Review Sách Của Chuột Và Người: Khi Ước Mơ Chỉ Là Một Ảo Ảnh Xa Vời

Tên sách: Của Chuột Và Người

Tên tác giả: John Steinbeck

Tên người review: Phạm Đức Bảo Tín

Đây là cuốn tiểu thuyết đầu tiên mà tôi đọc của John Steinbeck, bản thân ông vừa là nhà văn vừa là một nhà báo vô cùng tài năng. Ông từng viết ra rất nhiều câu truyện hay như "Chùm Nho Phẫn Nộ", "Phía Đông Vườn Địa Đàng", "Viên Ngọc Trai".. đồng thời đoạt cả giải Nobel văn học lẫn giải Pulitzer danh giá. Văn của ông được khen ngợi với khả năng miêu tả cảnh vật vô cùng sống động, cùng với đó là giọng văn phác họa hiện thực cuộc sống một cách thực tế và rõ ràng. Và điều đó được thể hiện rất rõ trong tác phẩm "Của Người Và Chuột".

"Của Người Và Chuột" là tác phẩm được viết vào thời kỳ Đại Khủng Hoảng khi nền kinh tế thế giới bị rơi vào tình trạng bế tắc, vấn nạn vô nghề nghiệp diễn ra khắp mọi nơi. Cụ thể nhất là ở miền Nam nước Mỹ, khi người nông dân bị tịch thu ruộng đất, nhà cửa, phải bỏ đi xa và chấp nhận làm thuê cho các trang trại lớn. Nhưng công việc chưa bao giờ ổn định cả, vì số lượng người nông dân thất nghiệp thì cao mà việc làm chỉ có hạn. Thế nên người nông dân chỉ làm xong một mùa vụ là lại khăn gói quả mướp để tìm đến một trang trại mới, và vòng lặp cứ thế tiếp tục. Trong vòng lặp bất tận đó, xuất hiện hai anh chàng là Geogre và Lennie, hai nhân vật chính của câu truyện. George là một anh chàng nhỏ thó và lanh lợi, còn Lennie là một người to lớn nhưng lại có vấn đề về đầu óc. Hai người vốn quen nhau từ hồi còn nhỏ, George luôn chăm sóc cho Lennie như thể hai người là anh em ruột, họ cùng nhau đi lang thang đến các trang trại để làm việc. Nhưng khổ thay mọi rắc rối xảy đến đều bắt nguồn từ anh chàng Lennie khù khờ. Giống như George đã từng nói:

"Lennie không có ác tâm đâu. Nó suốt đời gây ra chuyện ngu xuẩn, nhưng không bao giờ có ác tâm cả."

Cụ thể, họ đã từng bị đuổi khỏi trang trại ở Weed chỉ vì Lennie thích chiếc áo của một con nhỏ mà cứ tìm cách sờ mó. Kết quả cảnh sát đã truy sát bọn họ, George và Lennie phải chạy trốn như hai tên tội phạm. Giờ đây họ đã đến Soledad để tìm một công việc mới. Trong trang trại ở Soledad, họ đã gặp gỡ rất nhiều người. Nào là Slim, người đánh xe ngựa đáng tin cậy; ông già Candy bị cụt một bàn tay cùng với con chó già; một người da màu tên Crooks bị thương tật ở lưng; con trai chủ trang trại là Curley với bản tính hung hăng, thích gây sự; Và vợ của Curley, là nhân vật nữ duy nhất trong tác phẩm nhưng lại không có tên. Tất cả bọn họ đều có số phận riêng và ước mơ trong một cuộc sống mưu sinh đầy vất vả này.

Một trong những chủ đề chính của tác phẩm này là ước mơ. Điều đó được thể hiện qua mong ước của hai nhân vật chính là George và Lennie. Ước mơ của họ là được sở hữu một mảnh đất nhỏ cho riêng mình, nơi để họ có thể tự xây nên một trang trại. Họ có thể mua gà, bò.. và sống một cuộc đời tự do không phụ thuộc vào ai cả. Đó không chỉ là ước mơ của riêng hai người mà còn là ước mơ của cả tầng lớp những người nông dân, những người vẫn đang phải đấu tranh từng ngày để có đủ cái ăn cái mặc. Xuyên suốt tác phẩm, việc Lennie nhắc đi nhắc lại về việc nuôi thỏ thể hiện khao khát cháy bỏng được làm chủ cuộc sống. Nhưng sự thật lại luôn phũ phàng, bởi trong cái cuộc sống mưu sinh như thế này, từng đồng tiền họ kiếm được rồi sẽ lại bốc hơi vào các quán rượu và những cuộc vui chơi qua ngày.

