) Trong trường hợp gàu là biểu hiện của bệnh lý da đầu như viêm da tiết bã, vảy nến, chàm da hay nhiễm nấm nặng, cần đến gặp bác sĩ da liễu để được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Không nên tự ý dùng thuốc bôi hay dầu gội mạnh vì có thể khiến tình trạng tệ hơn. (7) Cuối cùng, hãy lưu ý đến sản phẩm chăm sóc tóc đang sử dụng. Nếu chúng chứa quá nhiều hóa chất, chất tạo mùi, silicon hoặc cồn, rất dễ gây kích ứng. Nên ưu tiên các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên, ít thành phần gây dị ứng và phù hợp với tình trạng da đầu cụ thể. Chìa khóa để kiểm soát gàu hiệu quả là kết hợp chăm sóc đúng cách từ bên ngoài với lối sống lành mạnh từ bên trong, kiên trì theo dõi và điều chỉnh khi cần thiết. Gàu không phải là vấn đề nan giải nếu ta hiểu rõ nguyên nhân và chăm sóc đúng hướng. Cảm ơn các bạn đã ghé thăm bài viết, chúc các bạn một ngày tốt lành.
