Thiên kiến xác nhận (confirmation bias) là hiện tượng con người có xu hướng tìm kiếm và chấp nhận thông tin mà phù hợp với quan điểm, giá trị và niềm tin của mình. Nó là một trong những trở ngại lớn nhất đối với việc tìm kiếm sự thật và đưa ra quyết định đúng đắn. Hiện tượng này có thể ảnh hưởng đến con người ở nhiều mức độ khác nhau, từ những quyết định hàng ngày cho đến những vấn đề chính trị và xã hội quan trọng. Thiên kiến xác nhận xảy ra khi chúng ta tìm kiếm thông tin chỉ để xác nhận quan điểm của mình, chứ không phải để đưa ra nhận định khách quan. Nó có thể làm cho chúng ta bỏ qua thông tin mâu thuẫn với quan điểm của mình và chỉ chú trọng vào thông tin ủng hộ. Điều này có thể dẫn đến việc chúng ta rơi vào một khuôn mẫu tư duy hẹp, và không còn cởi mở và linh hoạt trong suy nghĩ. Tác động của thiên kiến xác nhận đến con người là rất đa dạng. Ở mức độ cá nhân, nó có thể dẫn đến quyết định sai lầm, gây hại cho chính bản thân và những người xung quanh. Nếu một người bị mắc kẹt trong tư duy hẹp, họ có thể bỏ qua các cơ hội mới, không chấp nhận quan điểm khác và không thể học hỏi từ những sai lầm trước đó. Ở mức độ xã hội, thiên kiến xác nhận có thể dẫn đến các vấn đề chính trị, xã hội và văn hóa lớn hơn. Ví dụ, khi các nhóm người chỉ tìm kiếm thông tin ủng hộ quan điểm của mình và không muốn nghe những quan điểm khác, thì các cuộc tranh luận và thảo luận trở nên khó khăn và không đem lại kết quả xây dựng được. Điều này có thể dẫn đến sự phân chia và xung đột giữa các nhóm trong xã hội. Một ví dụ về thiên kiến xác nhận trong cuộc sống hàng ngày là khi chúng ta chỉ tìm kiếm các nguồn tin ủng hộ quan điểm của mình trong các vấn đề chính trị, xã hội hoặc văn hóa. Nếu chúng ta chỉ theo đuổi một cách cố định quan điểm của mình và không chấp nhận các ý kiến khác, chúng ta sẽ rơi vào thiên kiến xác nhận. Điều này có thể dẫn đến sự cách biệt và mất mát trong quan hệ với những người có quan điểm khác nhau, cũng như bị cản trở trong việc đưa ra quyết định đúng đắn. Một ví dụ khác là trong nghiên cứu khoa học. Khi các nhà khoa học chỉ tập trung vào các kết quả thí nghiệm phù hợp với giả thuyết của mình mà không cân nhắc đến các kết quả khác, thì họ đang mắc phải thiên kiến xác nhận. Điều này có thể dẫn đến việc lãng phí tài nguyên và thất bại trong nghiên cứu. Một ví dụ cuối cùng là trong công việc. Nếu các nhà quản lý chỉ tìm kiếm các thông tin ủng hộ quyết định của họ và bỏ qua các thông tin khác, họ có thể đưa ra quyết định không chính xác hoặc thiếu khách quan. Điều này có thể gây hại đến công ty và các nhân viên. Trong tất cả các ví dụ trên, chúng ta cần phải chấp nhận những thông tin khác với quan điểm của mình, lắng nghe và thảo luận với những người có quan điểm khác nhau một cách tôn trọng và xây dựng để đưa ra quyết định đúng đắn. Để vượt qua hiện tượng thiên kiến xác nhận, chúng ta cần có khả năng cởi mở và linh hoạt trong suy nghĩ, luôn có tinh thần tìm kiếm sự thật. Chúng ta cần chấp nhận những thông tin mâu thuẫn với quan điểm của mình và có khả năng đánh giá một cách khách quan để đưa ra những quyết định đúng đắn. Chúng ta cũng cần học cách lắng nghe và thảo luận với những người có quan điểm khác nhau một cách tôn trọng và xây dựng. Đối với các tổ chức và các lĩnh vực nghiên cứu, việc nhận ra và kiểm soát thiên kiến xác nhận là vô cùng quan trọng. Khi các nhà quản lý, nhà nghiên cứu hay đội ngũ nhân viên chỉ tìm kiếm thông tin ủng hộ cho giả định của mình, thì các quyết định và kết quả nghiên cứu có thể bị mất tính khách quan và chính xác. Điều này có thể dẫn đến tình trạng lãng phí tài nguyên và thất bại trong công việc. Để tránh thiên kiến xác nhận, chúng ta có thể sử dụng một số cách tiếp cận khác nhau. Đầu tiên, chúng ta có thể cố gắng tìm kiếm các nguồn thông tin đa dạng, bao gồm cả những thông tin khác với quan điểm của mình. Chúng ta cũng nên cân nhắc đến các luận điểm đối lập để đưa ra những quyết định khách quan hơn. Thứ hai, chúng ta có thể học cách lắng nghe và đối thoại với những người có quan điểm khác nhau, chấp nhận và tôn trọng sự khác biệt. Tóm lại, thiên kiến xác nhận là một hiện tượng tâm lý quan trọng có tác động đến sự tìm kiếm sự thật và đưa ra quyết định đúng đắn. Nó có thể gây hại cho cá nhân và xã hội, vì vậy chúng ta cần nhận ra và kiểm soát nó để đạt được kết quả tốt hơn trong cuộc sống và công việc.
