Theo góc nhìn ếch ngồi đáy giếng của mình thì... Mình rút gọn 3 trọng tâm cụ thể:
+ Nguyên tắc hiểu bản thân
Không nhất thiết bàn về kỹ năng, khả năng và kiến thức, vì mấy cái đó bạn sẽ nỗ lực đạt lấy trong tương lai. Điều mà bạn cần xác định rõ là thế mạnh, điểm yếu, xu hướng làm việc của bạn, và những thứ bạn thật sự quan tâm. Tất nhiên là ai lại không hiểu rõ bản thân như thế nào. Mọi người sẽ nghĩ việc mình quá hiểu chính mình, và bản thân cần gì, nên người ta kiểu: "Cần gì phải cân nhắc về bản thân nữa" Tuy nhiên, hiểu là khác, xác định cụ thể là khác. Để mình nói kỹ hơn nhé.
Bạn có nhận ra, cái quan trọng chi phối bạn trong việc học tập là xu hướng làm việc của bạn và điểm mạnh điểm yếu của bạn không?
Ví dụ như bạn chọn ngành công nghệ thông tin, ngành công nghệ thông tin thì có xu hướng làm việc ngồi máy tính lâu, kiên nhẫn viết ra từng dòng code khó hiểu và thiết lập nó trong hệ thống, xu hướng công việc tập trung vào quá trình hoạt động của những ngôn ngữ có quy tắc để tạo một hệ thống lớn. Cần sự kiên nhẫn để thực hiện từng bước một, từng chữ một theo đúng nghĩa đen luôn.
Nhưng xu hướng làm việc của bạn thì không thích yên vị quá lâu một chỗ, bạn cũng không thích nhìn vào những ngôn ngữ rập khuôn, bạn thích trình bày về kết quả của hệ thống, cho ra mắt những chức năng động thú vị của hệ thống hơn là tiến sâu về quá trình hoạt động của những ngôn ngữ tạo ra nó. Thì rõ ràng, bạn có thể bị phát điên, và cảm thấy bó ngột khi phải học chuyên sâu về ngành này. Tất nhiên nó ảnh hưởng đến việc học tập của bạn.
Điểm yếu sẽ là cú xác thương thứ hai. Nếu bạn không giỏi linh hoạt về thuật toán, hay có điểm yếu chậm hơn người khác trong việc hiểu hoặc ghi nhớ bất cứ điều gì đó. Thì cú xác thương đó khiến bạn bắt đầu nản và trốn tránh học tập về ngành của chính mình. Tất nhiên tất cả điểm yếu đều có thể được cải thiện và phát triển hơn. Quan trọng là bạn có đủ sức để thực hiện điều đó hay không?
Đặc biệt, đừng bỏ qua điểm mạnh của mình nhé. Khi cố gắng học tập trong môi trường mà điểm mạnh của bạn bi bỏ quên, hoặc không quá cần thiết để thể hiện thì đó là một sự lãng phí tài năng.
Yếu tố thiết thực nữa, là cái chi phối bạn cho việc điều hướng mục tiêu sau này, cơ bản là những thứ bạn quan tâm. Thường những thứ mà ta quan tâm rất là nhiều thứ và nó ảnh hưởng đến lựa chọn của chính ta. Trong công việc cũng vậy, việc giỏi một thứ gì đó mà không có sự quan tâm thực sự sẽ khó bền vững. Kỹ năng chỉ là một công cụ, còn đam mê mới là nhiên liệu để chúng ta đi xa hơn. Nếu bạn chỉ làm một việc, vì nó mang lại lợi ích hoặc vì người khác mong muốn, bạn sẽ khó có thể duy trì động lực trong thời gian dài.
Bỏ cái câu "Nghề chọn người" đi. Đúng là đôi khi bạn đi lệch hướng cái nghề mình yêu thích vì những bắt buộc trong cuộc sống, nhưng thực tế, bạn luôn có quyền chọn lựa những thứ mình muốn dù đó là gián tiếp hay trực tiếp. Chúng ta vẫn có thể tìm kiếm những cơ hội nhỏ để phát triển các kỹ năng liên quan đến lĩnh vực mình đam mê. Tất nhiên việc đó cũng đồng nghĩa bỏ ra một số công sức, thời gian nhất định, đôi khi nó sẽ không thành công lắm, đôi khi lại bị chê cười không được ai quan tâm hay coi trọng, đôi khi nó sẽ rút kiệt sức của bạn khi một bên phải làm "Nhiệm vụ cấp thiết" của mình và một bên phải làm vì "Đam mê". Nhưng nếu bạn dám, thì không bất cứ điều gì có thể cản được sự phát triển của bạn.
