★ Ngộ ★ - Giác ngộ: Chữ "ngộ" này có nghĩa là hiểu ra, hiểu rõ, mở trí óc ra không mê muội nữa. Chữ Hán viết là 悟. "Giác ngộ" là tỉnh ra mà hiểu rõ. Đây chính là chữ "ngộ" trong cảm ngộ, chấp mê bất ngộ, đại ngộ, ngộ tính, tỉnh ngộ. - Hội ngộ: Chữ "ngộ" này vốn có nghĩa là gặp nhau, hợp nhau...

★ Phù ★ Xem lại mới thấy lần cuối cùng mình làm bài "Chúng ta không giống nhau" đã là chuyện của hơn hai tháng trước. Tối qua lúc ngủ chợt nhớ ra chữ "phù" nên hôm nay làm cho mọi người đọc chơi. - Phù sa: Chữ "phù" này có nghĩa là nổi, nổi trên mặt nước. Thiều Chửu giảng "vật gì ở trên mặt...

Nghĩa Hán Việt của một số từ thường gặp ★ Thích ★ - Kích thích: Chữ "thích" này có nghĩa là tiêm, chích, châm, đâm, chọc, chữ Hán viết là 刺. Tự hình của 刺 trong giáp cốt văn vẽ một cái cây có gai đâm tua tủa. "Kích thích" vốn có nghĩa là đâm chém (chữ "kích" nghĩa là đánh đập, chém giết)...

"Trong đời, con sẽ trải qua rất nhiều ngày buồn thảm, nhưng ngày buồn thảm nhất là ngày con mất mẹ con." Lời người bố nói với con trai trong quyển sách Những tấm lòng cao cả của nhà văn Ý Edmondo De Amicis, là câu văn tôi không bao giờ quên. Gần như mỗi người lớn lên đều cùng trải qua một cơn...

Người Tây Dương Trong Tiểu Thuyết Võ Hiệp Kim Dung Người Trung Quốc vẫn gọi người châu Âu là Tây dương quỷ (bọn quỷ ở bờ biển phía Tây) hoạc Hồng mao quỷ (bọn quỷ lông tay đỏ). Khi dùng cách gọi như thế, người Trung Quốc đã tự cho họ cái quyền được mạt sát người châu Âu, coi dân châu Âu không...

Con Trâu Trong Tiểu Thuyết Võ Hiệp Kim Dung Tiểu thuyết võ hiệp Kim Dung không phản ánh về hoạt động nông nghiệp của nông dân Trung Quốc mà chỉ phản ánh thế giới võ hiệp – một thế giới hoàn toàn hư cấu do trí tưởng tượng phong phú của tác giả. Tuy nhiên, xuất thân từ một đất nước rộng lớn trong...

Nghề Kỹ Nữ Trong Tiểu Thuyết Võ Hiệp Kim Dung Khái niệm "nghề", theo nhà kinh tế học người Anh Thomas Robert Malthus, là một cái gì có lợi cho bản thân, vừa có ích cho xã hội. Và nếu hiểu theo cái nghĩa nghiêm túc đó thì kỹ nữ không thể là một nghề. Kỹ nữ, người con gái làm nghề bán phấn buôn...

Những Nhân Vật Quái Dị Trong Tiểu Thuyết Võ Hiệp Kim Dung Khái niệm nhân vật quái dị không phải là khái niệm do chúng tôi tạo ra mà là một khái niệm nằm trong văn chương tiểu thuyết của Kim Dung tiên sinh. Văn chương của ông thường có các cụm từ "trông lão thật là quái dị" hoặc "khuôn mặt của...

"Thời Trang" Trong Tiểu Thuyết Võ Hiệp Kim Dung Thời trang là khái niệm xuất hiện trong thời đại của chúng ta. Trong xã hội phong kiến Trung Quốc ngày xưa không thể có khái niệm thời trang, đơn giản là vì thời ấy chưa hề có người mẫu với những kiểu quần áo mẫu được đưa lên sân khấu biểu diễn...

Số Phận Những Bộ Sách Tác Phẩm Võ Hiệp Kim Dung Trước khi là một nhà văn viết tiểu thuyết võ hiệp, Kim Dung đã là nhà văn hóa. Và là một nhà văn hóa cho nên ông rất chú trọng đến các vấn đề văn hóa, đặc biệt là các vấn đề về thế giới sách. Ông đã dành cho sách một vị trí khá quan trọng, không...

