Thỉnh thoảng, khi thức dậy, tôi lại chào buổi sáng bằng tiếng thở dài. Cuộc đời là một chuỗi những âu lo, làm sao tránh khỏi những lúc hoang mang không biết đời mình rồi sẽ ra sao? Giới hạn giữa được và mất quá mong manh, có rồi lại mất, ngày hôm qua còn là của mình nhưng có ai biết được đến hôm nay hay ngày mai liệu có phải sẽ trở thành của người khác hay không?

Tôi cuống cuồng tìm cách níu giữ những thứ mình mất đi, tôi mệt nhoài trong mỗi phút phải gồng mình hứng chịu những cơn mưa đời không biết đến bao giờ mới tạnh.

Tôi đã từng ước, giá mà tôi được trở lại tuổi thơ, khi mà những mơ ước của tôi chỉ dừng lại ở tấm áo mới, cuốn truyện tranh. Tuổi thơ là khi tôi dễ dàng tìm được cảm giác thỏa mãn và hạnh phúc nhất, chỉ cần được nghỉ học một buổi là đã cảm thấy minh ngập tràn trong hưng phấn của năng lượng hạnh phúc mang lại. Nhưng giờ đây tôi rất khó để tìm về cảm giác đó. Hạnh phúc nhất là khi được làm trẻ con, dù rằng thời trẻ con thì cứ mong được làm người lớn.

Chiều tắt nắng, tôi đi bộ tha thẩn trên phố, thấy dòng đời vẫn hối hả, có lẽ tôi đã lạc trong sự hối hả đó quá lâu. Có quá nhiều những áp lực đè nén trong lòng khiến đôi khi tôi không biết mình thật sự cần gì, muốn gì, và đâu mới là thứ thật sự khiến tôi hạnh phúc.

Bất giác, tôi thở dài giữa dòng đời tấp nập những tiếng thở dài khe khẽ. Tôi dừng chân dưới một căn chung cư cũ kỹ, leo hết những nấc cầu thang nhỏ bé đầy rêu phong, ghé vào một quán cà phê nhỏ. Catinat chiều mưa vẫn buồn và lắng đọng như thế, tình khúc Phú Quang da diết đưa tôi ra khỏi những câu hỏi "vì sao" cứ bủa vây lấy tôi mỗi lúc lạc lòng.

Buổi chiều bao trùm hình bóng nhỏ nhoi bên góc ban công thẫn thờ nhìn ra phố. Cuộc đời là những niềm vui chưa tày gang, là những nỗi buồn cứ bám riết lấy ta không nguôi. Đời dù ô trọc mà vẫn phải gượng cười, đời dù cay đắng mà vẫn phải nuốt ngược vào trong. Những cuộc chiến ở đời, ai thắng ai thua rồi cũng phải về lại với cát bụi. Gọi là cõi tạm mà sao phải khổ như thế?

Tôi để đôi chân trần được nghỉ ngơi trong chốc lát trước khi lại mệt nhoài ngược xuôi trên đường đời. Tôi nhận ra rằng hạnh phúc là vô hình, là khi tôi ngồi ở đây, nhìn qua kẻ lá thấy mưa bắt đầu rơi tí tách, cuộc đời lững thững trôi, gánh hàng rong vẫn xuôi ngược giữa tấp nập thành thí, kẻ khóc người cưối, hỉ nộ ái ố, tôi bước ra khỏi những cuộc chiến vô nghĩa trong cô độc. Tôi thử tha cho những điều đã làm minh đau đón, sư tha thứ đó là món quà danh cho chính tôi, để tôi có thể thanh thản mà bước tiếp bởi không ai có thể đi xa nếu cứ gánh theo trên vai những uất hận ở đời.

Hạnh phúc là khi tôi được bình an.

Mọi thứ đều sẽ có cách giải quyết, nút thắt nào cũng sẽ có cách để mở, người cần đến sẽ đến và người cần đi sẽ buộc phải ra đi.

Thời còn phụ việc ở một "showroom" xe hơi, tôi từng chứng kiến một việc mà mãi tận sau này tôi vẫn ghi nhớ và coi đó như một bài học cho cuộc sống lẫn công việc kinh doanh của tôi.

Một buổi sáng trời mưa tầm tã, có một vị khách đến hỏi về các mẫu xe bán tải. Tại thời điểm đó, dường như không một nhân viên kinh doanh nào đứng dậy bước ra tiếp ông, tôi đoán có lẽ là vì dáng vẻ của vị khách kia không mấy làm họ hào hứng. Ông ta mặc một bộ đồ cũ sờn bạc thếch, nước mưa ướt sũng càng làm cho bộ quần áo thêm phần thảm hại, chiếc xe 67 từ thời "một nghìn chín trăm hồi xưa lắm" được ông dụng tạm ở trước cửa, bảo vệ cũng chẳng buồn đưa thẻ xe. Cứ thế ông đi vào, sờ hết chiếc xe này đến chiếc xe khác. Một bạn nhân viên định đứng lên đuổi ông đi nhưng mọi người ngăn lại vì sợ sếp tổng sẽ xem được qua camera và khiển trách. Thế là họ đùn đẩy tôi ra để tiếp đón vị khách kia vì tôi đang là nhân viên thử việc.

Tôi bước ra, lễ phép chào hỏi, tận tình tư vấn bởi vì trong suy nghĩ của tôi lúc đó thì đây là công việc của tôi, tôi nhận lương để làm tốt vai trò này và việc bán được hàng hay không chưa quan trọng bằng việc tôi đã làm hài lòng người đến xem xe. Hơn hai tiếng đồng hồ vã mồ hôi vì những câu hỏi đi hỏi lại của vị khách kia, về kết cấu xe, về màu sắc, về hạn bảo hành.. tôi bắt đầu cảm thấy thẩm mệt.

Những nhân viên khác thì nhìn ông bằng đôi mắt xem thường ra mặt và tất nhiên họ cũng không quên ném một cái nhìn đầy thương hại cho sự "vất vả" của tôi.

Bỗng ông vỗ tay "đánh bộp" lên chiếc mui xe, dõng dạc nói rõ từng chữ: "Bác lấy hai chiếc này, thanh toán tiền mặt nhé!".

Tôi trợn mắt, tám nhân viên có mặt tại đó bỗng sững sờ như những pho tượng, ánh mắt của mọi người thật khó mà diễn tả. Nó vừa thất sắc, vừa bất ngờ, vừa hoài nghi mà lại như "tiếc nuối". Sau câu nói gây "chấn động" đó, vị khách kia rút điện thoại ra gọi cho ai đó. Mươi, mười lăm phút sau, một chiếc xe ô tô khác chở một bao tải tiền đến để ký hợp đồng mua xe. Người mang tiền

Đến ăn mặc đẹp hơn, áo sơ mi hàng hiệu, giày tây bóng loáng, và là "đệ tử" của người đàn ông lôi thôi lếch thếch với chiếc xe cà tàng mà chúng tôi đã nhìn thấy.

Hợp đồng mua bán được ký nhanh gọn, tôi được nhận vào làm nhân viên chính thức ngay ngày hôm đó. Nhìn theo bóng vị khách kỳ quai đang rướm người đạp nổ chiếc xe 67 cũ kỹ với chiếc càng như đang muốn long ra sau mỗi lần đạp của ông, tôi cảm thấy mình đã học được một bài học quá lớn trong cuộc đời. Đối với con người, dựng vội "trống mặt mà bắt hình dong"!

Thỉnh thoảng, có người than phiền với tôi rằng thật khó lòng để làm gì với 5 - 10 triệu đồng ở giữa đất Sài thành nhộn nhịp này, muốn bắt tay vào khởi nghiệp thì phải có vài ba trăm triệu mới được. Cũng không ít bạn ở tỉnh lên thành phố học than rằng bố mẹ gửi tiền ít quá, không đủ sinh hoạt ở nơi đắt đỏ bậc nhất nước. Và đột nhiên, tôi cảm thấy mình may mắn, vì ít ra, cuộc đời đã từng đẩy tôi đến nỗi cùng cực khi chỉ là một cô bé oắt con, để giờ đây tôi luôn cảm thấy biết ơn với những gì cuộc đời đang đem lại, dẫu buồn, dẫu vui..

Mùa hè năm 2008, tôi chạm chân tới Sài Gòn. Trên những chiếc xe buýt nồng nặc mùi người, mùi hối hả là tôi của tuổi 15, ngây ngô và khờ dại thật sự. Tôi mất định hướng, tôi khóc ầng ậc mỗi khi nghe người ta nhắc đến ba, đến mẹ. Chuyến xe buýt cuối cùng kết thúc sau một lần bị lừa thì cũng là lúc tôi và mẹ chỉ còn mười mấy nghìn đồng để chia đôi với nhau. Không nhà ở, không thức ăn, không phương tiện đi lại, không người thân. Chúng tôi chỉ có đôi chân để đi và đôi tay để làm việc. Tôi xin phụ bán hàng, xin được ngủ lại và được ăn cơm hai bữa mỗi ngày. Mọi người bây giờ nhìn thấy tôi ít bao giờ ăn sáng, chẳng phải tôi óng eo kén chọn mà là bởi vì dạ dày tôi quen rồi. Quen từ thời phải tiết kiệm từng bữa ăn sáng nên bây giờ sướng không quen, ăn vào đau dạ dày.

Chủ cửa hàng đuổi, vì tôi cứ trốn vào nhà kho mà khóc rưng rức, tôi lại ôm bọc quần áo, lội bộ hàng mấy cây số để xin việc khác. Tôi không biết vì sao mà lúc đó trong tâm trí tôi không có suy nghĩ về việc từ bỏ hay cạy cục xin xỏ, dù rằng tối cũng có nhiều họ hàng khá giả. Tôi vẫn muốn đi học, vào đại học là niềm hi vọng duy nhất của tôi lúc bấy giờ. Nhưng những trung tâm giáo dục thường xuyên luôn là nỗi ám ảnh của những đứa gà mờ như tôi. Tôi bị đánh, bị nhấn đầu vào bồn cầu, bị đe nẹt uy hiếm hằng ngày bởi những "đàn chị" trong trường. Nhưng tôi lì lợm đến mức bạn bè cho là "vô liêm sỉ" khi vẫn vác mặt đến học. Tôi không từ bỏ, tôi không sợ bị ức hiếp, miễn là được đi học! Tuổi ăn tuổi ngủ lại thiếu thốn, lần đầu tiên tôi biết thế nào là sự nhục nhã đến cùng cực khi nhặt lại hộp phở xào dang dở của con gái chủ tiệm vứt vào thùng rác cạnh lối đi.

