

Bài thơ "Quê hương" - Đỗ Trung Quân
Quê hương là gì hở mẹ/ Mà cô giáo dạy phải yêu?
Những lời thơ nuôi lớn tâm hồn mỗi người!

"Quê hương" – hai tiếng giản dị nhưng thân thương và thiêng liêng biết nhường nào. Quê hương ở trong tuổi thơ, trong câu chuyện bà kể, trong dáng lao động thầm lặng của cha trong lời hát ru ngọt ngào của mẹ, trong tiếng cười trẻ thơ hồn nhiên trong veo của lũ bạn. Dù đi đâu xa, hơi thở của quê hương, dáng hình quê hương vẫn bên ta, để ta luôn có một góc nhỏ bình yên với tâm hồn. Yêu quê là yêu con đường đến trường, yêu những mái nhà tranh, yêu cánh đồng lúa chín. Tình yêu đó sẽ là nguồn cảm xúc bồi đắp cho con ngày một khôn lớn trưởng thành. Như nhà văn Ê-ren-bua đã từng nói: Suối chảy vào sông, sông chảy ra biển, tình yêu tổ quốc bắt nguồn từ lòng yêu với những thứ thân thuộc quanh mình. Tình yêu đất nước bao giờ cũng bắt nguồn từ tình yêu quê chân thành, giản dị như thế.
Đọc từng câu thơ của nhà thơ Đỗ trung Quân nhiều người ngỡ ngàng khi nhận ra, quê hương sao gần gũi, bình dị, trong trẻo thân thương thế. Quê hương là gì hở mẹ? Câu hỏi hồn nhiên nhưng đã mở ra bao nhiêu hình ảnh đẹp cùng với những cảm xúc tự hào, gắn bó về quê hương:
Quê hương là gì hở mẹ
Mà cô giáo dạy phải yêu
Quê hương là gì hở mẹ
Ai đi xa cũng nhớ nhiều
Mà cô giáo dạy phải yêu
Quê hương là gì hở mẹ
Ai đi xa cũng nhớ nhiều
Quê hương là nơi mỗi người sinh ra và lớn lên, nơi có những người thân, nơi ta đã đi tuổi thơ ngây ngô nhưng hồn nhiên trong veo nhất với chùm khế ngọt mát, thanh khiết thấm đẫm tình nghĩa của quê hương vậy:
Quê hương là chùm khế ngọt
Cho con trèo hái mỗi ngày
Quê hương là đường đi học
Con về rợp bướm vàng bay
Cho con trèo hái mỗi ngày
Quê hương là đường đi học
Con về rợp bướm vàng bay
Tuổi thơ ai cũng có kỉ niệm trong trẻo với những năm tháng cắp sách tới trường. Con đường đi học đã trở thành người bạn tri kỉ. Quê hương đẹp lung linh như câu chuyện cổ tích với con đường đến trường rợp bướm vàng bay. Chao ôi, quê hương vốn vô hình, khó định nghĩa thế mà qua lời thơ thấm đẫm tình yêu quê, nhà thơ đã định nghĩa về quê hương thật giản dị, gần gũi, dễ hiểu. Hình ảnh "rợp bướm vàng bay" gợi nên cho ta những gì thân thương và trong sáng, tươi đẹp nhất của tuổi học trò.
Quê hương là con diều biếc chao nghiêng trên bầu trời tuổi thơ cùng tiếng cười trong veo của lũ bạn tinh nghịch. Quê hương còn là những cánh đồng thơm hương lúa với dáng mẹ nhấp nhô nón trắng trên thảm lúa xanh tươi. Quê hương là con đò nhỏ bình dị của một góc quê hương, êm đềm khua nước bên dòng sông thơ mộng. Những hình ảnh cánh diều, con đò, cầu tre nhỏ đung đưa, là dáng nón lá nghiêng chính là tuổi thơ, là cuộc sống thanh bình của quê hương:
Quê hương là con diều biếc
Tuổi thơ con thả trên đồng
Quê hương là con đò nhỏ
Êm đềm khua nước ven sông
Tuổi thơ con thả trên đồng
Quê hương là con đò nhỏ
Êm đềm khua nước ven sông
Quê hương là cầu tre nhỏ
Mẹ về nón lá nghiêng che
Là hương hoa đồng cỏ nội
Bay trong giấc ngủ đêm hè
Mẹ về nón lá nghiêng che
Là hương hoa đồng cỏ nội
Bay trong giấc ngủ đêm hè
Những điều thân thuộc, những kỉ niệm dung dị và những ký ức giản đơn chính là quê hương. Hình ảnh quê hương càng đẹp đẽ, lung linh, trọn vẹn và thiêng liêng qua những kỉ niệm bình dị và ngọt ngào với cầu tre nhỏ, với nón lá mẹ đội quện hương hoa đồng cỏ nội và với những giấc mơ đẹp trong đêm hè.
