NLXH: Ý nghĩa của việc tự nhận thức về chính mình

Đề bài: Viết bài văn 600 chữ nêu suy nghĩ của anh/chị về ý nghĩa của việc tự nhận thức về chính mình

- Bài làm -​

​

James Allen - nhà văn triết học người Anh nổi tiếng với những cuốn sách và bài thơ đầy cảm hứng, người tiên phong của phong trào tự lực (tự giúp bản thân) - đã từng nói rằng: "Con người chính là những gì anh ta nghĩ, với tính cách là tổng tất cả suy nghĩ của anh ta." Quả thực, câu này nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của việc tự rèn giũa con người bên trong - thứ thường lu mờ so với việc lắng nghe, đón nhận, học hỏi môi trường bên ngoài. Trong cuộc sống hiện đại ngày nay - thời đại của cái tôi, của sự mạnh dạn bày tỏ quan điểm, ý kiến, con người rất dễ bị ảnh hưởng bởi những tiếng nói xung quanh và đánh mất màu sắc cá nhân của mình. Ta quên mất mình là ai, nhu cầu thực sự của mình là gì, mình đang là người như thế nào. Đó là lúc ta đánh mất tự do, tận tay trao cuộc sống của mình cho dòng đời điều khiển, tô vẽ. Vậy nên, việc tự nhận thức về chính mình thật sự có ý nghĩa to lớn và không nên thiếu trong mỗi người.

Vậy "tự nhận thức" đó là gì? Đó là khả năng nhìn nhận và hiểu rõ bản thân từ điểm mạnh, điểm yếu, giá trị, động lực cho đến cảm xúc. Công việc này sẽ gồm năm bước là dùng hiểu biết, quan sát, kinh nghiệm tích lũy để nhận diện những năng lực, đặc điểm của mình, xếp loại và cho phép mình tự đánh giá một cách khách quan nhất, sau đó thấu hiểu, rút ra nhận xét, rồi định hình lại những nhu cầu, khát vọng, mục tiêu, và cuối cùng là làm chủ bản thân, hành động nhất quán. Bên cạnh đó, tự nhận thức còn là nhìn ra những điều còn thiếu sót, thô sơ và nghiêm túc học hỏi từ những sai lầm cá nhân đó.

Vậy nên, người biết tự nhận thức về chính mình là người tỏ ra vui vẻ, thoải mái với sở trường của mình, sẵn lòng thể hiện kỹ năng đó để giúp đỡ người xung quanh, như nấu ăn, đàn hát, vẽ tranh, thuyết trình, đồng thời cũng không ngần ngại thừa nhận khuyết điểm mình đang mang, nhìn nó với con mắt nghiêm khắc, soi xét. Họ khiêm tốn và luôn cầu tiến, coi mọi việc xảy đến với mình là cơ hội để học tập, biết cách điều chỉnh hành vi để phù hợp với môi trường. Họ nhận diện chính xác cảm xúc trong từng hoàn cảnh, không quên động lực, ham muốn, mục đích và giá trị sống của mình là gì. Đó không đâu xa chính là những con người mà ta thường ca ngợi, cảm thán là "EQ thật cao!", "nỗ lực kinh người", "làm hết mình chơi hết sức", "ngày ngày trưởng thành tiến bộ".

​

Thế "tự nhận thức" có vai trò quan trọng thế nào mà khiến mỗi chúng ta phải tự nhắc nhở mình thực hiện liên tục? Trước hết, coi sự tự nhận thức là cái máy liên tục cập nhật và hiển thị tình trạng hoạt động, số lỗi mắc phải khi vận hành, mức độ cải tiến, lượng xăng tiêu thụ - những "thông số kỹ thuật" về con người mình, thì không khó để thấy chiếc máy diệu kỳ giá rẻ không đồng này giúp ta nắm rõ giới hạn và điểm mạnh để tập trung phát triển và khai khai thác sức mạnh của bản thân một cách hiệu quả nhất. Nếu không có quá trình này, ta sẽ dễ gặp phải tình trạng "cố quá thành quá cố", nỗ lực vô ích chạy theo những thứ không phù hợp, không vừa sức. Kết quả, ta phung phí một đống thời gian, tiêu tốn của cải công sức, lại ảnh hưởng đến lợi ích chung, thiệt thòi rước nặng vào thân. Thay vào đó, nếu luôn tự nhìn nhận mình, ta sẽ có thể điều chỉnh để phát huy tối đa năng lực đang có.