Tôi không đi chơi, không quà vặt, không ra tiệm "internet" để "chat chit" sau giờ làm như những người làm cùng. Tháng lương đầu tiên, có thêm ít chúng tôi thuê được chỗ ở do chính mình tự trả tiền, có thể ăn thêm những bữa ăn ngoài. Trong tôi lúc đó không còn ước mơ nữa mà là tham vọng, tôi nuôi dưỡng nó ngày qua ngày, tháng qua tháng, mọi thứ tồi tệ đến với tôi đều chỉ là động lực, tuyệt nhiên không bao giờ có sự trách cứ.

Và tôi vẫn sống. Đến bây giờ. Tại đất Sài thành rộng lớn này từ những ngày xa xưa khốn khó cho đến hôm nay, tôi vẫn giữ nguyên nhiều thói quen trong đó có thói quen ăn hết đồ trong đĩa của mình.

Vì sao tôi sống được với 0, 5 đô la ở tuổi 15? Vì tôi có hi vọng, hay nói khác hơn là "tham vọng". Cuộc sống này, nếu chúng ta không có hi vọng, thì dù ta có 100 triệu hay 100 tỷ trong tay cũng chẳng thể làm được gì một cách hiệu quả. Không phải Sài Gòn đã bớt đắt đỏ hơn, cũng không phải tôi mạnh mẽ hay may mắn. Chỉ là do các bạn còn sự lựa chọn, còn được đong đếm, còn được trong vòng "an toàn". Tôi không có sự lựa chọn, tôi phải sống! Thế thì, cứ sống và làm việc như thể chỉ cần ngưng lại các bạn sẽ chết, sẽ đói, sẽ không có ai dạng tay ra cứu vớt, hãy tạm quên đi những sự trợ giúp xung quanh mình (dù có).

Bản năng trời phú cho con người chính là bản năng sinh tồn, bao nhiêu cũng sống được, ở đâu cũng sống được. Còn hi vọng là còn tất cả.

Ngày trước tôi có một "talkshow" với tên là "Đạp lên thủ thách", nhiều người vào chỉ trích tôi dùng từ "thô lỗ", tại sao lại là "đạp".. Tôi chỉ cười, nhưng tôi không sửa. Vì với tôi, riêng tôi thôi, thử thách là thủ phải đạp lên vì cuộc đời vốn không công bằng như truyện cổ tích. Vậy rồi những người chỉ trích tôi thời gian để bày giờ cũng có những chương trình mở đầu cùng là "Đạp lên..". Vậy đó, nếu bạn làm điều gì mà bạn cho là đúng, thì hãy làm đi, đùng nghe ai cả. Bởi vì quyền nói là của họ nhưng không ai phải chịu trách nhiệm cho những thất bại, khổ đau của bạn - ngoài bạn.

Cuối năm 1997, nhà tôi dọn về một căn nhà gỗ trong con hẻm ngoàn ngoèo phải đi qua mấy bờ ao mới vào được tới nơi. Thời gian chúng tôi ở căn nhà đó cũng không dài, nhưng có một cấu chuyện làm tôi nhớ mãi.

Căn nhà gỗ được xây trên một mảnh đất rất lớn, xung quanh là ao tù, cây cối um tùm, có cả một cái chuồng gà không biết của ai nhưng chắc chắn không phải của nhà tôi. Mấy ngày đầu tới ở, tôi sợ lắm, vì đêm đêm cứ nghe tiếng cười rú lên từ cái chuồng gà đó. Ngày xưa đi tè toàn ra sản ngồi, còn nhỏ mà. Nhưng vì sợ nên tôi ráng không đi vào ban đêm. Bữa đó đêm trăng sáng tôi một quá chịu hông nổi nên mở cửa rón rén ra sân, vừa đi vừa ngoái lại nhìn chuồng gà mà tim đập thình thịch. Vừa mới ngồi xuống, tự nhiên tôi thấy cái bóng đen thui xoẹt qua sau cánh cửa, rồi tiếng cười rú lên. Hồn bay phách lạc, tôi bỏ chạy tung dép, nước nôi cũng tung toé, thiệt phát gớm. Rón rén vào đắp chăn, tôi thao thức tới sáng. Cũng ngạc nhiên là ba mẹ tôi tỏ ra bình thản với cái sự lạ ở chuồng gà.

Sáng hôm sau tôi mới hỏi mẹ, mẹ nói có một chị thần kinh không được bình thường hay về ở trong chuồng gà vào ban đêm, ban ngày thì đi đâu mất. Mấy lần tôi cũng thấy chị xuất hiện vào ban ngày, đầu tóc rối tung, quần áo nhem nhuốc, tụi con nít trong xóm mỗi lần thấy chị là rượt theo ném đá, ném bèo vào người chị, vừa ném vừa là làng lên: "Ahhhh, con điên, con điền kia lại bây". Tôi đứng trong nhà ngó ra, mẹ tôi nói "Con tuyệt đối không được tham gia vào mấy trò nghịch ngợm đó, người ta cũng là con người, mà nếu người ta không bình thường thì đó là cái tội nghiệp đáng được thông cảm chứ không có gì để đem ra chế giễu". Nói rồi mẹ tôi đi ra xua đám trẻ con đi chỗ khác, chị "điên" thì cứ ngờ nghệch khóc cười.

Có một bữa trưa ngủ dậy, tôi ra ao chơi. Đi ngang chuồng gà thấy chị "điên" ở trong đó. Một tay chị cầm phấn vẽ vẽ lên tường, tay kia cầm cái cái chối xương mới "chôm" của mẹ tôi. Thấy tôi, chị mừng rỡ ra nắm tay lôi vô, gỉ tôi ngồi xuống. Rồi chị lấy cái chối xương chỉ lên bảng. Tôi sợ sệt nhưng cũng ấp ủng hỏi: "Chị thích làm cô giáo hả?", chị gật gật rồi cười hi hí: "Có giáo, cô giáo!", tay thì chỉ vô đám sách, giấy, báo không biết lượm ở đâu về.

Thì ra chị "điên" thích làm cô giáo.

Mùa mưa năm đó, mấy cái ao xung quanh xóm nước dâng lên, tràn ra đường đến đấu gối. Người lớn thì đi làm hết, tụi nhỏ chạy lông nhưng đi chơi, có một thằng cu không biết nghịch ngợm thế nào lại lội ra giữa dòng nước rồi sợ quá đứng luôn ngoài đó không vô được. Thằng cu ấy khóc la om sòm. Cả đám nhỏ đứng trên bờ chưa biết tính sao thì nghe tiếng chân thình thịch sau chuồng gà, chị điên "chạy ra, lội tới giữa dòng, cắp thằng nhỏ vô nách rồi đi ngược vô. Vô tới nơi chị thả nhỏ đánh rầm xuống đất rồi bỏ đi vô lại chuồng gà, miệng lại ê đọc chữ, tay lật lật mấy cuốn sách nhàu nhĩ cáu bẩn mới lỗi từ đâu về.

Kể từ bữa đó, con nít tụi tôi cũng chơi cùng với chị" điên ". Mấy đứa dồn nhau vô cái chuồng gà bé tẹo, ngồi khoanh tay làm học trò cho chị dạy học. Trưa nắng chang chang, chị" điên "leo lên cây me sau vườn để hải quả thảy xuống cho đảm nhỏ. Cuộc sống cứ bình lặng trôi đi, không một ai biết chị" điên "là ai, tên gì, từ đâu tới. Mọi người chỉ biết chị ấy" điên "nhưng vẫn biết mình có ước mơ là gì, vẫn sẵn sàng giúp đỡ người khác dù người ta nghĩ rằng chị" điên "là một con người vô thức.

Ít lâu sau, nhà tôi lại dọn đi nơi khác. Ngày chuyển đi tôi đợi mãi mà không thấy chị về chuồng gà, chắc là lại đi kiếm ăn hay nhặt nhạnh sách, báo ở đâu đó rồi. Gom được mớ truyện cũ và tập tô màu, tôi đem để trong chuồng gà cho chị" diện".

Chúng ta thường chê bai người điền, thậm chí là không ít người buông lời trêu chọc. Nhưng không ít người điền cũng có ước mơ, cũng biết giúp đỡ khi thấy người khác gặp khó khăn. Còn thủ hỏi trong xã hội này, bao nhiêu người không điện nhưng không biết ước mơ của mình là gi? Bao nhiêu người tỉnh táo nhưng chẳng bao giờ biết giúp đỡ một ai?

Chiều hôm qua đi ngang đường 45 thì nghe n tiếng thét thất thanh, rồi tiếng rú ga. Nhìn ra vẫn kịp thấy một em trai chắc chỉ khoảng 16, 17 tuổi. Dáng người em nhỏ thó, ốm nhom, mặc cái áo so mi đen như quạ, tóc tại xõa xưởi đang gống mình trên chiếc "Dream huyền thoại", một tay vit ga còn tay kia ôm "chiến lợi phẩm" vừa giật được của một đôi vợ chồng chạy xe trên đường vừa chạy em trai vừa dáo dác ngoái nhìn đằng sau xem có ai đuổi theo mình không. Mặt mũi hằn lên một nét sợ hãi tột cùng, chắc mới vào nghề, đầu cũng không đội mũ bảo hiểm. Bất giác mình nghĩ, đường cắt nhau như thế, nhỡ mà xe tải từ đầu đâm ra thì không biết tài sản trong cái túi em vừa giật được có đủ để giữ mạng cho em không?

