[Lê Gia Hoài]

Cha Tôi

Thơ: Lê Đạt

Đất quê cha tôi

Đất quê Đề Thám

Rừng rậm sông sâu

Con gái cũng theo đòi nghề võ

Ngày nhỏ

Cha tôi dẫn đầu

Lũ trẻ đi chăn trâu

Phất ngọn cờ lau

Vào rừng Na Lương đánh trận

Mơ làm Đề Thám

Lớn lên

Cha tôi đi dạy học

Gối đầu trên cuốn Chiêu hồn nước

Khóc Phan Chu Trinh

Như khóc người nhà mình

Ôm mộng bôn ba hải ngoại

Lênh đênh khói một con tàu

Sớm tối

Ngâm nga mấy vần cảm khái

Đánh nhau với Tây

Bỏ việc

Lang thang

Vào Nam

Ra Bắc

Cắt tóc đi tu

Nhưng quá nặng nghiệp đời

Gần hai mươi năm trời

Tôi vẫn nhớ lời cha tôi cháy bỏng

Dạy tôi

Làm thơ

Ước mơ

Hy vọng

Những câu Kiều say sưa

Đưa cuộc đời bay bổng

Tiếng võng

Trưa hè mênh mông​

"Phong trần mài một lưỡi gươm

Những phường giá áo túi cơm sá gì"​

Nhưng công việc làm ăn mỗi ngày mỗi khó

Cuộc đời chợ đen chợ đỏ

Thù hằn con người

"Muốn sống thanh cao

Đi lên trời mà ở

Mày đã quyết kiêu căng

Níu lấy cái lương tâm gàn dở

Dám

Không tồi như chúng tao

Suốt đời mày sẽ khổ"

Quan lại trù cha tôi

Cứng đầu cứng cổ

Người "An Nam" dám đánh "ông Tây"

Mẹ ỉ eo dằn vặt suốt ngày

Chửi mèo, mắng chó

"Cũng là chồng là con

Chồng người ta khôn ngoan

Được lòng ông tuần ông phủ

Mang tiền về nuôi vợ"

Bát đĩa xô nhau vỡ

Cha tôi nằm thở dài

Cha nhịn đi cho đỡ

Anh em tôi bỏ cơm

Hai đứa dắt nhau ra đường tha thẩn

Trời mùa thu trăng sáng

Sao nở như hoa

Không biết Ngưu Lang trên kia

Có bao giờ cãi nhau cùng Chức Nữ

Rồi cha tôi

Lui tới nhà quan tuần, quan phủ

Lúc về

Gặp tôi

Đỏ mặt

Quay đi

Một hôm

Tôi thấy chữ R. O. (*)

Treo ngoài cửa

Cha tôi không dạy tôi làm thơ nữa

Người còn bận đếm tiền

Ghi sổ

Thỉnh thoảng nhớ những ngày oanh liệt cũ

Một mình uống rượu say

Ngâm mấy câu Kiều

Ôm mặt khóc

Tỉnh dậy

Lại loay hoay

Ghi sổ

Đếm tiền

Hai vai nhô lên

Đầu lún xuống

Như không mang nổi cuộc đời

Bóng in tường vôi

Im lặng

Ngọn đèn leo leo ánh sáng

Bóng với người

Như nhau

Mùi ẩm mốc tiếng mọt kêu cọt kẹt

Ở chân bàn

Hay ở cha tôi

Cuộc sống hàng ngày

Nhỏ nhen

Tàn bạo

Rác rưởi gia đình

Miếng cơm

Manh áo

Tàn phá con người

Những mơ ước thời xưa

Như con chim gẫy cánh

Rũ đầu chết ngạt trong bùn

Năm tháng mài mòn

Bao nhiêu khát vọng

Cha đã dạy con một bài học lớn

Đau thương

Kiên quyết làm người

(*) Đại lý thuốc phiện

7.1956

Nguồn: Lê Đạt, Bóng chữ, NXB Hội nhà văn, 1994

​