Phải chăng hình ảnh thân quen nhất của quê hương có lẽ là những đêm rằm trăng sáng lung linh như rát vàng, ông bà quây quần trò chuyện, trẻ nhỏ tung tăng vui đùa. Bóng trăng xen với bóng hoa bên thềm êm dịu, bình yên làm sao:
Quê hương là đêm trăng tỏ
Hoa cau rụng trắng ngoài thềm
Tiếng ếch râm ran bờ ruộng
Con nằm nghe giữa mưa đêm
Hoa cau rụng trắng ngoài thềm
Tiếng ếch râm ran bờ ruộng
Con nằm nghe giữa mưa đêm
Hình ảnh quê hương gần gũi, thân thương nhất là dáng mẹ thầm lặng tảo tầm hết lòng chăm sóc con. Tình cảm của mẹ ngọt ngào tựa bát canh thơm phức. Nơi đâu cũng hiện hữu dáng tần tảo của mẹ. Giàn hoa bí vàng, giậu mồng tơi tím, những cánh hoa râm bụt đỏ, đóa sen trắng tinh khiết chính là quê hương:
Quê hương là bàn tay mẹ
Dịu dàng hái lá mồng tơi
Bát canh ngọt ngào tỏa khói
Sau chiều tan học mưa rơi
Dịu dàng hái lá mồng tơi
Bát canh ngọt ngào tỏa khói
Sau chiều tan học mưa rơi
Quê hương là vàng hoa bí
Là hồng tím giậu mồng tơi
Là đỏ đôi bờ dâm bụt
Màu hoa sen trắng tinh khôi
Là hồng tím giậu mồng tơi
Là đỏ đôi bờ dâm bụt
Màu hoa sen trắng tinh khôi
Quê hương thiêng liêng như tình mẫu tử ấm áp, bất diệt. Quê hương là mẹ sinh ra, nuôi dưỡng ta lớn khôn, trưởng thành. Ai nào quên được dòng sữa mẹ thơm thơm, ngọt ngọt tinh khiết nuôi lớn ta từ khi mở mắt, chào đời:
Quê hương mỗi người đều có
Vừa khi mở mắt chào đời
Quê hương là dòng sữa mẹ
Thơm thơm giọt xuống bên nôi
Vừa khi mở mắt chào đời
Quê hương là dòng sữa mẹ
Thơm thơm giọt xuống bên nôi
Quê hương là thế đấy, là tất cả tuổi thơ, là tâm hồn, là sự sống, là tương lai của mỗi người. Khổ thơ cuối như một lời nhắc nhở nhẹ nhàng, sâu sắc:
Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi
Quê hương nếu ai không nhớ
Sẽ không lớn nổi thành người
Như là chỉ một mẹ thôi
Quê hương nếu ai không nhớ
Sẽ không lớn nổi thành người
Mỗi lời thơ của nhà thơ Đỗ Trung Quân chân thành, lay động tận đáy hồn người biết bao. Ai cũng chỉ có một quê hương như là chỉ có một mẹ mà thôi. Mẹ chính là quê hương, quê hương chính là mẹ. Lòng ta luôn có mẹ, có quê hương thì ta sẽ luôn sống tốt, sống đẹp và làm việc có ích đấy.
Tình yêu đất nước bao giờ cũng bắt nguồn từ tình yêu quê chân thành, giản dị, gần gũi mà thiêng liêng. Tình yêu quê hương, gia đình, mái trường sẽ luôn nuôi dưỡng tâm hồn tươi đẹp cho mỗi người. Rồi khi ta lớn lên, đi xa, lập nghiệp, hình ảnh quê hương vẫn luôn in đậm trong trái tim ta chính là biểu hiện đẹp nhất của tình yêu quê hương đấy.