Lại nói về chuyện ăn cướp. Trước đây mình có nghe về một gã trộm cướp táo tợn vô cùng chuyên hành nghề ở các bệnh viện lớn, nơi mà để được mổ, được xạ trị phải tốn từ chục triệu trở lên. Nhiều thân nhân người bệnh bán nhà bán ruộng để gom góp tiền, nêm chặt vô lưng quần chờ sáng mai đóng viện phí cứu người thân, thế mà chỉ trong một phút ngả lưng chợp mắt, bọc tiền đã không cánh mà bay.

Lạ lùng thay, con trai của gã trộm thiện nghệ đó mới 16 tuổi đầu đã mắc chứng bệnh u ác tính tinh hoàn. "Đi đầu loanh quanh cho đời mỏi mệt", gã trộm đưa con vào một trong những bệnh viện mà gã từng hành nghề. Một buổi sáng tinh mơ, các điều dưỡng đang lách xách đẩy mấy cái xe thuốc thì bỗng nghe tiếng gào khóc thảm thiết của vợ gã. Bọc tiền để chữa bệnh cho cậu con trai duy nhất nối dõi đường đã không mà bay..

Thế đó, cho người khác cảm xúc gì, nếm trải gì thì cũng sẽ có ngày người khác cho mình lại cảm xúc đó, nếm trải đó. Cho đắng nhận đắng, cho ngọt sẽ nhận ngọt. Cướp của người mà chi? Sẽ có ngày người cướp lại của mình những thứ khác còn lớn lao hơn, khiến mình đau đáu hơn.. Có vay sẽ có trả!

Tôi có một anh bạn, mấy năm trước anh kể với tôi là muốn học ngành Y đặng sau này ra làm bác sĩ, anh thích chữa bệnh cứu người. Nhưng ba má anh thì nghĩ khác, họ cho rằng học ngành y tốn nhiều thời gian và tiền bạc trong khi gia đình cũng không quá dư dả, hơn nữa khi ra trường lại phải mất tiền "chạy" vào biên chế, lương cũng ba cọc ba đồng "không tương xứng với công sức và trách nhiệm.

Thời điểm đó ngành ngân hàng đang" hot "danh xưng giám đốc công ty bất động sản cũng đang còn thời kỳ long lanh hoàng kim. Ba má anh khuyên học ngân hàng sau này ra làm ngân hàng cho sướng tấm thân mà gia đình cũng mở mày mở mặt với xóm giềng. Thôi thì ba má đặt đâu con ngồi đó, anh nói lời chia tay với ước mơ của mình để" cõng "ước mơ của đấng sinh thành.

Bẵng đi một thời gian dài gặp lại, anh ngậm ngùi kể: Khi anh ra trường thì cũng là lúc nền kinh tế chạm đáy, ngành tài chính chẳng còn hoàng kim như xưa. Anh vẫn ngày đi đêm về, lầm lũi gánh hết áp lực và sự khốc liệt trong mơ hồ vì bản thân anh chưa từng yêu công việc mà anh đang làm. Một năm sau thì anh bỏ. Anh bảo anh chẳng thể nào chỉ vì đi sai đường mấy năm mà vứt cả cuộc đời mình vào sự tẻ nhạt. Vậy là anh quẳng hết, vùi đầu vào ôn thi lại từ đầu để kiếm học bổng đi du học ngành Y ở tuổi sắp sửa hai mươi tám.

Nhiều người thường hỏi vì sao tôi có thể kham cùng lúc nhiều việc. Vừa kinh doanh, vừa đi học, vừa viết sách, vừa có thời gian đi trò chuyện cùng sinh viên. Miệt mài, mải miết mỗi ngày mà chưa bao giờ thấy tôi than thở mệt mỏi, liệu có bí quyết hay" thuốc tăng lực"nào không? Tôi nghĩ cũng rất đơn giản thôi, vì tôi chỉ làm việc mà mình thích. Mà đã thích thì chẳng bao giờ thấy chán để mà mệt mỏi mặc dù đôi khi cũng có nhiều áp lực bủa vây.

Công việc, tình yêu, cuộc sống đều như vậy. Muốn hạnh phúc và phát triển lâu dài thì chỉ nên làm những việc mình thích. Đừng cố gò ép bản thân và sống bằng ánh nhìn của người khác. Làm việc gì mà ngay khi bắt đầu đã biết trước sẽ không đi đến kết quả thì tốt nhất là nên kết thúc luôn trước khi bắt đầu, như thế thì cuộc đời sẽ không bao giờ có cảnh dở dang.

Cuộc sống ngắn ngủi, hãy luôn tận hưởng và làm điều mình thích. Sống cho bản thân mình mới là sống - Sống bằng ánh nhìn của người khác thì khác nào sống như đã chết?

Tính đến bây giờ, đã qua 24 năm kể từ ngày Mẹ tôi về làm dâu nhà Bà và 7 năm kể từ ngày Ba tôi bước lên chuyến đò sang bên kia thế giới. Mẹ tôi vẫn thi thoảng kể về Bà - Mẹ chồng của Mẹ tôi.

Ngày đầu tiên Mẹ về ra mắt Bà, không có gì để nấu cơm, Bà chạy sang gánh bún trước nhà, và chỉ có đủ tiền mua cho Mẹ tôi một tô bún riêu.

Mẹ tôi về nhà chồng, không váy cưới lộng lẫy, không tiệc tùng sang trọng, chỉ có bộ áo dài của Bà và đưa dâu bằng chiếc xe đạp cũ của Ba tôi. Ngày lạnh, Mẹ chồng của Mẹ tôi bắc từng ấm nước lên bếp than rồi ngồi đợi rót vào bình thủy để con dâu đi làm về có nước nóng tắm.

Như bao phận dâu khác, Mẹ tôi cũng có "giặc Ngô, Bà biết hết. Nhưng có lẽ bênh con dâu cũng dở mà bênh con gái cũng chẳng hay nên Bà chỉ im lặng, vì Bà thương cả hai. Mẹ tôi mang bầu, muốn mua cho con dâu chút đồ tẩm bổ những sợ các con gái tị nạnh nên Bà phải giấu vào bụng túi thịt mới mua ở chợ, tạt qua phòng Mẹ tôi rồi đi ra ngay. Mẹ chồng của Mẹ tôi chẳng ngần ngại lấy số đó nhà âm thầm ra ngân hàng vay vốn rồi cầm tiền về lén lút đưa cho con dầu bảo cầm đi lấy vốn mà làm ăn. Lúc nào Mẹ tôi mua cho Bà tâm áo, mảnh vải hay miếng g1 ngon thì Bà đều hỏi mã. Mã bao giờ Mẹ tôi cũng phải nói giá thật rẻ nếu như không muốn Bà căn nhân. Mẹ chồng của Mẹ tôi đã từng như vậy đó! Dẫu cuộc sống có những" biến động"đổi thay, nhưng Mẹ tôi luôn nhớ về Ba với những hồi ức tốt đẹp nhất!

Một thời nghèo khó vất vả đã qua đi, kỷ niệm của quãng thời gian đó có lẽ quá khó khăn để phai mờ trong trái tim của mỗi người. Mẹ chồng của Mẹ tôi bây giờ đã già, hằng ngày vẫn tỉ mẩn nhật chó mèo hoang về nuôi, ai không biết chữ đến nhờ Bà viết đơn giúp bà cũng cặm cụi viết, xóm có việc cần nhờ Bà cũng đội nắng đội mưa đi, họp mặt Cựu chiến binh Ba vẫn hào sảng như thuở nào. Nhưng đêm xuống có lẽ là buồn nhất và dài nhất đối với Bà khi những người con trai đã lần lượt bỏ Bà đi trước.

Lần gần nhất tôi về thăm Bà, trước lúc chia tay Bà cũng lại lum khum gói cái bánh, cái kẹo cho tôi mang đi như khi tôi còn nhỏ. Bà vẫn mặc chiếc áo ấm màu lá úa, chiếc áo ấy có lẽ còn già hơn cả tuổi tối.

Những lỗi làm rồi sẽ được thời gian bôi xóa, nhất là khi người thì đã nằm lại nơi đất lạnh, người thì tộc đã ngả dôi màu. Không còn trách móc, những cán đo hay sự dần vật. Chỉ còn lại duy nhất đó là ký ức. Những ký ức rất đẹp cứ lặng lẽ nặng lòng nhau.

Có lẽ khi hành trình cuộc đời dân đi về hướng hoàng hôn, Bà tôi và Mẹ tôi sẽ lại ở cùng nhau. Hai người phụ nữ của hai thế hệ nhưng lại có cùng những mất mát và nói đớn đau sẽ lại tìm về với nhau, tiếp tục cùng nhau đi nốt những bước chân còn lại của cuộc đời.

Trong cuộc sống này, thấy người ta ngã ngựa. Nếu không cao thượng đến mức đưa tay cứu th thôi mặc kệ cũng được, đừng có quay lại bồi cho người ta một đạp cho chết luôn. Hãy nhớ, không ai nắm được bàn tay cả đời, cũng chẳng ai dám chắc mình ngồi vững mãi trên yên ngựa. Nhỏ một ngày..

Nhân quả thì có người tin - người không. Đơn giản bởi vì cuộc sống khó có thể biết trước được điều gì sẽ xảy ra, mà nhân quả thì lại luôn gõ của một cách không báo trước.

Mùa đông năm đó quả thật rất lạnh. Mưa rả rích đêm ngày, bầu trời gầm lên những tia sét như muốn xé toạc đi màn đêm đen đặc. Ngoài đường chẳng còn ai qua lại ngoại trừ hai mẹ con của một gia đình nọ, họ dắt tay nhau lầm lũi xuyên màn đêm, người mẹ đã gõ của nhà một người họ

Hàng thân thuộc nhất với bà để xin gửi đứa con gái mười ba tuổi của mình. Chồng của bà ấy đã qua đời vì tai nạn vào tháng trước. Sau lễ tang, hai mẹ con bị gia đình chồng đuổi ra khỏi nhà không thương tiếc. Tiền bạc không, công việc không, người đàn bà dường như không biết phải làm gì để tiếp tục nuôi nấng đứa con gái bé bỏng duy nhất của mình. Cắn răng chôn chặt nỗi xót xa, bà xin gửi con bé ở nhà họ hàng một thời gian để đi làm ăn xa rồi từ từ sẽ quay về đón nó.