Ngôn Ngữ Bình Dân Trong Văn Chương Kim Dung Trước hết, ngôn ngữ văn chương là ngôn ngữ nghệ thuật. Tuy nhiên, không ai cấm nhà văn đưa vào hệ thống ngôn ngữ bình dân, đặc biệt là ngôn ngữ thóa mạ, vào trong tác phảm của mình. Có nhiều khi, một từ thóa mạ thô thiển, thậm chí tục tĩu, nằm đúng...

Chất Thơ Trong Tiểu Thuyết Võ Hiệp Kim Dung Đưa thơ vào trong tiểu thuyết, cho tiểu thuyết có chất lãng mạn nhằm tạo thi hứng cho cả người viết lẫn người đọc là đặc điểm cố hữu của 300 tiểu thuyết chương hồi thời Minh - Thanh. Hồng Lâu Mộng của Tào Tuyết Cần có trên vài trăm bài thơ và khi thực...

Ghen Trong Tiểu Thuyết Võ Hiệp Kim Dung Ghen (jalousie) là một tình cảm tự nhiên của con người, đặc biệt là ở phụ nữ. Tiểu thuyết võ hiệp Kim Dung, tuy trọng tâm phản ánh về những sinh hoạt võ lâm, cũng đã có những nhân vật ghen tuông, tình huống ghen tuông thú vị. Nhận định về tình yêu trong...

Từ gốc Hán, viết là [ 孤独], trong đó: - Cô là lúc nhỏ không có cha mẹ, mồ côi; - Độc là về già không con cái. Người cô độc là người trải qua sinh lão bệnh tử một mình. Sau này, cô độc thường dùng để chỉ trạng thái tâm lí của con người. * * * Nguồn: Ngày Ngày Viết Chữ Original photo by Rod...

Tiền "nhuận bút" là tiền trả cho tác giả viết sách viết báo. Từ này có gốc Hán, viết là 润笔, trong đó: - Nhuận là làm ướt, làm thấm; - Bút là cây bút lông. Nhuận bút là làm ướt phần lông bút. Ngày xưa người ta viết bằng bút lông, nếu lâu ngày ngòi bút không được thấm ướt lông sẽ khô, giòn và...

Ngày trước dân mình hay nói tới từ "lãnh tụ", ví dụ, "Bác Hồ là lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam". Từ "lãnh tụ" này gốc gác là gì? "Lãnh tụ" là từ gốc Hán, viết là 領袖, về mặt từ nguyên thì rất đơn giản, nó xuất phát từ cái áo mà chúng ta thường mặc: - "Lãnh" là cái cổ áo; - "Tụ" là ống tay...

- "Cổ xúy" là gì? - "Cổ" nghĩa là cái trống [鼓] . Xúy (còn có âm khác là xuy) nghĩa là thổi [吹] . "Cổ xúy" vốn có nghĩa là "đánh trống thổi sáo", sau này dùng theo nghĩa là hô hào, vận động, cổ vũ cho một việc gì đó. - Hiện nay, "cổ xúy" thường dùng khi phê phán việc hô hào, vận động chuyện gì...

- Từ "ma giáo", đúng ra là "Ma giáo", xuất hiện nhiều trong các tiểu thuyết võ hiệp Kim Dung (mà phần đông chúng ta biết khi được chuyển thể thành phim như Ỷ Thiên Đồ Long Kí, Tiếu Ngạo Giang Hồ.). - Trong truyện của Kim Dung, đệ tử Ma giáo thường làm những chuyện (có vẻ) bất chính, thiên lí...

- "Lưu manh" là gì? Có phải người xấu không? - Thật ra, nguồn gốc hai chữ "lưu manh" không phải dùng để chỉ người xấu. - Lưu [流] có nghĩa gốc là trôi, chảy, rồi nghĩa phái sinh là rày đây mai đó. - Manh [氓] có hai nghĩa, một là "người dân", xưa dùng để chỉ trăm họ; hai là "dân quê". Âm xưa...

- Đôi khi, mọi người hay dùng từ "bùng binh" để chỉ nơi giao lộ, vòng xoay hay còn gọi là vòng xuyến. Nguồn gốc của từ "bùng binh" này là gì? - "Bùng binh" vốn không phải là giao lộ. Đây là phương ngữ Nam bộ, vốn dùng để chỉ một địa hình sông nước. Cụ thể, "bùng binh" là chỗ phình rộng giữa...