Chẳng những vậy, tự nhận thức còn giúp ta khám phá và đánh thức những giá trị tiềm năng ngủ sâu bên trong. Bởi khi ta hiểu tầm vóc, năng lượng của mình ở mức độ nào, ta sẽ lựa chọn được đúng môi trường để phát triển, đúng người để học hỏi kết bạn, đúng việc để nhận làm. Do hành vi cá nhân sẽ thích ứng với các tình huống khác nhau tùy theo khả năng thực tế, nên việc tự nhận thức chính xác luôn giúp ta ngăn chặn được hành vi mạo hiểm mù quáng hoặc ngược lại là sự rụt rè e ngại. Người xưa nói "Biết mình biết ta, trăm trận trăm thắng" quả không ngoa.

Tiếp nữa, sự tự nhận thức là tấm khiên giúp ta bảo vệ mình khỏi những đàm tiếu, đồn thổi, những lời tiêu cực hay lời đường mật giả dối, dụ dỗ ngon ngọt bên ngoài. Tự nhận thức là trang bị cho mình cánh cổng "có khóa" vững chắc, để ta chủ động đón nhận những người "có chiếc chìa phù hợp" - tức những người cùng tần số với mình, cần thiết cho sự phát triển của mình. Một số định kiến, o ép, phán xét, bôi nhọ của người khác sẽ bị kẹt lại bên ngoài, không ảnh hưởng và xao động đến ta. Còn ta giữ vững chính kiến của mình, không dễ bị ảnh hưởng, lung lay. Cuộc thi nào cũng có kẻ thắng người thua, lĩnh vực nào cũng có người mạnh tên yếu, nếu ta chỉ nhìn từ một khía cạnh nhỏ mà đánh giá toàn diện con người mình một cách sai lệch, thì ta sẽ mãi chỉ thu mình trong định kiến xã hội, cho phép mình thất bại, mềm lòng trước những ảo tưởng vô định và lời chê bai vô thưởng vô phạt. Một trong những người đã mạnh mẽ vượt lên những áp đặt của hoàn cảnh sống có thể kể đến là nữ khoa học vĩ đại nhất mọi thời đại Marie Curie. Dù bà luôn vấp phải những định kiến của xã hội thời đó cho rằng việc nghiên cứu chỉ nên dành cho nam giới và những khó khăn thiệt thòi trong hành trình học vấn, nhưng nhờ việc khám phá ra tình yêu với khoa học và tin tưởng vào năng lực bản thân, bà đã kiên trì đi theo con đường mình yêu thích, để rồi trở thành người phụ nữ đầu tiên và duy nhất trên thế giới giành hai giải Nobel trong hai lĩnh vực khác nhau.

​

Chưa dừng lại ở đó, sự tự nhận thức còn giúp ta tiếp cận với thử thách hay với biển trời tri thức rộng ngợp mà không cô đơn, sợ hãi, chán chường. Bởi bên những cạnh thiếu sót, ta sẽ luôn biết mình còn đẹp ở đâu, mình có kỹ năng gì, nguồn lực nào, từ đó tự tin, cởi mở vững tay lái tiến về phía trước, không dễ nản lòng, buông xuôi. Trên bước đường thành công, nếu lỡ may ta có vấp ngã, thì ta sẽ luôn nhớ đến lý do mình bắt đầu, lý do tại sao mình lựa chọn đi theo con đường ấy, chính điều đó sẽ thúc giục ta đứng dậy chiến đấu với cạm bẫy, chông gai. Ta tự mở đường cho mình vươn lên. Cách đây hơn mười năm, có nữ diễn viên là thần tượng mới của giới trẻ khi đóng phim "Nhật ký Vàng Anh 2". Nhưng đang trên đà phát triển, cô gặp phải scandal lớn, khiến sự nghiệp đứng trước bờ vực thẳm. Cô phải tạm rời xa làng giải trí vì áp lực bủa vây, phải hoạt động ở các quán bar với cát xê thấp.. Đâu ai có thể ngờ được đó chính là quá khứ của nữ ca sĩ đình đám được người người mến mộ Hoàng Thùy Linh? Nếu không nhận thức được đam mê của mình với nghiệp hát, không cố gắng hết mình với nó, can đảm trụ vững tại giới giải trí nhiều phong ba, ồn ào, đón nhận hàng loạt những thử thách mới mẻ chưa từng có, thì chính cô cũng đã chia sẻ rằng chắc giờ đây cô vẫn chỉ là cô gái nhỏ bé, bình thường, không có gì nổi trội, bị mọi người cười chê. Vậy mới thấy, sự tự nhận thức có thể rẽ ngoặt cuộc đời của một con người.