Đáp lại lời khẩn khoản của bà là sự lắc đầu lạnh lùng của người họ hàng kia cùng với lời nói: "Hai mẹ con mày đi đâu thì đi đi, con gái tao sắp về, nó không thích có người khác trong nhà!"

Cánh cửa đóng sầm lại, người đóng dường như không muốn gượng nhẹ tay. Một âm thanh khô - khốc thay cho lời xua đuổi.

Đường cùng, bà ấy quyết định đưa con bé đi theo bên mình, đói no sướng khổ gì cũng mẹ con sống với nhau. Bà xin được một công việc tạp vụ ở một nhà nghỉ nhỏ trong thị trấn và xin nhận lương thấp hơn mọi người chỉ để được người chủ chấp nhận một thỉnh cầu, đó là hãy cho con gái của bà được ngủ cùng bà trong nhà kho chứa đó.

Mỗi ngày, có con gái phụ bà dọn phòng, giặt "drap" nệm. Những chiếc bao cao su đã sử dụng vứt bừa bãi trên nền phòng, bà mẹ vội vàng nhặt lấy bằng tay không vì sợ đứa con gái của mình nhìn thấy chúng. Đôi tay bà sưng vều mưng mủ

Vì phải giặt hàng núi đồ dùng khách sạn bằng tay. Nhưng chỉ cần được nhìn thấy đứa con yêu dấu, bà như quên đi hết mọi khó nhọc.

Hàng đêm, hai mẹ con năm ôm nhau trong góc nhà kho chật hẹp, đầy chuột bọ rúc rích và không có lấy một ánh đèn. Họ nói với nhau về những dự định, về tương lai, về nơi có những ánh đèn sáng chói, về thức ăn ngon và về một ngày mai tươi sáng hơn.

Nhiều người họ hàng khác đã nói với họ rằng cuộc đời họ đến đấy đã là chấm hết, không một lối thoát nào dành cho họ, có ăn có mặc là đã quá may mắn rồi, đừng ảo tưởng thêm! Những lúc như thế, người mẹ đều bịt tai cô con gái của mình lại rồi xua đuổi những kẻ kia đi chỗ khác.

Gần mười lăm năm sau..

Cô con gái nhỏ bé năm nào trở thành một luật sư nổi tiếng của thành phố. Cô được vinh danh là tuổi trẻ tài cao, trở thành một nhân tố sáng giá được nhiều người nể phục. Câu chuyện quá khứ đói rách của mẹ con cô tưởng chừng như là đáng khinh ở nhiều năm trước, thì nay lại được ca ngợi như một điển tích của nghị lực phi thường. Họ cùng nhau sống trong một căn hộ sang trọng luôn lấp lánh ánh đèn vàng, cùng nhau đi du lịch ở những nơi xa hoa nhất, cùng nhau ăn những món sơn hào hải vị của cuộc đời này. Nhưng.. họ chưa bao giờ quên góc nhà kho tăm tối năm

Nào, chưa bao giờ quên chén cơm ôi nhưng cũng phải gắng mà nuốt vì không còn gì để ăn. Tất cả như nhắc nhở họ rằng nghèo không phải là cái tội, nhưng nếu cam tâm để mình sống mãi trong cái nghèo thì là một tội lớn!

Vào ngày kia, con mưa đầu đông rả rít không ngừng kéo theo những con gió lùa lạnh buốt, chiếc ô tô đưa cô nàng luật sư trở về nhà đỗ xịch trước cổng. Cô bắt gặp người họ hàng năm xưa của mẹ mình đang nép đằng sau bụi hoa nhài trước nhà.

Họ cũng như mẹ con cô cách đây mười lăm năm.. Nhưng cô thì không chọn cách làm như họ đã từng..

Nhiều năm trước đây, khi đó tôi khoảng 11 tuổi, có một lần ba và tôi dừng lại mua đồ ở một của hiệu bách hóa ven đường. Tôi cảm thấy mất thời gian khi ba cứ đứng đợi người ta trả lại 1000 đồng tiền thừa, cô bán hàng lục lọi trong hộp tiền khá lâu khiến tôi bực bội giục ba thôi đừng lấy nữa..

Ba tôi im lặng không nói gì, nhận 1000 đồng từ tay người bán hàng, vuốt thẳng tờ tiền, gấp làm đôi rồi cho vào túi. Rồi một điếu thuốc ba nhớ tay đánh rơi xuống đường dính đất lấm lem, ba cũng cúi xuống nhặt, phải bùn đất rồi giắt trên tai. Tôi cũng bực.

Mãi tận mấy năm sau, ba có nhắc lại chuyện này và nói với tôi rằng: "Lúc nào con biết quý trọng" tiền lẻ "và những thứ tưởng chừng nhỏ nhặt thì con mới có thể giữ gìn được" tiền chẵn "và những điều lớn lao hơn."

Sáng nay mua cà phê, nhân viên thối lại 1000 đồng, cầm trên tay và bất chợt nhớ lại câu chuyện của mười mấy năm trước. Dù là tiền lẻ hay tiền chẵn, là vật giá trị hay tầm thường, nhưng nếu nó được làm ra từ sức lao động chân chính, thấm đẫm mồ hôi, đôi khi có cả nước mắt, đều cần được trân quý như nhau.

Đã có rất nhiều lời cảnh báo về những tảng băng trội trong thời điểm trước khi xảy ra thảm họa từ các con tàu đi trước. Nhưng cấp dưới nhận điện cảnh báo đã phớt và chúng không hề được chuyển đến đài chỉ huy thuyền trưởng. Điều này cho chúng ta hiểu được rằng đừng nên quá trông cậy và phó thác mọi việc vào tay cấp dưới của mình.

Titanic được hãng White Star Line tuyên bố là con tàu không thể chìm, nhung trên thực tế nó đã đàm phải tảng băng cao 100 ft và nằm lại đáy đại dương chỉ trong hơn giờ đồng hồ. Quả thật không nên quá tin vào lời quảng cáo.

Khi thảm họa xảy ra, hành khách tại khoang hạng nhất và hạng hai dễ dàng tiếp cận các thuyền cứu sinh, nhưng khách tại khoang hạng ba và hạng tư phải vượt qua các cầu thang hành lang phức tạp hơn. Cuối cùng thì theo một số nguồn tin cho rằng các cánh của dẫn sang khu vực khác tại khoang hạng bét đã bị đóng chặt. Đa số phụ nữ và trẻ em khoang hạng nhất và nhì được cứu sống. Còn đa số trẻ em hai khoang hạng bét đã thiệt mạng. Phân hóa giai cấp là hiện thực không thể chối cãi ở bất kỳ xã hội nào. Đó là lý do con người luôn muốn kiểm thật nhiều tiền để có được sự công bằng và hưởng các trụ đài tốt nhất trong trường hợp cấp thiết. Đừng than thở cuộc sống thiếu công bang, việc đó không mang lại công bằng cho bạn, chỉ có hành động mới mang lại thứ bạn muốn.

J. Bruce Ismay - Giám đốc điều hành White Star Line đã vội vàng rời tàu trên chiếc thuyền cứu hộ số 13. Tương phản với hình ảnh đó là một doanh nhân người Mỹ - ông Benjamin Guggenheim cùng với người hầu của mình là Victor Giglio, Khi phát hiện ra con tàu đang bị chìm, họ đi thay lễ phục và nói rằng: "Chúng tôi đã mặc những bộ đồ đẹp nhất và chuẩn bị chìm xuống như những quý ông". Cuối cùng người ta phát hiện ra họ ngồi trên ghế uống rượu và hút xì gà. Vậy đó, sự "quý ông" không thể đánh giá qua vẻ bề ngoài và địa vị xã hội. Bản chất của một con người chỉ được bóc trần khi họ phải đối mặt với sự sợ hãi và cái chết. Đừng bao giờ xem thường những "người hầu", bởi vì đôi lúc họ còn cư xử "quý ông" hơn cả những "quý ông".

Vào cái ngày định mệnh đó, máy điện tín của Titanic bị hỏng và Phillips cùng Bride đã mất gần trọn ngày để sửa chữa. Vì thế, họ ngập trong đống điện tín chưa gửi đi. Cuối cùng, khi máy được sửa xong và thu được tín hiệu mạnh từ trạm Halifax, Phillips cho rằng đã hoàn thành công việc. Chỉ ngay trước khi ông đi ngủ lúc khoảng 11: 00 tối, sĩ quan điện tín trên chiếc Californian Cyril Evans đã cố gắng cảnh báo Titanic rằng có một núi băng lớn ngay phía trước, nhưng Jack Phillips mệt mỏi trả lời "Thôi đi! Im đi! Tôi đang bận! Tôi đang làm Cape Race!". 39 phút sau, con tàu va phải tảng băng thần chết. Phải nói thế nào nhỉ? Bạn có thể là 1 người tận tụy và chăm chỉ đến 99%, nhưng chỉ 1% lơ đễnh chủ quan, bạn đánh mất cuộc đời và giết chết nhiều người.

Đừng bao giờ bỏ qua bất cứ lời cảnh báo nào.

Trước khi thảm họa xảy ra, thuyền trưởng Edward Smith đã lệnh cho con tàu tăng tốc khí quan sát của ông cho thấy trời khá đẹp và biển khá yên tĩnh. Hãy tin tôi, thảm họa luôn chục chờ ở những lúc tưởng chừng như bình yên nhất. Hãy cẩn thận! Đừng bao giờ ngủ quên trong "bình yên".

Hai sĩ quan trên tàu Californian thấy Titanic dùng lại và sau đó khoảng một giờ nó bắt đầu bắn pháo hiệu. Họ đã thông báo cho Thuyền trưởng Stanley Lord. Những quả pháo hiệu Titanic bắn lên có màu pháo cấp cứu đối với White Star Line, nhưng lại thiếu sự đồng bộ trong các quy định hàng hải thời ấy, thuyền trưởng Lord bối rối và không biết chúng là pháo cấp cứu. Ông nói "Tiếp tục quan sát đi" và ngủ tiếp. Hoảng loạn, mất bình tĩnh là nguyên nhân của mọi bất hạnh. Không phải lúc nào tư duy khác biệt cũng phát huy lợi thế. Sự khác biệt trong kinh doanh là chìa khóa thành công. Nhưng khác biệt trong "cách kêu cứu" thì là cánh của để dẫn đến cái chết nhanh nhất vì chẳng ai hiểu bạn đang kêu cứu.

