TRƯỚC KHI ĐÁNH NGƯỜI PHẢI BIẾT GIỮ MÌNH Trong cuộc sống ngày nay, mỗi người đều có những ham muốn, khát vọng vươn lên, đạt được điều tốt đẹp. Nhưng đôi khi lòng tham và dục vọng vượt quá giới hạn, nó không còn là động lực nữa mà trở thành gánh nặng, thậm chí dẫn con người đến những sai lầm nghiêm trọng. Câu nói "Trước khi đánh người, phải biết giữ mình" là một lời nhắc nhở sâu sắc, rằng lòng tham và dục vọng không được kiểm soát chính là khởi nguồn của mọi thất bại. Lòng tham và dục vọng, nếu không được kiểm soát, sẽ khiến con người mờ mắt trước đúng sai, dễ dàng đánh mất lý trí. Như ông lão trong câu chuyện của Văn Công nước Tần đã chỉ ra: "Phàm cái gì mình thích, tất người ta cũng thích." Người láng giềng trong câu chuyện vì ham mê một khoảnh khắc vui thú bên người con gái hái dâu mà quên đi sự hiện diện của vợ mình. Cuối cùng, không chỉ không đạt được điều mình muốn, anh ta còn mất đi điều quan trọng nhất. Trong cuộc sống hiện đại, lòng tham và dục vọng cũng là nguyên nhân dẫn đến nhiều bi kịch. Ví dụ, nhiều người vì lòng tham mà lao vào con đường phạm tội: Tham nhũng, lừa đảo, buôn bán trái pháp luật. Những vụ án kinh tế lớn, như vụ án "chuyến bay giải cứu" thời kỳ dịch bệnh COVID-19, chính là minh chứng rõ ràng nhất. Trong vụ án này, nhiều quan chức đã lợi dụng vị trí của mình để tham nhũng, trục lợi từ việc đưa công dân Việt Nam từ nước ngoài về nước. Khi để lòng tham chi phối, con người không chỉ đánh mất danh dự, nhân cách mà còn làm tổn thương xã hội, gây hậu quả nghiêm trọng cho đất nước. Vụ án "chuyến bay giải cứu" không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn làm xói mòn niềm tin của người dân vào chính quyền, gây ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín của đất nước trên trường quốc tế. Dục vọng không chỉ giới hạn ở vật chất mà còn có thể là danh vọng, quyền lực hay sự ham muốn thỏa mãn cá nhân. Napoleon Bonaparte từng nói: "Tham vọng không có giới hạn cũng giống như ngọn lửa – càng được đốt thêm, nó càng trở nên mạnh mẽ và hủy diệt." Những nhà lãnh đạo khao khát bành trướng lãnh thổ, chiếm đoạt quyền lực, như Adolf Hitler, đã đẩy thế giới vào thảm họa Chiến tranh Thế giới thứ hai. Đằng sau lòng tham vô đáy là những đau thương, mất mát mà không gì có thể bù đắp. Quay lại câu chuyện của Văn Công nước Tần, chính nhờ lời nhắc nhở đầy ẩn ý của ông lão, ông đã kịp thời nhận ra sai lầm của mình. Nếu cứ mãi mê đánh chiếm nước Vệ mà không quay về bảo vệ lãnh thổ, ông có thể đã mất cả quốc gia. Đây là một bài học lớn: Trước khi hành động, cần suy xét thật kỹ, không để dục vọng chi phối mà quên đi những giá trị cốt lõi. Để tránh rơi vào bẫy của lòng tham và dục vọng, con người cần biết rèn luyện bản thân, giữ cho mình lý trí và lòng tự trọng. Trước tiên, cần biết đặt ra giới hạn cho những ham muốn của mình. Không ai cấm con người mơ ước và phấn đấu, nhưng những điều đó cần được thực hiện trong khuôn khổ đạo đức và pháp luật. Thứ hai, cần học cách buông bỏ. Nhà triết học Epictetus từng nói: "Nếu bạn muốn trở thành một người hạnh phúc, hãy giảm bớt lòng tham thay vì cố gắng thỏa mãn tất cả." Buông bỏ không có nghĩa là từ bỏ tất cả, mà là biết chấp nhận những điều mình chưa đạt được, không bị ám ảnh bởi những gì không thuộc về mình. Cuối cùng, bài học lớn nhất chính là ý thức về trách nhiệm. Một cá nhân, dù ở vai trò nào, cũng phải nhận thức được rằng hành động của mình không chỉ ảnh hưởng đến bản thân mà còn tác động đến gia đình, xã hội và cộng đồng. Việc kiểm soát lòng tham không chỉ giúp mỗi người sống tốt hơn mà còn tạo nên một xã hội công bằng, lành mạnh hơn. Lòng tham và dục vọng, nếu không được kiểm soát, sẽ dẫn con người đến những sai lầm khó lường, thậm chí làm mất đi tất cả những gì quý giá nhất. Câu chuyện của Văn Công nước Tần hay những bài học từ lịch sử đều nhắc nhở chúng ta rằng, trước khi muốn đạt được bất cứ điều gì, hãy biết giữ gìn và bảo vệ những giá trị cốt lõi mà mình đang có. Con người chỉ thực sự thành công khi biết dừng lại đúng lúc, kiểm soát dục vọng và giữ cho tâm hồn được bình an.