​

Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, sự tự nhận thức giúp ta trưởng thành và hoàn thiện mình hơn. Mỗi ngày trôi qua lại có nhiều niềm vui, nhiều thuận lợi hơn, chất lượng cuộc sống được nâng cao, mở rộng. Bởi khi ta bắt đầu phát triển khả năng nhận thức, những suy nghĩ cá nhân hay cách ta giải thích một vấn đề sẽ thay đổi trước tiên. Sự thay đổi về mặt tinh thần này sẽ ảnh hưởng đến cảm xúc của ta, giúp ta suy nghĩ đúng đắn và thông minh hơn, cũng là yếu tố quan trọng góp phần vào thành công của cuộc đời ta. Một khi đã có nhận thức chính xác về tư duy, lời nói, cảm xúc và ngôn ngữ của bản thân thì đó là lúc ta có thể thay đổi và nắm giữ mọi hướng đi trong tương lai. Như nữ tác giả, nhà nhân chủng học và nhà làm phim tài liệu người Mỹ Zora Neale Hurston: "Ai cũng có chuỗi suy nghĩ đặc biệt mà họ đi theo khi ở một mình. Và con đường tư duy này chính là điều làm nên mỗi con người."

Nhưng bất chấp những lợi ích mà sự tự nhận thức mang lại, nhiều người vẫn lãng quên tiếng nói bên trong mình, mải miết chạy theo lời bàn tán, những ánh nhìn, những lời rủ rê, mời mọc, để rồi "mất cả chì lẫn chài". Điển hình phải kể đến là một số người quá mê tín, coi những thất bại, khó khăn mình đang gặp phải là lỗi do mệnh xấu, nên đi phẫu thuật thẩm mỹ theo lời thầy bói để thay đổi tướng số, để rồi tiền mất tật mang, sự nghiệp vẫn chững lại, còn sức khỏe, ngoại hình thì đi xuống. Hay có những người nhụt chí, sờn lòng ngay sau khi bị chê bai, hoặc luôn mang tâm lý nạn nhân, đổi lỗi cho hoàn cảnh mỗi khi gặp hoạn nạn. Đáng buồn hơn nữa là những người không chịu nhìn thẳng vào sai lầm của mình mà lựa chọn cách trốn tránh, ngụy biện, lấp liếm, cuối cùng đánh mất cơ hội sửa sai, để lương tâm mãi cắn rứt, dằn vặt.

​

Tự nhận thức là một điều đáng quý, nhưng quan trọng là ta phải nhận thức thế nào cho đúng, cho thật. Nếu đánh giá bản thân quá cao, ta sẽ bị thói tự phụ chiếm lấy mình, nếu nhìn nhận bản thân quá thấp so với năng lực thật sự, ta sẽ thành con ốc tự ti, rụt rè chui mình vào vỏ. Đặc biệt, tự nhận thức cũng không phải tự trách móc, chì chiết bản thân ngày qua ngày, mãi chìm đắm trong những suy nghĩ ủ ê và kỷ niệm tiêu cực, mà ngược lại đó là nhìn mình với một lý trí nghiêm nghị sáng suốt, nhưng với con mắt tích cực, bao dung, sẵn sàng thay đổi, rèn luyện để hướng đến những điều tốt đẹp. Đồng thời, tự nhận thức cũng không phải là tự tập trung vào bản thân. Vì tự nhận thức bao gồm việc lưu tâm đến bản sắc và trải nghiệm sống, trong khi sự tự tập trung chú ý vào bản thân chỉ đơn giản là suy nghĩ về bản thân chúng ta, coi mình là nhất.