Mấy mươi năm trời sống với ba tôi là những chuỗi ngày sóng gió không bình yên, điều đó làm nên áp lực về tâm lý và sự khó tính của mẹ tội sau này. Thỉnh thoảng tôi và "nàng" cãi nhau nặng lời, giận hờn triền miên. Thật ra điều đó thể hiện rằng người phụ nữ nuôi con đơn thân đã có đơn hơn, yếu đuối hơn. Cãi nhau đã đời, "nàng" lỗi tôi ra "oánh", "oánh toe" như cái giẻ rách. Tôi thề "nghỉ chơi" với "nàng", nhưng được mấy bữa thì "chơi lại".

Khi tôi lớn và bắt đầu biết yêu đương, ra ngoài kinh doanh, những bữa cơm với mẹ cũng thua dần. Áp lực công việc bên ngoài khiến tôi cáu khi mẹ tôi than phiền hay muốn tâm sự điều gì đó. Nhiều lúc tôi đang làm việc, "nàng" cầm "smartphone" phi qua chỗ tôi hỏi hạn chỗ này đánh chữ thế nào, chỗ kia bấm ra làm sao. Tôi cũng cáu. "Nàng" cáu lại, bảo lúc bé tôi là đứn mỏ nhọn, hỏi nhiều hơn mẹ hỏi bây giờ những mẹ chẳng cáu. Rồi "nàng" nguẩy mông đi.

Một đạo trước, tôi nói mẹ làm thủ tục sang Mỹ định cư, tôi luyện thuyên nói về những thứ anh sinh xã hội tốt đẹp trên đất Mỹ. Mấy bữa cơm tối có tôi, "nàng" khẽ khàng bóng gió: "Nghe nói ở bển có đơn lắm, ai biết nhà nấy hà", tôi xua tay: "Tốt chứ mẹ đỡ nhiều chuyện, con thấy được đó". Mà mẹ tôi vốn vậy, từ bé đến lớn chỉ cần tôi nói tôi muốn thì mẹ chẳng từ chối diều, gi dù ràng không biết bản thân có muốn hay không. Tôi bận nên chỉ hay hỏi mẹ tôi giấy tờ đến đầu rồi, đã đi phỏng vấn như lịch hẹn chưa, mẹ tôi am úr.

Rồi thỉnh thoảng mẹ kể cho tôi nghe chuyện trước đây mẹ có một người đàn ông người Pháp theo đuổi, lần cuối cùng trước khi về nước, ông ấy đến tìm xin đưa mẹ theo cùng, mẹ đã né tránh, ông ấy bỏ lại một bó bông hồng ở cửa rồi đi không trở lại. Cám cảnh con gái còn nhỏ dại, đang tuổi mới lớn, mẹ tôi không nỡ đi thêm bước nữa. Ngày nào đọc báo cũng thấy cha dượng làm bậy với con gái riêng của vợ, "nàng" đâm ám ảnh, rồi cương quyết khép mình trước những cơ hội "làm lại". "Nàng" sợ dư luận soi mói một người đàn bà đi thêm bước nữa, "nàng" sợ miệng đời gièm pha, "nàng" sợ mai mốt con gái đi lấy chồng sui gia sẽ đánh giá, "nàng" sợ gia đình mới của "nàng" sẽ làm "nàng" xao nhãng sự quan tâm với tôi - làm tôi tủi, "nàng" sợ đủ thứ..

Mà khi đó tôi cũng ích kỷ, tôi chỉ muốn mẹ ở với tôi. Nhưng tôi không hề nghĩ rằng khi tôi lấy chồng, những đêm đông lạnh giá tôi có chồng ủ ấm thì mẹ chỉ vò võ một mình trong căn phòng rộng thênh thang, chống chọi với những nỗi cô đơn và kỷ niệm bủa vây, những con họ trái mùa mà tôi chẳng hề hay biết. Tôi có thể sẻ chia niềm vui, nỗi buồn, sự bực dọc trong công việc và cuộc sống hằng ngày cho chồng mình - Còn mẹ thì chỉ

Có một mình gặm nhấm những muộn phiền, âu lo khi tuổi xế chiều cứ sầm sập lao đến.

Rồi tôi nhận ra rằng Mỹ chỉ là ý muốn của tôi, chứ chưa bao giờ là giấc mơ của mẹ. Trái tim mẹ đã đặt ở một nơi khác. Nơi đã từng hiện diện trong những lời kể, trong những câu thơ bài hát mà ai đó viết tặng.

20.10 năm nay, tôi không tặng mẹ tôi váy áo phấn son như mọi năm. Tôi tặng mẹ giấc mơ trong chiếc hộp. Chiếc hộp trách nhiệm, đạo đức, nỗi lo sợ đã nhốt giấc mơ của mẹ quá lâu. Tôi có trách nhiệm phải giải phóng sự giam cầm đó và cùng "nàng" thực hiện ước mơ còn dang dở trước khi quá muộn..

Tôi còn nhớ khi ông Jerry Jones xuất hiện tại trận đấu bóng giữa Arizona State và Notre Dame ở sân vận động AT&T cùng với chiếc điện thoại nắp gập cũ kĩ, cả thế giới chăm chú vào nó và báo chí cùng đưa tin. Trước sự quá đỗi kinh ngac của công chúng, ông đã cười khi giải thích lý do vì sao mình không sử dụng một chiếc điện thoại hợp thời hơn: "Tôi có thể bảo vệ AT&T ở vị trí dẫn đầu với chiếc điện thoại nắp gập của mình, nó hữu ích đối với tôi." - Ông nằm trong top 10 tỷ phú thể thao giàu nhất thế giới với tài sản ròng khoảng 2, 7 tỷ USD.

Warren Buffet, luôn nằm trong danh sách những tỷ phú giàu nhất thế giới suốt 20 năm qua, nhưng nhà đầu tư cổ phiếu vĩ đại nhất thời đại vẫn sống trong ngôi nhà 3 phòng ngủ ở giữa thị trấn Omaha trị giá 31.500 USD (khoảng 661, 5 triệu đồng) mà ông đã mua sau khi lập gia đình 50 năm trước.

Hay khi nhắc về Ingvar Kamprad, tỷ phú đồ gỗ nổi tiếng của Thụy Điển. Tôi cứ nghĩ chắc ông phải sở hữu tầm vài chục chiếc xe từ hàng Ferarri hay Porsche trở lên. Nhưng không, hiện tại ông vẫn đi chiếc Volvo đời 1993. Ngoài ra, ông vẫn đi máy bay với loại vé phổ thông và thường mua hàng giảm giá. Thậm chí mỗi lần ông về quê lại vào tiêm cắt tóc làng với giá 5 Euro như những người nông dân nghèo.

Jeff Bezos, CEO của trang thương mại điện tử nổi tiếng Amazon vẫn sử dụng chiếc xe bình dân Chevrolet Blazer đời 1988 mà cha ông đã mua cho từ năm 1994.

Nhiều người thường cho rằng "hạng" vé máy bay sẽ thể hiện được họ là ai, vì vậy việc chọn hãng bay đôi khi không vì tính thuận tiện hay dịch vụ tốt mà là.. chọn thương hiệu. Rất nhiều cô nàng xinh đẹp cố sống cố chết vòi người yêu, thậm chí là chạy vạy vay mượn để cốt mua cho được tấm vé máy bay hạng thương gia, để cạnh hộ chiếu rồi chụp ảnh đăng lên mạng xã hội, check in phòng chờ thương gia, để thể hiện đẳng cấp. Có lẽ chuyện cười ra nước mắt chính là cái thời mà người ta tranh nhau thể hiện sự "sang chảnh" qua cái cuốn vé máy bay, tên hãng bay. Những người như thế chắc có lẽ chẳng bao giờ biết được rằng năm 2006, sau khi dự hội nghị APEC tại Việt Nam, thủ tướng Singapore Lý Hiển Long đã về nước bằng một tấm vé máy bay của hãng Tiger Airway, một hãng hàng không giá rẻ với trị giá chiếc vé chỉ xấp xỉ hơn một triệu đồng tiền Việt, trong khi ông cổ chuyên cơ riêng - tất nhiên.

Đó là một số trong rất nhiều chính trị gia, tỷ phú thế giới, họ giàu và có điều kiện thật sự, các bạn ai ai cũng đều ngưỡng mộ họ nhưng chưa bao giờ chúng ta bắt gặp một trong số họ trung tài sản lên mặt báo để thỏa mãn trí tò mò cũng lòng ghen ty của công chúng. Họ cũng tìm cách nhu tiết kiệm các chi tiêu phục vụ cho mục đích cá nhân chứ hoàn toàn không giống như suy nghĩ

Của nhiều người rằng: Có tiền phải tiêu cho đã, phải thể hiện cho người khác thấy mình có tiền.

Hầu hết các doanh nhân lỗi lạc thật sự, mỗi lần họ xuất hiện trên mặt báo đều là để chia sẻ những kinh nghiệm trong quá trình xây dựng sự nghiệp cũng như định hình lại tư duy sống đúng đắn cho giới trẻ. Và công chúng của họ cũng không quá quan tâm đến việc họ sở hữu dòng xe sang nào, sống trong căn biệt thự ra sao bởi vì thứ duy nhất mà họ cần chỉ là những bài học quý giá, đó mới là thứ thật sự cần cho họ! Công chúng thường mong muốn biết xem những người giàu họ có xe gì, ở căn nhà ra sao, tài sản có bao nhiêu. Nhưng sự thật là xem xong, những thứ đó vẫn là của những người kia chứ không biến thành của họ được. Trong khi thứ mà họ mất lại là thời gian quý báu của bản thân.

Nhưng nếu ai đó đón nhận nghiêm túc và hứng thú trước những chia sẻ về kinh nghiệm thực tiễn của người giàu có - Thì nó lại hoàn toàn là của bạn! Và bạn có thể sử dụng nó để bổ trợ, xảy, dụng cho mình những thứ mà bạn muốn.

