[Bài Thơ] Tuyệt Cú Tứ Thủ, 3 (Đỗ Phủ) Và Hiểu Xuất Tĩnh Từ Tự Tống Lâm Tử Phương, 2 (Dương Vạn Lý)

Thưa các anh chị và các bạn

Trong không khí ấm áp, vui tươi đầu năm mới, Mộng Huyền xin giới thiệu lại hai bài thơ nổi tiếng, một bài tả cảnh mùa xuân, bài kia tả cảnh một ngày cuối xuân đầu hạ, lần lượt là bài "Tuyệt cú" thứ ba của nhà thơ Đỗ Phủ đời Đường và bài "Hiểu xuất Tĩnh từ tự tống Lâm Tử Phương" thứ hai của tác giả Dương Vạn Lý đời Nam Tống.

Đỗ Phủ 杜甫 (712 -770), tự Tử Mỹ, hiệu Thảo Đường, là nhà thơ hàng đầu thời thịnh Đường, được đời sau tôn xưng là "thi thánh". Tài năng thi ca Đỗ Phủ bộc lộ từ sớm, tác phẩm của ông phong phú và đạt đến trình độ điêu luyện ít ai sánh kịp. Cuộc đời nhiều long đong, cơ cực, gian nan, khổ sở của Đỗ Phủ với những bước chân in khắp đất nước Trung hoa mênh mông đã phản ánh trong những vần thơ một tâm hồn cao thượng, một bản lĩnh thuần hậu và một tài năng xuất chúng. Nhóm bài thơ "Tuyệt cú" gồm bốn bài được viết trong một quãng đời thơ mộng, đầm ấm, thanh bình: Sau hai năm tỵ loạn, mùa xuân năm 764, Đỗ Phủ quay lại Thành đô với mái nhà tranh thường gọi là "thảo đường" bên suối Hoán hoa. Bài thơ thứ ba tả cảnh mùa xuân với bốn câu thơ như bốn bức tranh sống động mà thi nhân họa nên từ trong mái nhà ấm cúng.

Nguyên văn

絕句四首其三

兩個黃鸝鳴翠柳

一行白鷺上青天

窗含西嶺千秋雪

門泊東吳萬里船

Phiên âm

Tuyệt cú tứ thủ, kỳ tam

Lưỡng cá hoàng ly minh thuý liễu

Nhất hàng bạch lộ thướng thanh thiên

Song hàm Tây lĩnh thiên thu tuyết

Môn bạc Đông Ngô vạn lý thuyền.

Dịch nghĩa

Bài thơ tứ ba trong bộ bốn bài "Tuyệt cú"

Hai con oanh vàng kêu liễu xanh thắm

Một hàng cò trắng lên trời xanh

Song cửa ngậm (khung cảnh) núi Tây lĩnh nghìn thu tuyết

Ngoài cửa, thuyền (đi xa) ngàn dặm (từ) Đông Ngô đậu.

Dương Vạn Lý 楊萬里 (1127-1206), tự Đình Tú, hiệu Thành Trai, đỗ tiến sĩ năm 1154, là một nhà thơ tiêu biểu thời Nam Tống trung hưng. Ông là một sĩ phu yêu nước, cương trực. Dương Vạn Lý có sở trường miêu tả cảnh sắc thiên nhiên với những cấu tứ, ý tình linh hoạt. Khi người bạn trẻ tuổi Lâm Tử Phương giã biệt ông đi nhậm chức ở Phúc châu, Dương Vạn Lý viết hai bài thơ đưa tiễn. Trong đó, bài thơ thứ hai nổi tiếng hơn.

Nguyên văn

曉出凈慈寺送林子方其二

畢竟西湖六月中

風光不與四時同

接天蓮葉無窮碧

映日荷花別樣紅

Phiên âm

Hiểu xuất Tĩnh từ tự tống Lâm Tử Phương, kỳ nhị

Tất cánh Tây Hồ lục nguyệt trung

Phong quang bất dữ tứ thì đồng

Tiếp thiên liên diệp vô cùng bích

Ánh nhật hà hoa biệt dạng hồng.

Dịch nghĩa

Sáng sớm rời chùa Tĩnh từ tiễn Lâm Tử Phương, bài thứ hai

Khắp cả Tây Hồ, giữa tháng sáu

Quang cảnh không giống như bốn mùa

Nối trời, lá sen vô cùng biếc

Ửng nắng, hoa sen đỏ khác biệt.

Hai bài thơ trên đây đã được chọn giảng song song trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp hai của Trung quốc.





Bài thơ của Đỗ Phủ miêu tả những khung cảnh mùa xuân. Hai câu đầu tả chim chóc sống động trên nền liễu, nền trời với những sắc màu tươi sáng: Vàng, thắm, trắng, xanh. Hai câu sau lắng đọng với chiều sâu thời gian nghìn năm và chiều dài không gian muôn dặm, mở ra những ý tình sâu nặng, những ước vọng cao xa ngay từ khung cửa. Bài thơ của Dương Vạn Lý ghi lại quang cảnh hồ sen vào hạ với nét đẹp đặc biệt "khác với bốn mùa". Hai câu đầu diễn tả cái bát ngát "khắp cả" hồ Tây, cái ngoại lệ nằm ngoài cả khuôn khổ bốn mùa của tiết trời tháng sáu. Hai câu sau tả màu xanh biếc của lá sen liền một dải nối tiếp cả trời thành một vùng bất tận, mà điểm tô trên nền xanh không bờ bến ấy, màu hồng đỏ của hoa sen dưới ánh nắng lại hiện lên muôn hình vạn trạng, rực rỡ khác thường. Hai câu này sử dụng những câu chữ rất bình dị mà lại mang đến hiệu quả nghệ thuật thật đặc sắc. Cả hai bài thơ gây ấn tượng với người đọc về cảnh sắc bao la, tươi đẹp.

Chúc các anh chị và các bạn luôn đầm ấm, yên vui.