Tôi đã từng mắc một lối nghĩ sai lầm. Đó là tôi coi bản thân như một hành tinh trong vũ trụ rộng lớn và xem những mối quan hệ xung quanh giống như những thiên thạch. Nếu để chúng bay quá gần thì đến một lúc nào đó sẽ bị hút vào nhau và gây ra những tổn thương lớn cho cả hai. Nên những mối quan hệ cần phải có khoảng cách thích hợp nhất định. Còn bây giờ, sau khi đã lắng nghe những chia sẻ, quan điểm của người khác và soi chiếu lại mình, tôi đã bắt đầu tin rằng mỗi người là một vũ trụ riêng với những quy luật tồn tại khác biệt cần được tôn trọng. Nhờ đó, tôi học được cách cư xử phù hợp, linh hoạt mỗi khi bước vào vòng tròn xã hội của mình.

​

Kỹ năng nhận thức bản thân phải luôn được mài dũa thì mới có thể hoàn thiện. Đó có thể hiểu đơn giản là cách mình đối xử với bản thân như một người mẹ đối xử với con, tràn đầy thấu hiểu, yêu thương, tự vun đắp sức mạnh cho mình từ những điều nhỏ nhất. Ví dụ như ta luôn tự nhủ phải hoàn thành mọi việc, không bỏ dở giữa chừng hay làm qua quýt cho có. Luôn biết cách tạo động lực cho bản thân, không để mình chán nản, không để ngày trôi qua trong tâm trạng rối bời. Đồng thời, hãy lắng nghe cả những sẻ chia của người khác, biết đâu ta lại gặp một bản dạng của mình trong đó. Ta cũng có thể dành chút thời gian trước khi đi ngủ và sau khi thức dậy để viết nhật ký, ghi lại những suy nghĩ của mình lên giấy như một cách tự họa chân dung thế giới nội tâm của mình, và kịp thời cập nhật quan điểm, suy nghĩ, cảm xúc của mình về những gì đang xảy ra xung quanh. Ngoài ra, ta còn có thể tìm đến thiền và những thói quen chánh niệm khác để nâng cao sự sự tập trung và kết nối với nguồn năng lượng bên trong mình. Còn một điều nữa, những trải nghiệm dù buồn hay vui, đến với chúng ta luôn có ý nghĩa gì đó. Đừng để nó trôi đi nhạt nhẽo, mà thi thoảng lại chiêm nghiệm thêm về nó nhé, vì nhà triết học, tâm lý học và nhà cải cách giáo dục người Mỹ John Dewey đã từng nói rằng, "Chúng ta không học được từ trải nghiệm.. chúng ta học được từ việc suy ngẫm lại về trải nghiệm" mà.

Có một điều rất hay là đôi khi, sự tự nhận thức chỉ nằm ở việc chúng ta dám thay đổi lối suy nghĩ cũ của mình. Hãy tự động viên mình bằng một lời truyền cảm hứng đến từ nữ diễn giả chuyên nghiệp Louise Hay: "Tâm trí bạn là một công cụ mà bạn có thể lựa chọn sử dụng theo bất cứ cách nào bạn muốn. Những suy nghĩ mà bạn" chọn "nghĩ tạo ra trải nghiệm mà bạn có. Nếu bạn tin rằng sẽ vất vả hay khó khăn để thay đổi một thói quen hay một cách nghĩ, thì việc bạn lựa chọn suy nghĩ này sẽ khiến nó trở thành hiện thực. Nếu bạn chọn nghĩ," Thay đổi đang trở nên dễ dàng hơn, "thì việc bạn lựa chọn suy nghĩ này sẽ biến nó trở thành hiện thực."

Cuộc sống là một cuộc phiêu lưu, và mỗi chúng ta đều là những nhà thám hiểm. Nhưng dù đi bốn bể chân trời, thế giới trong mình vẫn là một mảnh đất màu mỡ để khai thác. Vì vậy, đừng ngần ngại lắng nghe, nhìn nhận bản thân nhiều hơn, dù cho đó không phải điều dễ dàng và dễ chịu. Nhưng sự tồn tại của mỗi chúng ta trên thế giới này đã, đang và sẽ luôn là món quà kỳ diệu và đẹp đẽ mà hơn ai hết, tự ta có quyền thắp sáng giá trị của nó. Hãy nỗ lực biến món quà ấy trở nên ý nghĩa và xứng đáng hơn mỗi ngày, bạn nhé!

​