Khi một ai đó qua đời, trên tiểu sử của họ sẽ chỉ ghi những điều họ đã làm được cho xã hội, cho nhân loại. Chứ làm gì ghi họ có bao nhiều nhà, bao nhiêu xe, bao nhiêu đồ hiệu?

Có lẽ sau khi đọc xong bài viết này bạn sẽ nhìn ra ô cửa cuộc đời và vẫn thấy ở đâu đó còn có những người phải nhịn ăn nhịn mặc, chắt chiu

Từng đồng để mua cho kỳ được chiếc iPhone thế hệ mới nhất cho bằng bạn bằng bè, cho đẳng cấp được nâng tầm. Liệu họ có biết được rằng:

Giá trị thật sự của mỗi người không nằm ở iPhone - iPad - mà là I am!

Nhiều người nói với tôi rằng cuộc đời này thật thà là chết, chỉ có thủ đoạn mới sống được. Ở khía cạnh nào đó thì không hẳn điều trên là sai, nhưng nó cũng không đúng và hoàn toàn là chưa đủ. Cuộc đời sẽ dạy con người nhiều thứ, trong đó có cả khả năng phản kháng và tự vệ để sinh tồn. Nhưng nếu không giữ được bản năng thành thật làm gốc, người chưa tổn hại đến ta mà ta đã vội gian dối với người thì chắc chắn rằng không bao giờ có kết quả tốt đẹp.

Năm 2012 là thời gian khó khăn nhất của công ty tôi. Là một người trẻ, trong tôi cũng chứa đầy sự hoài bão, khát khao, lý tưởng. Tôi tham vọng khôi phục lại làng lụa, ngành lụa truyền thống, tham vọng mà rất nhiều tiền bối đi trước tôi đã từng nỗ lực để thực hiện. Thời gian đầu, tôi cũng xuất được rất nhiều đơn hàng ra nước ngoài thông qua kênh thương mại điện tử cũng như các mối quan hệ của mình. Thừa thắng xông lên, tôi hùn vốn để sở hữu một phần xưởng sản xuất, để sản phẩm làm ra mang thương hiệu của tôi chứ không phải là B2B (Business to business) như tôi vẫn làm.

Tất nhiên, tôi phải gánh nhiều hơn những chi phí cố định. Hằng tháng tôi phải trả thêm chỉ phí nhân chi phí thuê nhà xưởng, chi phí nguyên phụ liệu.. hàng tá thứ trông chờ vào những hợp đồng ngày càng ít ỏi dần vì áp lục

Cạnh tranh.

Đến tháng thứ sáu, tiền vốn lưu động vơi dần đi lợi nhuận do các hợp đồng thua thót mang lại chỉ đủ để bù đắp chi phí nhân viên và tiền thuê văn phòng. Nhiều công nợ không thu được vì các công ty, khách hàng người nước ngoài chịu ảnh hưởng khủng hoảng kinh tế trầm trọng đã tháo chạy về nước, bỏ lại những khoản nợ không thế đòi. Tôi hoang mang vô cùng, mỗi ngày thức dậy là một ngày âu lo. Không có kinh nghiệm quản lý nhà xưởng, tôi bị thất thoát, bị kê khống giá thành nguyên liệu đầu vào. Những container hàng không xuất đi được nằm chết gì ở cảng và tiền kho bãi thì vẫn phải tốn đều đều không sót ngày nào.

Hàng tồn kho nằm đó, nhân viên thì xuống tinh thần, cá nhân tôi cũng chưa tìm được lối ra. Mắt thâm quầng, mặt tái dại đi vì mất ngủ. Tôi đã từng nghĩ, hay là giải thể công ty, bán đi có phản trong xưởng sản xuất. Tôi còn quá trẻ để có thể bắt đầu lại từ đầu. Nhưng rồi nhìn những nhân viên của mình, tôi tự nhủ là một người cảm cương, ngay lúc khó khăn nhất tôi phải đứng ở đầu sóng ngọn gió để gánh vác chứ không phải là tìm cách tháo chạy bỏ mặc đời sống của những người đã đầu quân cho tôi để tới đâu thì tới.

Một buổi sáng, tôi nhận được điện thoại của một chị ban, chị ấy bảo rằng có bà bạn Việt kiểu mới

Về thăm quê chuẩn bị sang tuần thì về lại bên đỏ, muốn tìm ít khăn lụa tơ tằm loại tốt để mang sang làm quà biểu. Biết bên tôi có kinh doanh loại này nên giới thiệu sang cho tôi bán lẻ. Cuối cuộc nói chuyện, chị bạn không quên nháy nhỏ: "Bà ấy mua tầm mấy chục cái, mày cứ chém đẹp vào, tiền triệu vào, dừng lấy giá sỉ làm gì cho thiệt thòi. Việt kiều thì lắm tiền mà!"

Buông điện thoại xuống, tôi ngẫm nghĩ, vài mươi cái khăn lụa bán lẻ, nếu tôi lấy tiền triệu như chị bạn tôi mách thì tiền lãi cũng không phải là ít, như thế thì có thêm chi phí để trang trải trong thời gian khó khăn này.

Đúng hẹn, tôi tiếp chị Việt kiều vào cuối giờ chiều để giới thiệu cho chị ấy xem mẫu và chọn lựa. Sau hơn hai mươi phút xem tới xem lui, chị ấy chọn được vài chục mẫu và yêu cầu đóng hộp, tuyệt nhiên từ đầu đến cuối không hề hỏi giá cả. Tôi bảo nhân viên in hóa đơn thanh toán, rảo thật nhanh qua tờ hóa đơn, chị ấy nhìn tôi thảng thốt mất vài giây rồi rút tiền ra trả.

Một tháng sau, tôi đã tính tới việc gọi kế toán lên làm thủ tục tạm ngừng kinh doanh thì chị Việt kiều hôm nọ gửi email cho tôi. Chị ấy giới thiệu một khách hàng sang mua hàng của tôi, giá trị lên đến tiền tỷ. Toàn bộ hàng tồn trong kho được giải phóng ngay lập tức, công ty tại như hồi sinh. Trong email chị ấy viết: "Chi biết em hoàn toàn có thể bán với giá rất cao bởi vì chị có ra các hàng lớn để xem qua rồi, nghe chị là Việt kiều thì không ai dại dột lấy chuẩn giá sỉ cả nhưng em lại làm điều đó. Chị tin rằng em trọng đạo đức kinh doanh hơn là một ít lợi nhuận, điều đó cho thấy em đáng tin cậy. Nếu hôm đó em" chặt chém "chị, thì chị không bao giờ dám giới thiệu đối tác cho em."

Tôi đã chọn cách làm ăn thành thật, kể cả trong lúc khó khăn nhất. Và kết quả khiến tôi không bao giờ phải hối hận với thái độ kinh doanh mà mình đã lựa chọn. Khi một doanh nghiệp, cả nhân, hộ kinh doanh có suy nghĩ chèn ép, chặt chém đối tác hoặc khách hàng của mình thì trước hết cần phải hiểu rằng chúng ta không bao giờ có thể qua mặt được họ. Với hành động đó chủng ta có thể thu về một ít lợi nhuận tức thời, nhưng sẽ mất đi các cơ hội tiềm năng. Họ có thể sẽ không nói ra, nhưng âm thảm rút lui tìm một đối tác khác đáng tin hơn.

Mất lòng tin của khách hàng là mất trắng, đó là hệ quả tất yếu của việc làm ăn gian dối. Kinh doanh là con đường rất dài, chỉ có uy tín mới giúp chúng ta đi hết được con đường đó, bằng không sẽ phải trả giá bằng sự thất bại, chết yểu.

Tôi có thể cam đoan với các bạn rằng, sự đố kỵ có ở khắp mọi nơi và bất kỳ ai cũng có thể là mục tiêu của nó. Từ tổng thống, nhà bác học, nhà du hành vũ trụ cho đến doanh nhân, bác sĩ, chị hàng rau, cô hàng cá, bác công nhân.

Vậy đố kỵ xuất phát từ đâu?

Tôi nghĩ đố kỵ là một căn bệnh. Vâng! Là một căn "bệnh" thật sự, có biểu hiện lâm sàng hẳn hoi chứ không phải là một trạng thái cảm xúc thông thường. Dưới đây là những dấu hiệu của người mắc "bệnh" đổ kỵ:

Tức tối khi người khác hơn mình. Người khác ở đây có thể là người có quen biết với họ, cũng có thể không. Và họ sẵn sàng "dìm" /hạ hay thậm chí là hại người đó khi có cơ hội.

Họ rất thích nghe về sự bất hạnh/đau khổ/ thất bại của người khác, họ ra vẻ đồng cảm an ủi nhưng trong bụng thì muốn cười đến chết đi được. Khi bạn vừa quay lưng đi, họ chạy về ăn mừng ngay.

Họ không bao giờ khen/khích lệ/chúc mừng người khác, trái lại họ thích nói những điều tiêu cực để mong nó ít nhiều phải vận vào bạn. Ví dụ nếu họ thấy bạn có thành công trong cuộc sống họ sẽ nói: "Đường dài mới biết ngựa hay. Nếu họ thấy bạn lấy được tấm chồng ưng ý, họ sẽ nói" 30 chưa phải là Tết ". Đại loại vậy.

Họ thích buôn chuyện về người khác và có thể dành hàng giờ quý giá của cuộc đời chỉ để nói về một mặt nào đó không tốt của ai đó. Họ cho rằng sai lầm/khuyết điểm của người khác là chuyện không thể chấp nhận. Và các bạn dễ dàng nhận ra rằng thị giác của những người mắc" bệnh"đó kỵ thường không được tốt vì họ chỉ nhìn thấy điểm xấu của người khác chứ không nhìn thấy những khuyết điểm của chính mình.

Một khi đã đố kỵ thì con người ta sẵn sàng nói ra những điều tưởng chừng là vô lý nhất chỉ nhằm mục đích thỏa mãn sự tăng xông của bản thân.

