Hội Tây​

Kìa hội thăng bình tiếng pháo reo

Bao nhiêu cờ kéo với đèn treo.

Bà quan tênh nghếch xem bơi trải,

Thằng bé lom khom nghé hát chèo.

Cậy sức cây đu nhiều chị nhún,

Tham tiền cột mỡ lắm anh leo.

Khen ai khéo vẽ trò vui thế,

Vui thế bao nhiêu nhục bấy nhiêu!


Nguyễn Khuyến

Cảm nhận bài thơ Hội Tây của Nguyễn Khuyến​

Bài thơ Hội Tây của Nguyễn Khuyến là một tiếng cười chua chát, sâu cay trước cảnh vui chơi của dân ta dưới thời Pháp thuộc. Nguyễn Khuyến – một nhà nho yêu nước nhưng sống trong cảnh nước mất – đã dùng lối trào phúng sắc sảo để phơi bày nỗi nhục mất nước bằng những hình ảnh tưởng như vui nhưng ẩn chứa đầy cay đắng.

Mở đầu bài thơ, cảnh hội được miêu tả rộn ràng: tiếng pháo, cờ kéo, đèn treo. Không khí như vui, như náo nhiệt, nhưng đằng sau sự rộn ràng ấy là sự lạ lẫm và gượng ép. Hội Thăng Bình là hội do thực dân tổ chức, nhằm mua vui và khoe sự cai trị. Dân ta bị lôi kéo vào cuộc vui ấy một cách thụ động, giống như cánh cờ và dây đèn chỉ biết phấp phới theo ý người treo.

Nguyễn Khuyến đưa vào bài hàng loạt hình ảnh đời thường: bà quan tênh nghếch xem bơi trải, thằng bé lom khom nghé hát chèo, những chị nhún đu, những anh leo cột mỡ. Đó đều là những trò vui dân gian quen thuộc, nhưng khi đặt vào hội Tây, chúng trở nên méo mó và lố bịch. Người xem thì háo hức mà không biết mình đang bị mua vui cho kẻ khác; người chơi thì mải mê tranh tiền, tranh giải mà quên đi nỗi nhục mất quyền tự chủ.

Hai câu cuối là điểm nhấn sâu sắc nhất. Nguyễn Khuyến mỉm cười mà như khóc: khen ai khéo vẽ trò vui thế. Nhưng chữ vui ấy lại xoáy sâu vào nỗi đau. Vui bao nhiêu nhục bấy nhiêu – lời kết như một tiếng thở dài nghẹn lại. Niềm vui ấy không phải của dân tộc mình, mà là trò chơi do kẻ xâm lược bày ra. Người Việt bị biến thành kẻ mua vui, kẻ chạy theo phần thưởng rẻ mạt, trong khi mất đi chủ quyền và danh dự.

Bài thơ ngắn nhưng chứa đựng một thái độ mạnh mẽ: phê phán sự thờ ơ của người dân trước nỗi nhục mất nước, và phơi bày sự thật rằng niềm vui dưới ách đô hộ chỉ là bề ngoài. Nguyễn Khuyến không chỉ trào phúng mà còn đầy lòng thương: thương cho dân mình mải mê vui mà quên nỗi đau lớn hơn. Vì thế, Hội Tây vừa hóm hỉnh, vừa đau đớn, là tiếng nói tỉnh táo giữa thời loạn lạc, nhắc nhở người đọc hôm nay nhớ về thân phận từng có của dân tộc.