Điểm mù là gì? Đây là một câu hỏi thú vị mà nhiều người có thể chưa biết đến. Điểm mù là một vùng nhỏ trên võng mạc của mắt, nơi các tế bào cảm quang không tồn tại. Do đó, điểm mù không thể phát hiện ánh sáng và tạo ra hình ảnh. Điểm mù thường nằm ở phía ngoài của trung tâm của trường nhìn, và do đó không ảnh hưởng nhiều đến khả năng nhìn của chúng ta. Tuy nhiên, điểm mù có thể gây ra những hiệu ứng kỳ lạ khi chúng ta nhìn vào những hình ảnh đặc biệt. Để hiểu rõ hơn về điểm mù, chúng ta có thể thử một thí nghiệm đơn giản. Bạn cần chuẩn bị một tờ giấy trắng có hai chấm đen, một lớn và một nhỏ, cách nhau khoảng 15 cm. Sau đó, bạn đưa tờ giấy ra xa khoảng 50 cm và nhắm mắt trái lại. Bạn nhìn chằm vào chấm đen lớn bằng mắt phải và dịch tờ giấy dần về phía trái. Khi tờ giấy cách mắt bạn khoảng 25 cm, bạn sẽ thấy chấm đen nhỏ biến mất. Đó là do chấm đen nhỏ rơi vào điểm mù của võng mạc bên phải. Bạn có thể lặp lại thí nghiệm này với mắt trái và chấm đen lớn. Điểm mù được hình thành do sự xuất hiện của đốt thần kinh thị giác (optic nerve), là dây thần kinh chuyển tín hiệu từ võng mạc đến não. Đốt thần kinh thị giác phải đi qua võng mạc để kết nối với các tế bào cảm quang, và do đó chiếm chỗ của các tế bào này. Điều này khiến cho võng mạc có một lỗ hổng không có tế bào cảm quang, gọi là điểm mù. Vậy tại sao chúng ta không nhận ra sự tồn tại của điểm mù trong cuộc sống hàng ngày? Có hai lý do chính. Thứ nhất, điểm mù của hai mắt không trùng nhau, và do đó hình ảnh từ một mắt có thể bù đắp cho hình ảnh từ mắt kia. Thứ hai, não bộ có khả năng điền vào (fill in) các thông tin bị thiếu trong trường nhìn của chúng ta, dựa trên các thông tin xung quanh hoặc kinh nghiệm trước đó. Ví dụ, khi bạn nhìn vào bầu trời xanh, não bộ sẽ tự động điền vào điểm mù của bạn bằng màu xanh. Điểm mù là một hiện tượng sinh lý bình thường của cơ thể người, và không gây ra bất kỳ vấn đề gì về sức khỏe. Tuy nhiên, nếu bạn bị khiếm thị trung tâm (central vision loss), tức là mất khả năng nhìn rõ ở phần trung tâm của trường nhìn, bạn có thể cần được kiểm tra sức khỏe mắt. Khiếm thị trung tâm có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý như thoái hóa điểm vàng (macular degeneration), thủy thủy (glaucoma), hoặc đột quỵ não (stroke). Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào bất thường về mắt, bạn nên đến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Điểm mù cũng có rất nhiều điều thú vị có thể bạn chưa biết như: - Bạn có thể tạo ra những hình ảnh ảo bằng cách sử dụng điểm mù: Hình ảnh ảo là những hình ảnh không tồn tại trong thực tế, nhưng được não bộ tạo ra khi bạn nhìn vào những hình ảnh có cấu trúc đặc biệt. Ví dụ, khi bạn nhìn vào hình ảnh có hai chấm đỏ và xanh lá cây, nếu bạn di chuyển hình ảnh sao cho chấm xanh lá cây rơi vào điểm mù của bạn, bạn sẽ thấy chấm đỏ biến thành chấm vàng. Đó là do não bộ điền vào điểm mù của bạn bằng màu vàng, là kết quả của việc trộn hai màu đỏ và xanh lá cây. - Một số người cho rằng điểm mù là một thiết kế lỗi của cơ thể người, vì nó làm giảm khả năng nhìn của chúng ta. Tuy nhiên, có một số giải thích khác cho sự xuất hiện của điểm mù, liên quan đến quá trình tiến hóa của loài người. Một trong những giải thích đó là do sự cần thiết của đốt thần kinh thị giác. Đốt thần kinh thị giác là cầu nối quan trọng giữa võng mạc và não bộ, cho phép chúng ta xử lý thông tin thị giác. Nếu đốt thần kinh thị giác nằm ở phía sau võng mạc, nó sẽ bị che khuất bởi các tế bào cảm quang, và do đó làm giảm chất lượng của tín hiệu thị giác. Do đó, đốt thần kinh thị giác phải nằm ở phía trước võng mạc, và tạo ra điểm mù. - Không phải chỉ có người mới có điểm mù, mà nhiều loài động vật khác cũng có điểm mù do cấu trúc tương tự của đốt thần kinh thị giác. Tuy nhiên, có một số loài động vật có điểm mù nhỏ hơn hoặc không có điểm mù so với người. Ví dụ, cá có đốt thần kinh thị giác nằm ở phía sau võng mạc, và do đó không có điểm mù. Chim có hai đốt thần kinh thị giác nhỏ hơn ở hai bên võng mạc, và do đó có hai điểm mù nhỏ hơn. Động vật có vú có cấu trúc tương tự như người, nhưng có thể có kích thước và vị trí của điểm mù khác nhau tùy theo loài. - Biết về điểm mù có thể giúp chúng ta cải thiện khả năng nhìn và làm việc hiệu quả hơn. Ví dụ, khi lái xe, chúng ta nên chú ý đến các điểm mù của gương chiếu hậu, nơi các xe khác có thể không xuất hiện trong gương. Chúng ta nên quay đầu để nhìn rõ hơn trước khi chuyển làn hoặc rẽ. Khi làm việc trên máy tính, chúng ta nên điều chỉnh độ sáng và khoảng cách của màn hình, để tránh gây căng thẳng cho mắt và tạo ra các điểm mù tạm thời. Khi học tập hoặc nghiên cứu, chúng ta nên nhận ra rằng chúng ta có thể có những điểm mù tri thức, nơi chúng ta không biết mình không biết hoặc hiểu sai một vấn đề nào đó. Chúng ta nên cố gắng học hỏi từ người khác, đặt câu hỏi, và kiểm tra lại kiến thức của mình.
