Vì sao đom đóm phát sáng vào ban đêm?

Thảo luận trong 'Cuộc Sống' bắt đầu bởi Maii Phạm, 20 Tháng năm 2020.

  1. Maii Phạm

    Bài viết:
    41
    [​IMG]

    Vì sao đom đóm phát sáng vào ban đêm?


    Tác giả: Mai Phạm



    Trong dân gian tương truyền một câu chuyện hiếu học của lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi. Truyền rằng, Mạc Trạng nguyên thuở bé nhà rất nghèo nhưng hiếu học, chăm chỉ. Hàng đêm, không có tiền mua dầu thắp đèn để học, Mạc Đĩnh Chi liền bắt đom đóm rồi bỏ vào vỏ trứng lấy ánh sáng đọc sách. Vì tinh thần hiếu học và tư chất thông minh mà sau này, Mạc Đĩnh Chi đỗ Trạng nguyên thời Trần, đi sứ sang nhà Nguyên (Trung Quốc) lại được phong làm trạng nguyên phát nữa. Ấy nên mới gọi là lưỡng quốc Trạng Nguyên. Vậy đã bao giờ các bạn hỏi vì sao đom đóm có thể phát sáng để có thể giúp Mạc Đĩnh Chi trở thành người tài như vậy hay chưa?

    Mình còn nhớ vào khoảng mười năm về trước, vào những ngày đầu mùa hạ, dạo bước đi trên những con đường làng quê dẫn tới những cánh đồng bát ngát lúc trời tối, chúng ta thường hay bắt gặp và được tận hưởng những cảnh đẹp lung linh huyền ảo như bước vào xứ sở thần tiên, đó là hình ảnh những đàn đom đóm phát ra những ánh sáng lấp lánh, lung linh, phản chiếu rợp cả bầu trời. Lúc đó, tưởng chừng như đang đứng nơi thiên đường, tựa như mộng cảnh mà mãi sau này khung cảnh này khó có thể lặp lại được nữa. Khi mà tôi đang ở đây, tôi của mười năm sau, những chú đom đóm đã dần không xuất hiện nữa rồi, thi thoảng vài ba con vờn qua bất chợt vậy thôi. Cảnh tượng lúc ấy thật là đẹp làm sao! Và lúc đó, những câu hỏi ngây thơ, trong sáng được phát lên giữa đêm lung linh: Vì sao đom đóm lại phát sáng hả mẹ? Đom đóm ở đâu nhiều thế hả mẹ?

    Có lẽ đây là bí mật mà thiên nhiên đã cố tình trao cho chúng ta để rồi chúng ta phải nghiên cứu, tò mò về nó rất nhiều. Với kiến thức của những môn khoa học tự nhiên, chúng mình cùng nhau đi tìm câu trả lời cho bí mật này nhé.

    Theo Wikipedia: Đom đóm hay bọ phát sáng là những loài côn trùng cánh cứng nhỏ được gọi chung là họ Đom đóm (Lampyridae) có khả năng phát quang. Đom đóm là động vật tiêu biểu cho vùng ôn đới mặc dù phần lớn các loài sống ở vùng nhiệt và cận nhiệt đới (khoảng 2000 loài). Chúng là những sinh vật có tập tính hoạt động về ban đêm, con đực thường có cánh và bay vào những đêm đầu mùa hạ. Nhiều loài, con cái không có cánh. Con đực, con cái và ấu trùng phát ra ánh sáng lạnh và thường có màu đỏ cam hay vàng xanh (bước sóng 510 - 670 nm) ; một số loài thậm chí trứng cũng phát quang. Người ta cho rằng, ánh sáng giữ vai trò quan trọng trong tập tính sinh sản của chúng với mục đích hấp dẫn con khác giới. Tuy nhiên, ở ấu trùng thì sự phát sáng nhằm mục đích cảnh báo các động vật ăn thịt là chủ yếu, do ấu trùng đom đóm chứa các hóa chất có mùi vị khó chịu và có thể là độc đối với các động vật ăn thịt khác. Bộ phận đom đóm phát sáng gọi là "đèn lồng", nằm ở bụng con côn trùng. "Đèn lồng" giống một chuỗi ống thông nhau nối liền với những ống nhỏ hơn. Ống này cung cấp oxy cho các tế bào trong "đèn lồng", nơi chứa enzyme luciferase và có thể phát ra ánh sáng. Chúng đều có thể phát ra cùng một thứ ánh sáng lạnh đặc biệt, không tỏa nhiệt như ánh sáng nhân tạo. Đó là vì trong quá trình phát sáng, hầu như toàn bộ năng lượng được sinh vật chuyển thành quang năng, chứ không tiêu hao thành nhiệt như ở những nguồn sáng nhân tạo khác.

    Ánh sáng của đom đóm được phát ra từ một vài đốt cuối bụng. Ban ngày, các đốt này chỉ có màu trắng xám, về đêm mới phát ra ánh sáng huyền ảo qua lớp da trong suốt. Bên trong lớp da bụng là dãy các tế bào phát quang, trong cùng là lớp tế bào phản quang, có chức năng như mặt gương giúp phản chiếu ánh sáng ra ngoài. Các tế bào phát quang có chứa hai loại chất là luciferin và luciferase. Khi tách rời nhau, chúng chỉ là những hóa chất bình thường, không có khả năng phát sáng. Nhưng khi ở cạnh nhau, men luciferase sẽ xúc tác, thúc đẩy quá trình oxy hóa luciferin (quá trình dùng ôxy đốt cháy luciferin). Quá trình oxy hóa này tạo ra quang năng:

    FMNH2 + O2 + RCHO → FMN + RCOOH + H2O + ánh sáng.

    Đom đóm chỉ có thể phát sáng lập loè mà không liên tục, bởi vì chúng tự khống chế việc cung cấp ôxy, sao cho phản ứng phát sáng thực hiện được lâu dài.

    Vậy thì, chúng ta đã cùng nhau đi hết đoạn đường tìm ra bí mật của loài đom đóm thiên nhiên tuổi thơ này rồi đấy. Không còn những thắc mắc trong đầu đeo bám nữa rồi, thì ra, đó chính là quá trình và nguyên nhân vì sao đóm đóm lại phát sáng vào ban đêm. Thật thú vị phải không nhỉ?

    Bài có tham khảo.

    Hết.
     
    Kim Nhật Nguyệt thích bài này.
    Chỉnh sửa cuối: 10 Tháng tư 2020
  2. Đăng ký Binance
Trả lời qua Facebook
Đang tải...