"Sa thải" là một từ gốc Hán, (viết là 沙汰). Từ này vốn có nghĩa là "đãi cát" (sa nghĩa là cát), nghĩa bóng là "bỏ cái xấu, giữ cái tốt". Do cái nghĩa bóng này mà "sa thải" thường dùng trong các trường hợp đuổi việc (Từ điển Đào Duy Anh, 2005, trang 662). * * * Nguồn: Ngày Ngày Viết Chữ...

- Do đâu mà những chuyện khó giải quyết, khó trả lời lại gọi là "hóc búa"? - "Hóc búa" vốn là lối nói của những người đốn gỗ. Ngày xưa chưa có cưa máy cá nhân thuận tiện như bây giờ. Cũng chẳng phải hễ ai đi rừng thì đều "kéo cưa lừa xẻ". Dụng cụ gọn nhẹ và cơ động nhất lúc bấy giờ chỉ là cái...

- Tại sao nói "tuyệt cú mèo", cái gì đó tuyệt vời thì liên quan gì đến con cú mèo? - "Tuyệt cú mèo" nghĩa là "tuyệt vời, rất tuyệt, đạt đến mức coi như lý tưởng, không còn chê chỗ nào được nữa" (theo Từ điển từ ngữ Nam Bộ của Huỳnh Công Tín, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2009). - Nguồn gốc...

- Tại sao hai người yêu nhau thì gọi là bồ bịch? - Bồ bịch là một từ ghép, chỉ hai nông cụ. Bồ là dụng cụ đựng lúa, có đáy; bịch cũng là dụng cụ đựng lúa nhưng là tấm ví khoanh tròn, không đáy mà lấy nền nhà làm đáy. Ca dao có câu: "Bởi anh chăm việc canh nông; Cho nên mới có bồ trong bịch...

"Lấy le cua gái" là lấy cái gì làm cái gì? - Mình hay nói "lấy le", "làm chuyện đó để lấy le", vậy lấy le là lấy cái gì? "Le" là từ gốc Pháp, xuất phát từ chữ "L'air" nghĩa là dáng vẻ. "Lấy le" hay "làm le" nghĩa là "tỏ vẻ, làm ra vẻ". - Vậy "cua" gái là thế nào? Tán gái thì liên quan gì đến...

Sự đặc biệt của từ "đặc biệt" : "Đặc biệt" là từ gốc Hán, viết là 特别, trong đó: - "Đặc" là con bò (trâu) đực. Các bạn học tiếng Hán sẽ biết chữ "đặc" là bộ ngưu (牛). Trong nghi lễ thời vua Thuấn (một vị vua "điển hình tiêu biểu" của Trung Hoa cổ đại) có một lễ tế chỉ giết một con bò. Nhấn...

★Tổ chức★ Từ gốc Hán, viết là [ 组织], trong đó: - Tổ là xếp các sợi dây nằm dọc; - Chức là dùng các sợi dây ngang đan vào các sợi dây dọc. "Chức" cũng có nghĩa là "dệt" (dệt tơ, dệt vải). Người con gái dệt vải gọi là "Chức Nữ" (trong Ngưu Lang Chức Nữ). Tổ chức (vốn là động từ, nhưng cũng...

★Phù phiếm★ Từ gốc Hán, viết là [ 浮泛], trong đó - Phù là nổi trên mặt nước và đứng yên một chỗ; - Phiếm là nổi trên mặt nước và trôi đi trôi lại. Phù phiếm vốn dùng để chỉ sự vật, tính cách hay thay đổi, sau này dùng để chỉ sự viển vông, không thiết thực, không thực tế. * * * Nguồn: Ngày...

★Tào khang★ Từ gốc Hán, viết là [ 糟糠], trong đó: - Tào (đúng ra phải dùng là "tao") nghĩa là bã rượu, cám gạo; - Khang là vỏ trấu. "Tào khang" là những thứ gần như bỏ đi của hạt gạo, vốn chỉ những thứ không giá trị, chỉ người nghèo khó mới dùng. Sau này chuyển nghĩa, chỉ người vợ gắn bó với...

★Thiết tha★ Từ gốc Hán (tôi thật sự không thể tin nổi một từ có vẻ thuần Việt như này mà cũng có gốc Hán ahuhu), viết là [ 切 磋], trong đó: - Thiết là cắt; - Tha là mài. Từ này xuất phát từ bài thơ "Kỳ ức 1" trong Kinh Thi, viết rằng: ".. Như thiết như tha Như trác như ma. Sắt hề! Hạn hề...