Sự tích con cua Ngày xưa, có một cô gái xinh đẹp, nết na, mồ côi mẹ lúc chưa đầy tháng. Người cha lấy vợ kế được một thời gian, không hiểu sao ông sinh bệnh chết, để lại cô con gái bé bỏng. Cô bé phải sống với mẹ kế và con riêng của bà ta. Con riêng của dì ghẻ suốt ngày ngắm vuốt, chẳng làm được việc gì, mà có làm thì cũng hỏng. Thế nhưng cô ta lại được mẹ yêu chiều nên lúc nào cũng vênh váo, kênh kiệu, tự coi mình là lá ngọc cành vàng. Mọi việc trong nhà dồn hết vào cô gái mồ côi. Biết phận mình, lại bản tính hiền lành nên cô chịu đựng hết thảy, nín lặng làm hết mọi việc mà bà dì ghẻ giao cho. Vậy mà cô vẫn bị mắng chửi, đánh đập một cách thậm tệ. Ai biết chuyện cũng đều thương cho cô bé mồ côi tội nghiệp. Một hôm, thấy cô gái mặc chiếc váy hoa rực rỡ, mụ dì ghẻ nổi cơn tam bành. Cô vốn đã xinh đẹp, nay mặc áo đẹp vào trông cô lại càng xinh hơn. Con gái mụ dù có đắp ngọc ngà, châu báu vào thì cũng chỉ như quỷ sa tăng mà thôi. Chẳng ma nào ngó đến, các chàng trai chỉ muốn được gặp và kết hôn với cô gái mồ côi. Mụ dì ghẻ sôi máu, xấn xổ vào cô gái đáng thương: - Con ranh kia, sao mày cứ luẩn quẩn trước mắt tao, biết kiếm việc gì cho mày làm bây giờ, đồ lười biếng kia. Á à, chiếc váy đẹp này mày ăn trộm của ai, nói mau! Vừa la hét mắng chửi, mụ vừa lao vào đánh cô gái tới tấp. - Con xin mẹ. - Cô gái mếu máo van xin. - Con chẳng ăn cắp của ai cả. Có một bà già cho con đấy. - Một mụ già? Làm gì có mụ già nào tốt bụng đến thế. Nói sự thật đi, tao tha! - Thưa mẹ, con nói thật đấy. Con chẳng biết bà ấy là ai. Hôm nọ, con ra sông giặt quần áo, có một bà già đi qua, trông bà ấy rất rách rưới. Bà ấy xin con nước uống. Con đã lấy bình nước đem theo đưa cho bà cụ. Uống xong, bà ấy đưa cho con một cái bọc nói rằng thưởng cho lòng tốt của con. Mở ra con thấy cái váy này, quay lại định trả lại cho bà cụ thì bà đã đi mất. - Có lẽ con bé này nói thật - Mụ dì ghẻ thầm nghĩ. Thảo nào gần đây làng xóm cứ đồn là có một bà tiên nào đó. Vậy ta phải để con gái ta ra sông để xin bà tiên cho nó xinh đẹp mới được. Thế là từ ngày ấy, cô gái mồ côi không phải ra sông giặt nữa mà thay vào đó là con riêng của mụ dì ghẻ. Vì cũng mong muốn được bà tiên để được xinh hơn nên mặc dù rất lười và không muốn giặt quần áo, con riêng của mụ ngày nào cũng ra sông đem theo mấy cái khăn tay nhỏ để giặt. Một buổi sáng đẹp trời, cô gái đỏng đảnh õng ẹo ra sông. Cô thấy một bà cụ lạ xuất hiện. Nhìn thấy bà cụ, cô gái kiêu kì định lấy bầu nước của mình đưa ra thì bà cụ cất tiếng: - Này cô gái! Vạt váy của tôi lấm bùn. Cô có thể lấy nước gột sạch hộ tôi được không? Cô gái đỏng đảnh cong môi đáp: - Cái mụ già bẩn thỉu này. Tại sao tôi phải làm cái việc ghê tởm ấy. Bà hãy tự làm đi. - Chà cái con bé hỗn xược này, mày thật không giống cô gái kia chút nào. Một con người độc ác thì không thể trở thành người con gái xinh đẹp được. Nhà ngươi phải bị trừng phạt. Bà cụ nói xong thì biến mất như chưa từng xuất hiện Cô gái đỏng đảnh kia chưa kịp mở lời xin lỗi bà cụ và xin bà cụ cho xinh đẹp thì cũng vội biến mất. Ở chỗ cô ta xuất hiện một con vật nho nhỏ, người xám sịt, chân cẳng tua tủa. Hễ cứ thấy người là con vật đó lủi xuống sông. Người ta gọi đó là con cua. Sưu tầm Ý nghĩa: Sự tích con cua muốn đề cao tính tốt bụng nhân hậu của cô gái mồ côi sống cùng người mẹ kế, dù cho cuộc sống có bất hạnh, chịu nhiều tổn thương, đòn roi từ người mẹ kế nhưng cô vẫn giữ trong mình một sự hồn nhiên tốt bụng, biết giúp đỡ người khác, và đã được đền đáp cho lòng tốt của mình, bên cạnh đó yếu tố đặc biệt của câu chuyện là việc người con gái ruột đỏng đảnh của mẹ kế bị biến thành con cua cả đời phải chui lủi xống bùn đất vì khinh thưởng người khác.
