Chi tiết xương rồng luộc chấm muối trong tác phẩm Chiếc Thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu

Chi tiết "xương rồng luộc chấm muối" được hiện lên trong lời kể của người đàn bà hàng chài với chánh án Đầu tại toàn án huyện.

Qua lời kể này của người đàn bà đã cho ta thấy một cuộc đời lam lũ, bất hạnh và bươn chải của chính bà và cũng là số phận chung của những người sống cùng trong gia đình bà. "Giá tôi đẻ ít đi, hoặc chúng tôi sắm được một chiếc thuyền rộng hơn", "đám đàn bà ở thuyền đẻ nhiều quá, mà thuyền lại chật" đã gói gọn những khổ nhọc của một đời luôn bán mặt cho đất bán lưng cho trời. Vì cuộc sống lúc nào cũng túng quẫn, chi tiết "xương rồng luộc chấm muối" của gia đình anh ấy, cũng đã hé mở nguyên nhân sâu xa của nạn bạo hành gia đình. Chính vì người chồng khổ quá, nên những lúc như vậy là xách bà ra đánh. Những cái đánh vũ phu và tàn nhẫn, những cái đánh như trút xuống, liên tiếp và đau đớn biết bao.

Chi tiết đã cất tiếng nói về giá trị hiện thực, phản ánh cái đói cái nghèo của người dân miền biển nói riêng, và cũng là cái khốn khó chung của người dân Việt Nam thời hậu chiến. Và chi tiết cũng đã là một tiếng nói của ngòi bút nhân đạo sâu sắc, Nguyễn Minh Châu đã đi sâu vào bản chất để khắc họa nỗi lo âu, khắc hoa về tình trạng nghèo đói, tối tăm cùng cực, và gốc rễ của nạn bạo hành gia đình cũng chính từ cái nghèo đói mà ra.

Hình ảnh không chỉ mang giá trị lớn về nội dung, còn là một chi tiết có giá trị nghệ thuật. "Xương rồng chấm muối" một món ăn rất lạ, rất nghèo nàn và túng thiếu, đã là cầu nối để đầu câu chuyện và cuối truyện trở nên tự nhiên, góp phần tạo ra tình huống nhận thức của câu chuyện. Và qua đó cũng là chi tiết đã gửi gắm được tư tưởng nghệ thuật mới mẻ của Nguyễn Minh Châu, một cái nhìn đa diện, nhiều chiều và đã nói lên chúng ta cần quan tâm nhiều hơn nữa đến số phận cá nhân trong những hoàn cảnh ấy.

Cảm ơn Nguyễn Minh Châu đã mang đến một cái nhìn mới mẻ và toàn diện hơn. Xã hội càng phát triển thì ta cần phải tìm hiểu những nguyên nhân sâu xa, gốc rễ và nhiều khía cạnh. Cách xây dựng và khéo léo đưa hình ảnh giàu nghệ thuật và nội dung "xương rồng chấm muối" đã khiến cho giá trị toàn bộ tác phẩm được nhân lên bội phần. Qua đó còn cho thấy một trái tim của một nhà văn nhân đạo, luôn biết quan tâm, sẻ chia đến mọi kiếp người của Nguyễn Minh Châu.