Hương rừng Cà Mau​

Trong khói sóng mênh mông

Có bóng người vô danh

Từ bên này sông Tiền

Qua bên kia sông Hậu

Mang theo chiếc độc huyền

Điệu thơ Lục Vân Tiên

Với câu chữ:

Kiến nghĩa bất vi vô dõng giả

Tới Cà Mau - Rạch Giá

Cất chòi đốt lửa giữa rừng thiêng

Muỗi vắt nhiều hơn cỏ

Chướng khí mù như sương

Thân không là lính thú

Sao chưa về cố hương?

Chiều chiều nghe vượn hú

Hoa lá rụng buồn buồn

Tiễn đưa về cửa biển

Những giọt nước lìa nguồn

Đôi tâm hồn cô tịch

Nghe lắng sầu cô thôn

Dưới trời mây heo hút

Hơi vọng cổ nương bờ tre bay vút

Điệu hò.. Ơ theo nước chảy chan hòa

Năm tháng đã trôi qua

Ray rứt mãi đời ta

Nắng mưa miền cố thổ

Phong sương mấy độ qua đường phố

Hạt bụi nghiêng mình nhớ đất quê..


Sơn Nam



Bút tích bài thơ của Sơn Nam

Đây là bài thơ thay lơi tựa tập truyện ngắn nổi tiếng cùng tên của tác giả. Bài thơ viết về thuở tiền nhân xưa từ miền Trung tha hương vào khai hoang mở cõi phương Nam. Đó là một bài thơ độc đáo hiếm thấy của nhà văn Sơn Nam mà nhiều người đã thuộc lòng vì cái điệu buồn chất chứa trong từng âm điệu, câu chữ. Ông viết bài thơ này từ năm 1961, trong nhà tù Phú Lợi do bị chính quyền Sài Gòn bỏ tù vì theo kháng chiến.

Bài này đã đăng trên báo Tuổi trẻ cuối tuần ngày 15-8-2008 với đề tựa Hương rừng Cà Mau: Bài thơ viết trong tù. Và người biên tập đã thêm một câu vào cuối bài: "Có lẽ đây là bài thơ đầu tiên, duy nhất và cuối cùng của ông già Nam bộ Sơn Nam". Có lẽ người biên tập nhớ nhầm, vì tác phẩm in sách đầu tiên của nhà văn Sơn Nam là tập thơ Lúa reo ra đời năm 1948.

Cảm nhận bài thơ Hương Rừng Cà Mau​

Hương rừng Cà Mau là một lát cắt rất đặc biệt của hồn vía Nam Bộ, nơi khói sóng chập chùng, rừng tràm bát ngát và những phận người lặng lẽ mà kiên cường. Bài thơ như một chuyến ngược dòng, đưa người đọc bước vào vùng đất hoang sơ nhưng thấm đượm nghĩa tình, nơi mỗi nếp sống đều in bóng những con người vô danh làm nên bản sắc phương Nam từ buổi mở cõi. Hình ảnh con người chèo chiếc độc huyền vượt qua hai dòng sông lớn, mang theo điệu thơ Lục Vân Tiên và tinh thần kiến nghĩa bất vi vô dõng giả, khiến cả bài thơ ngân lên sự hào sảng, coi nghĩa khí như lẽ sống tự nhiên của dân đất rừng.

Giữa hoang vu muỗi vắt, giữa chướng khí như sương, những người trai đất Cà Mau vẫn dựng chòi, đốt lửa, bám đất mà sống, như thể dẫu gian nan mấy cũng quyết giữ lấy cái phần quê hương của mình. Bài thơ mở ra cả không gian buồn bã với tiếng vượn hú chiều chiều, những bông hoa rụng, những giọt nước cửa biển lìa nguồn, tất cả hòa vào nỗi cô đơn của những tâm hồn xa quê nhưng chưa bao giờ quên cội rễ.

Âm điệu vọng cổ, điệu hò ơ chan hòa theo nước chảy như một sợi dây buộc chặt người đọc với vùng đất này. Đó là nhịp thở của miền sông nước, là lời tự sự của bao lớp người phiêu bạt mà chung thủy với quê cha đất tổ. Và khi bài thơ khép lại, câu chữ vẫn còn ngân lên một nỗi nhớ ray rứt, như hạt bụi nghiêng mình hồi tưởng về miền cố thổ xa xăm.

Đọc Hương rừng Cà Mau, ta như được chạm vào ngọn gió mặn mòi thổi qua đời người, vào vẻ đẹp mộc mạc mà bền bỉ của những phận người vô danh đã góp nên dáng hình phương Nam hôm nay. Muốn viết thêm cảm nhận hay phân tích, bạn cứ nói một tiếng, mình làm ngay.