-> Kết luận của nguyên tắc này là bạn phải lựa chọn ngành nghề hợp với 3 chỉ tiêu của chính mình: Điểm mạnh điểm yếu, xu hướng làm việc của bản thân và thứ mà bạn quan tâm.
+ Bản chất ngành nghề
Sau khi đã hiểu nguyên tắc bản thân, bạn muốn bắt đầu lựa chọn nghề nghiệp và định hướng cụ thể, bạn nhất định phải hiểu rõ bản chất của nghề nghiệp đó là gì, và hướng đi của ngành nghề đó như thế nào.
Thường thì có một số người chỉ tìm hiểu một ngành nghề nào đó qua khái niệm khá đơn giản, ví dụ ngành công nghệ thông tin là phát triển phần mềm, sáng tạo giả lập game, hacker,... Nhưng lại không tìm hiểu là ngành công nghệ thông tin bản chất là học thuộc các ngôn ngữ lập trình máy tính để tạo ra một hệ thống rộng, khá rập khuôn. Đặc biệt là mỗi ngôn ngữ có mỗi cách áp dụng khác nhau, là phải học rất rất nhiều ngôn ngữ lập trình như Java, C++, PHP, HTML,... Nó chả khác gì như một môn học thuộc mới nắm rõ từng tận được. Đó là bản chất ngành nghề của nó. Và buộc bạn phải thích nghi.
Tuy nhiên như đã nói trên: Xu hướng làm việc của bạn không thích hợp thì bạn sẽ hoàn toàn bị bó nghẹt trong cái bạn không thích. Bạn nỗ lực vì điều bạn thích, bị áp lực vì điều bạn muốn, chứ không phải là kẹt trong một môi trường mà cả bản thân bạn ngay từ đầu đã thể hiện không muốn có xu hướng làm điều đó. Vì vậy bạn phải hiểu rõ bản chất ngành nghề, và so sánh xu hướng làm việc của mình có thích hợp với bản chất ngành nghề đó hay không.
+ Kế hoạch hướng đi và cơ hội (Củng cố sự bền chặt nếu đã chọn được ngành nghề và thi đậu vào nó)
Thường con người vào một ngành học sẽ dễ bị lạc lối vì tất cả mọi thứ như áp lực làm việc sau này, tính chất ngành nghề với xã hội, định hướng mảng công việc mà bạn sẽ tập trung, đặc biệt là xu hướng lơ là ham chơi hơn học, bạn gái bạn trai hay các mối quan hệ, vâng vâng và mây mây. Vì thế, bạn cần một kế hoạch cụ thể để dẫn đường cho bạn, hoặc ít nhất nó sẽ cho bạn biết mình nên xuất phát lại từ đâu nếu đã vấp ngã.
Giống như mình lại ví dụ ngành công nghệ thông tin đi, ngành công nghệ thông tin rất nhiều hướng đi như cơ sở dữ liệu, game, ứng dụng, bảo mật. Thì bạn chỉ cần lập đúng kế hoạch cụ thể, để tập trung vào thứ mình học, như muốn phát triển game, thì bạn cần biết rõ vị trí ngành phát triển game có là gì như kỹ sư âm thanh, diễn hoạt game, lập trình viên hệ thống cấu trúc game, thiết kế đồ họa game, thiết kế phân cảnh cơ chế game...
Sau đó, bạn sẽ dựa vào những vị trí ngành đó, muốn theo đuổi cái vị trí ghế ngồi nào của mình trong tương lai, thì tập trung vào việc phát triển kiến thức của nó theo đúng hướng. Chứ đừng cố gắng học hết tất cả, vì đằng nào bạn cũng sẽ quên kiến thức đó trong thời gian gần và không biết định hình mình nên làm gì đâu.
Ngoài ra, bạn phải biết nắm lấy cơ hội, vì ngoài sự nỗ lực ra, cơ hội là giúp bạn thúc đẩy nhanh hơn người khác. Cơ hội là trải nghiệm trong ngành nghề bạn đã chọn, trải nghiệm đi làm vị trí này khi đã có kiến thức, trải nghiệm dự hội thảo của ngành, trải nghiệm làm đồ án,... Nắm lấy cơ hội giống như nắm lấy kinh nghiệm làm việc vậy. Nói thật thì nó sẽ làm bạn có hứng thú với ngành nghề hơn vì những trải nghiệm là thứ mà bạn được thực hiện khi mình vẫn còn rất non nớt cả về kinh nghiệm, kiến thức. Cứ cố lên là được.
Mong bạn sẽ chọn đúng ngành nghề của mình nhé. Chúc bạn một ngày tốt lành.