Nếu bạn hỏi tôi rằng chúng ta phải xử lý thế nào với những kẻ mắc bệnh đổ kỵ, nếu họ đem lòng đố kỵ ta thì phải thế nào? Tôi sẽ khuyên bạn rằng hãy yêu thương họ. Bởi vì là một căn bệnh nên nó cũng mang lại nhiều hệ lụy cho sức khoẻ, đã đọc một tài liệu chỉ ra rằng sự đố kỵ chồng chất trong thời gian dài dễ dẫn đến rối loạn chức năng miễn dịch, mất cân bằng chức năng đại não, khả năng chống bệnh tật giảm yếu, từ đó tăng bệnh cao huyết áp, bệnh động mạch vành, bệnh mạch máu tim, đau đa dày, nôn do thần kinh viêm ruột kết do dị úng, lão hóa sớm. Họ thật sự đáng thương hơn là đáng giận, đúng không?

Nếu bạn không thể yêu thương họ, thì hãy tránh xa và phớt lờ họ đi. Hãy hít thở một bầu không khí trong lành để tiến về phía trước, tiếp tục thực hiện những hoài bão của bản thân thay vì cùng họ hít chung một bầu không khí căng thẳng đối đầu, ghen tức.

Đố kỵ là khi bạn thừa nhận người đó hơn bạn, hơn rất nhiều và bạn không có cách nào để vượt qua họ. Đừng tự lừa dối bản thân rằng họ không xứng đáng được thành công được hạnh phúc. Ai cũng xứng đáng, kể cả bạn. Vì vậy nếu thật sự không cảm thấy hài lòng khi ai đó hơn mình, hãy cố gắng phấn đấu một cách công bằng để vượt qua họ nếu bạn có thể. Thay vì tìm mọi cách để kéo họ xuống, sao bạn không học hỏi họ để vươn lên, thậm chỉ còn vươn cao hơn?

Khi tui nói học là con đường ngắn nhất, ít chông gai nhất để thoát nghèo, vài bạn gửi tin nhắn phản bác tui, bảo tui nói lý thuyết suông. Quan điểm của các bạn là muốn thành công thì phải học theo người thành công, đi theo con đường mà họ đã đi thì mới được! Chứ học đại học ra chỉ lấy tấm bằng để đập ruồi, hàng năm bao nhiêu cá nhân ra trường là bấy nhiêu người thất nghiệp.

Tui tôn trọng quan điểm của các bạn, nhưng tui nói cho các bạn nghe nè. Các bạn có thể chê lý thuyết, nhưng các bạn không thể thực hành cho tốt được nếu như chưa nắm vững lý thuyết, chưa tập đi thì đừng vội chạy. Chẳng ai dạy các bạn hàm số cao siêu nếu như mà điền bảng cửu chương các bạn cũng không thuộc. Tui thấy nhiều bạn bây giờ rất thích học theo người thành công, tui hoan nghênh điều đó bởi vì học hỏi người khác là điều cực kỳ tốt. Nhưng tui không hoan nghênh cách mà các bạn học. Thiệt! Các bạn học họ mặc "vest" đen, đi giày tây, cầm ly rượu sao cho thiệt điệu nghệ, cầm cây tăm xỉa răng sao cho "quý sờ tộc". Các bạn học họ cách mở miệng ra là nơi dự án triệu đồ, xưng mình là tỉ phú đô la, chém về thông số kỹ thuật siêu xe, đi đâu thấy xe đẹp là đúng vào chụp ngay một cái ảnh để "post facebook" nói chuyện làm giàu. Đây là học vẹt! Thậm chí có phân lố bịch.

Tui kể cho các bạn nghe câu chuyện thế này. Bữa nọ tui đang ngồi ăn sáng, bà đầm tây đi ngang qua thấy tui ăn toàn rau củ và uống hai cốc nước hoa quả thì mắt sáng mừng rỡ hỏi có phải vi ăn thế này mỗi sáng mà có "body" eo uốt thế kia không. Đang mệt nên tôi gật đầu đại.

Không ngờ bà ấy quay ra đổi ngay đĩa thức ăn đầy năng lượng của mình thành một đĩa giống hệt như tôi, môi chúm chím cười duyên như tràn đầy niềm hy vọng về một ngày mai có vòng eo 54. Lúc đó tui hối hận vô cùng, vì tui đã không nói với bà ấy rằng trước khi ăn cái đĩa rau này tui đã làm một bát phở, hai quả trứng, một cái bánh táo và một tách cà phê nhiều sửa, hầu như ngày nào tui cũng ăn nhiều như vậy, nhưng tui không béo là vì cơ địa của tui như thế. Bạn không thể hình dung được rằng khi bạn cố học hỏi một ai đó mà không tìm hiểu cho rõ ngọn ngành, cội rễ, bản chất vấn đề thì đấy là sự học hỏi không có hiệu quả.

Người thành công, họ học rất nhiều. Trường lớp dạy cho họ kiến thức, trường đời dạy cho họ cách luồn lách, "lobby", thậm chí là cách giẫm đạp lên người khác để mà tồn tại (đó là sự thật), họ học người hơn họ, học luôn cả người dưới họ, học từ ông tỉ phú nhà hàng xóm đến ông đối tác bên kia trái đất, học từ ba lao công trên văn phòng đến bác xe ôm ngoài đầu hẻm. Chứ họ không bao giờ có khái niệm chỉ học ở những người thành công mà coi khinh những người làm công việc bình thường. Tốt nhất là bạn hãy nên học những gì mà họ học. Chứ không phải là học những gì mà

Họ thể hiện ở bên ngoài. Bạn có thể bắt chước cử chỉ của họ, nhưng bạn không bắt chước được khí chất. Có thể bạn chưa thành công như mong đợi ở thời điểm này, nhưng học hỏi bằng tất cả chí tiến thủ để vận dụng sẽ tốt hơn là cóp nhặt thông tin tư đâu đó rồi gom vào lập đàn thắp hương hô mưa gọi gió.

Và cuối cung là: Đừng có đổ thừa tại trường đại học. Bạn thất nghiệp là do năng lực của bạn chưa thật sự đủ để người ta mời bạn về làm việc, chứ không phải vì bạn học đại học ra nên thất nghiệp (7) Có thể hệ thống giáo dục hiện tại chưa dạy ta nhiều kiến thức thực tiễn như các nước tiên tiến, nhưng nếu bạn có chí tiến thủ, nếu bạn thật sự muốn, ở trường không dạy kiểu Tây thì về nhà bạn hoàn toàn có thể tự học kiểu Tây. Bọn sinh viên bên Tây học trên lớp thì ít mà tự học, tự thảo luận nhóm, tự ra đề tài để phát triển thì nhiều. Lớn rồi, trên 18 tuổi là tự bắt đầu tổ chức được rồi chứ cần gì phải thầy cô kèm cặp như lớp 1 lớp 2 mà đổ lỗi cho nhà trường? Trường dạy các bạn lý thuyết, nền tảng cơ bản như thế, còn phát triển nó ra thực tiễn như thế nào là do khả năng của bạn. Chết vì thiếu hiểu biết thì không được đó là lotass, (lỗi tại số) nhé. Okê?

Các bạn muốn bỏ học để khởi nghiệp, giương cao ngọn cờ "làm giàu không khó". Tui ủng hộ. Nhưng dùng có lôi kéo mấy đứa ham học ra khỏi trường cho giống các bạn, nếu tự tin là mình đúng thì không cần phải lôi kéo thêm ai để lấy tinh thần. Ai cũng cách tỏa sáng của riêng mình, nhưng nếu chọn sai cách tỏa sáng, các bạn sẽ bị cháy trụi lủi..

Đối diện nhà cũ của tui có một hàng xôi của thím Bảy. Mỗi sáng đúng boong 5 giờ rưỡi là thím quẩy gánh ra đó, lục tục chuẩn bị một hồi để 6 giờ là bắt đầu bán cho những khách đầu tiên đưa con đi học sớm.

Thím Bảy có dáng người nhỏ thó, tóc khô đét lúc nào cũng buộc vội bảng cọng dây vàng. Mấy lần đứng trên ban công, tui thấy cô gái đi xe ga, dáng cao ráo, xách túi sành điệu, tóc tai lượt là chạy ngang lấy vội hộp xôi rồi đi. Tui để ý tại tui thấy cô đẹp, mà tại tánh tui cũng nhiều chuyện nữa. Có một buổi sáng thím Bảy bị trúng gió xỉu trước hàng xôi, người ta gọi điện mãi hơn hai tiếng đồng hồ thì thấy cô gái sành điệu kia chạy đến. Lúc đó tui mới biết cô gái ấy là con gái ruột của thím Bảy.

Buổi sáng tháng bảy, trời mưa tẫm tã, hàng xôi vắng khách hơn mọi ngày. Tui lân la qua ăn phụ thím Bảy đĩa xôi cho nhanh hết để dọn hàng. Làm xôi cho tui xong, thím ngôi co vào góc bạt cho đỡ ướt, tay lời xấp tiến nhàu nhĩ từ sáng giờ bán được ra ngồi đếm, xếp gọn tờ năm ngàn ra năm ngàn, mười ngàn ra mười ngàn. Tâsm bạt xanh che mưa đã cũ và rách lỗ chỗ làm nước chảy tong tong xuống nền đất chỗ thím ngồi. Tui làm bộ hỏi: Thím Bảy có con gái đẹp quá heng!

Thím ngước nhìn tui mắt sáng rực rồi gật đầu, dừng luôn chuyện đếm tiền:

- Bây biết hôn, con gái thím sắp đi thi hoa khôi nghen.

Rồi thím thao thao kể về con gái rượu, chồng thím chết từ hồi thím còn trẻ măng măng với đứa con đỏ hỏn trên tay. Thím ở vậy một mình bươn chải đủ nghề để nuôi con gái khôn lớn. Không dám đi bước nữa vì thương con, thím sợ cảnh cha dượng - con riêng. Học hết lớp 12 con gái thím đòi nghỉ để đi làm người mẫu theo niềm đam mê. Thím thương nên cũng chiều theo sở thích của con. Nói tới đây thím tặc lưỡi:

- Mà mèn ơi, từ hồi làm người mẫu con nhỏ cứ phải chạy theo quần quần áo áo. Tiền đi diễn được bao nhiêu đổ vào son phấn, đổi điện thoại cho bằng bạn bằng bè. Chiếc xe máy đó, thím phải lấy tiền tích cóp, cũng ráng chạy vạy thêm để mua cho nó chứ mỗi lần đi diễn về nó cứ than đi xe ôm hoài người ta cười. Làm người mẫu phải sang trọng mới được nể. Thôi, đời mình giờ có bao nhiêu cũng cho con hết.