Và trong cuộc đời mưu sinh kham khổ này, ít ai có thể dành tình cảm cho một người khác ngoài chính bản thân mình. Thế nhưng đời mà không có ai để trò chuyện cùng thì cũng chỉ là một cuộc sống đáng chán. Vì vậy mà George có Lennie, cũng như Candy với con chó già của ông. Nhưng những mối quan hệ tốt đẹp đó đều không kéo dài được lâu. Con chó của Candy bị xử bắn chỉ bởi vì nó quá già, quá ốm yếu, nó đã trở thành một sinh vật thừa thãi trong cái cuộc đời này. Chi tiết con chó bị bắn như một hình ảnh song song với việc George bắn chết Lennie ở cuối tác phẩm. Bản thân Lennie là một người nhân hậu nhưng vì quá dại khờ, không nhận thức được hành động của mình nên mới gây ra tội ác. Sự dại khờ của Lennie đã biến anh thành một người thừa, cũng giống như con chó của ông già Candy vậy. Tuy nhiên, cái chết đồng thời cũng là một sự giải thoát. Việc Lennie khi chết vẫn còn nghĩ về cái trang trại và đàn thỏ tưởng tượng của mình, đó là một sự giải thoát cho cuộc đời đau khổ của anh ta.

Có hai nhân vật mà để lại ấn tượng nhất đối với tôi trong tác phẩm này, người đầu tiên chính là George. Bản thân George cũng là một con người với những mong muốn rất bình thường: Được lấy vợ sinh con, sở hữu mảnh đất của riêng mình. Nhưng đời anh kể từ khi dính với Lennie thì chỉ toàn là rắc rối. Đã rất nhiều lần George chửi mắng Lennie và bảo rằng nếu không có Lennie thì cuộc sống của anh đã tốt hơn rất nhiều. Nhưng sâu trong những lời chửi mắng đó thì rốt cuộc George vẫn rất yêu thương Lennie, coi anh ta như đứa em ruột của mình. Ngoài ra anh ta cũng là một con người thực tế và hiểu đời, bản thân biết mình sẽ không bao giờ đủ khả năng để có một trang trại làm của riêng. Nhưng qua những câu truyện đầy trí tưởng tượng mà anh hay kể với Lennie đã góp phần khiến chính anh tin vào ảo tượng này. Việc phải bắn chết Lennie, người bạn từ thời thơ ấu của mình cũng sẽ khiến anh đau khổ suốt phần đời còn lại.

Nhân vật thứ hai mà khiến tôi cảm thấy ấn tượng đó là vợ của Curley. Điều thú vị ở chỗ, đây là nhân vật nữ duy nhất trong tác phẩm, thế nhưng tác giả lại không hề đặt tên cho cô. Tôi coi đây là một sự cố ý, bởi vì thời điểm ra mắt tác phẩm này thì phụ nữ chưa đóng vai trò quan trọng trong xã hội. Đến ngay cả người trông ngựa da màu còn được đặt tên là Crooks mà vợ của Curley lại không hề có một cái tên nào cả. Xuyên suốt tác phẩm, vợ của Curley bị khắc họa là một người phụ nữ điệu đà, lẳng lơ. Cô ta có một cuộc hôn nhân không hạnh phúc với Curley và luôn tìm cách để tán tỉnh những người đàn ông trong trang trại. Mọi người đều thể hiện sự ghê tởm với cô và luôn tìm cách tránh xa. Nhưng theo ý kiến của tôi thì vợ của Curley là một người phụ nữ đáng thương hơn đáng trách. Trong suốt cuộc nói chuyện giữa cô và Lennie đã tiết lộ ra rằng cô từng có ước mơ được trở thành một diễn viên điện ảnh. Thế nhưng giấc mơ đó đã bị bố mẹ cô ngăn cản. Và rồi cô cưới Curley, một gã đàn ông vũ phu, bạo lực. Cuộc hôn nhân đó càng khiến tình thế của cô trở nên vô vọng, ở đây ta lại được chứng kiến một giấc mơ đã không trở thành hiện thực. Vì đau khổ nên cô luôn tìm cách để trò chuyện với mọi người xung quanh, rốt cuộc cô chỉ muốn tìm một người bạn mà thôi. Thật không may là sự vô ý của Lennie đã khiến cô phải chết oan, và sau đây là đoạn trích dẫn của tác phẩm khi nói về cái chết của cô:

"Vợ Curley nằm gục nửa kín nửa hở dưới đống cỏ vàng. Vẻ độc ác, tính xảo quyệt, nỗi buồn chán cô quạnh không còn thấy ở trên mặt ả nữa. Ả chỉ còn rất xinh đẹp và rất đơn giản, khuôn mặt rất hiền dịu và trẻ trung."

Qua đoạn trích dẫn này, ta thấy có sự tương đồng với cái chết của Lennie, cả hai đều đã được giải thoát khỏi một cuộc sống đầy đau khổ.

Vì vậy, qua cả tác phẩm, nhà văn đã vẽ lên một bức tranh hiện thực xã hội, nơi người dân phải đấu tranh với cuộc sống để thực hiện ước mơ của họ. Nhưng đôi khi, những ước mơ lại không có kết thúc tốt đẹp, thứ còn lại chỉ là cái chết của những kẻ mơ mộng và sự dằn vặt của người sống.