Trời cũng vừa ngót mưa, khách tấp vào mua xôi làm câu chuyện của tui với thím bị gián đoạn. Tui trả tiền rồi đi về. Mấy bữa sau thấy thím gặp khách nào quen cũng luôn miệng:

- Ê bay, con gái thím thi hoa khôi rồi, bây nhắn tin bình chọn cho nó nghen. Thím giảm nửa tiền xôi.

Nói rồi thím cười hehe. Trán lấm tấm mồ hôi mà thím vẫn cười tươi roi rói, miệng không quên đọc đi đọc lại mã số bình chọn của con gái cho tụi tui bấm diện thoại.

Rồi con gái thím đậu hoa khôi thiệt, tui đọc được tin trên một tờ báo mạng nên chạy ra đưa thím coi để chúc mừng thím. Thím coi phớt qua, mắt cụp xuống, buồn buồn. Thấy lạ, tui hỏi thím có chuyện gì. Bỗng dưng thím Bảy òa khóc tức tưởi.

- Nuôi con cho nó lớn lên, bây giờ nó làm hoa khôi rồi thì nó không muốn nhận mẹ nữa vì mẹ nghèo hèn quá.

Tui chẳng hiểu mô tê gì hết, chú Tám xe ôm ngồi gần đó nói trỏ qua.

- Bữa con bả thì chung kết, tui chở bả qua ủng hộ nó. Bán được một ngày có bao nhiều đâu mà chơi sang mua một bó bông hồng tới ba trăm ngàn, ráng tặng cho con nhỏ. Ai ngờ nó đậu thiệt, bả đứng dưới mừng hét lớn, nước mắt ngắn dài bà lẻn qua chỗ người ta đang bu lại tân hoa khôi để tặng bông cho con nhỏ, miệng cứ la lớn má nè con, má nè. Mà con nhỏ nó không thèm nhìn. Rồi nó giới thiệu với báo chí bà má nuôi nào đó của nó, là chủ tiệm vàng lớn lắm trên Chợ Lớn. Nó quên bà má bán xôi rồi.

Cái câu "Nó quên bà má bán xôi rồi!" của chú Tám làm cho thím khóc như mưa như gió. Tui nghe xong trong lòng buồn rười rượi mà cũng không biết nói gì để an ủi thím. Khách quen đi ngang cũng tấp vô mua xôi, đặng chúc mừng thím có con gái hoa khôi. Thím cười buồn, trán vẫn lấm tấm mồ hôi, tóc vẫn buộc bảng cọng thun vàng, tay vẫn thoăn thoắt gấp ruốc, gói xôi cho khách.

Có hoa khôi thỉnh thoảng lên báo khoe hình chụp với má nuôi giàu có để người ta nể "gia thế" của mình. Mấy ai biết được đằng sau danh hiệu của cô là những gói xôi và một bà má bình thường nhưng không tầm thường.

Ở đời người ta vẫn có câu: "Con chê cha mẹ khó, chó không chế chủ nghèo."

"Em có đánh đối không?"

Trong công việc lẫn cuộc sống thường ngày, nhiều người rất e ngại hai chữ "đánh đổi". Hoặc thậm chí là khi nhìn vào một người có một chút thành quả trong cuộc sống nhất là phụ nữ người ta thường tặc lưỡi: "Chắc phải đánh đổi nhiều lằm!" Và chữ "đánh đổi" trong hoàn cảnh này thường được ám chỉ đến những vấn đề nhạy cảm. Chính vì thế nên vô hình trung người ta thường né tránh và phủ nhận nó.

Bữa hổm đang ngồi gặm móng tay uống cà phê với mấy ông anh, người mần giám đốc, người mần chức to trong nhà nước, người mần kiến trúc sư. Đang gặm ngon trốn thì ông anh mần giám đốc quay lại hỏi một câu:

- Em, để được như giờ em có đánh đổi không? Chỗ anh em, anh hỏi thiệt.

- Có ạ!

Ông chưa dứt cầu tui đã trả lời ngay và luôn, các ông ngồi cùng nghe tới đây thì tập trung hẳn. Nhiều cặp mắt chờ đợi đổ về phía tui như chờ coi một vở kịch kinh điển. Tui vẫn thong thả gặm móng tay như một loài gặm nhấm dây mẫn cán trong cái sự sót ruột của các ông.

Nhón ngón tay út vén nước uống trà như trong phim "quàng châu cách cách", tui làm bộ như mình là "quàng hậu". Nuốt ngụm trà đánh ực, tui hắng giọng.

- Trên đời này muốn được cái này thì phải chấp nhận mất cái khác, gọi đó là quy luật bù trừ cũng được mà gọi là quy luật đánh đổi cũng không sai. Nếu muốn học giỏi, thi đỗ đại học, thì phải chấp nhận đánh đổi thời gian, công sức để cày, văn ôn võ luyện. Doanh nhân ra xã hội làm ăn giao thiệp, đổi lại sẽ mất đi thời gian dành cho gia đình. Hay một vị bác sĩ uyên thâm về chuyên môn, sẽ mất bao nhiêu thời gian đóng cửa giam mình trong phòng thí nghiệm để nghiên cứu, tìm tòi? Em gọi đó là sự đánh đổi. Không mất thì sẽ không được, và có được thì sẽ có mất.

Còn nhớ ngày mới bắt đầu chập chững xây dựng sự nghiệp, một ngày tui chỉ ngủ cùng lắm là bốn tiếng đồng hồ. Từ một cô nàng phổng phao 42kg, tui rơi xuống chạm mốc 39kg, không ít búa rìu dư luận bủa vây lấy tui chỉ vì sự nghi ngại về tui nhưng tui vẫn kệ. Sau giờ làm việc người ta về nhà ăn cơm với gia đình, hẹn hò với người yêu xem phim cà phê, còn tui thì phi thẳng đến lớp học. Còn nhớ ngày mới bắt đầu viết cuốn tiểu thuyết đầu tay, không ngày nào mà tui ngủ trước 3 giờ sáng. Kỳ nghỉ dài người ta kéo nhau đi chơi, tui vẫn đóng cửa phòng miệt mài vào những con chữ. Nén cái tôi của mình xuống, học cách im lặng trước những lời xám xí sau lưng bởi vì không câu trả lời nào hoàn hảo, bằng thành quả của việc mà bạn đang theo đuổi.

Dứt bài phát biểu hùng hồn, bài phát biểu vĩ đại mang tính thế kỷ, từng tràng vỗ tay giòn giã vang lên, những đôi mắt ngưỡng mộ, ngời sáng rơm rớm nước nhìn tui đầy xúc cảm. Nhưng mà đó là do tui tưởng tượng thôi, mấy ông không vỗ tay, cũng không nhìn tui rơm rớm là nhìn tui với ánh mắt đầy hụt hẫng. Tưởng được nghe chuyện đánh đổi bi tráng, kịch tính. Ai dè chuyện cũ rích từ cái thời Napolén còn quấn tã.

Thực tế thì không phải ai cũng chấp nhận sự thật được - mất như vậy. Họ cho rằng đánh đổi là cái gì đáng xấu hổ lắm. Bởi vì cơ bản là họ hiểu sơ về sự đánh đổi. Hàng ngày, trong cuộc sống ai cũng phải đánh đổi, chỉ là họ không nhận ra mà thôi.

Muốn được mà lại không muốn mất gì, thì quên đi.

Đừng sính mác "Việt kiều", tội người ta.

Hơn chục năm trước, nhà nào có Việt kiều là oách lắm. Mỗi khi sắm cái tivi mới, chiếc honda mới hay thậm chí chỉ đồ đôi dép nhựa mới thì chòm xóm cũng xúm lại bàn luận: "Mèng đéc ơi, nhà có Ziệt kiều sướng thiệt heng! Có tiền sắm đồ suốt." Một phần vì tiền đô la vốn có giá, một phần khác vì qua phim ảnh thấy cuộc sống bên Tây màu mỡ quá, sang trọng quá, cái gì cũng tốt cũng hay hơn bên mình. Đâm ra mác Việt kiều trở thành cái gì đó rất "kiêu hãnh". Thiệt tình là bên Tây người Việt qua làm ăn kinh doanh thành đạt rất nhiều. Nhưng ở đâu cũng thế thôi, đồng tiền làm ra cũng phải đổ mồ hôi sôi nước mắt. Tiền đô la hay là tiền Việt Nam đồng thì để có được cũng đều phải khổ tứ lao tâm như nhau cả chứ không phải sung trên cây mà rụng độp độp chỉ đợi hứng là có. Mình sống trên xử mình, nói tiếng mẹ đẻ, ăn hột cơm quê mình mà nhiều khi sinh nhai còn khó huống gì họ đi qua xứ người, ăn bơ sữa xứ người ta, phải học tiếng nói của người ta?

Nhiều Việt kiều ở bên đó chỉ làm những ngành nghề phổ thông, lương có cao so với mệnh giá tiền Việt nhưng cũng chỉ đủ sống, đủ trả các hóa đơn, tiền nhà bằng hàng tháng. Chuyện nhiều người phải làm cùng lúc nhiều việc mà người ta thường hay gọi là "đánh nhiều job" ở quê nhà chắc cũng không phải là không hay. Qua những cánh thơ tay, những lần đánh dây thép về hỏi thăm tía má phải ráng nói sao cho tía má không lo, nói bên này sống sung sướng lắm cho tía mà an lòng.

Mỗi lần về thăm quê hương, những người đó phải gánh cái mác "Việt kiều" đến oằn cả đôi vai Người dư dả thì không nói làm gì, người nào thiếu thốn một chút là bạc tóc sau một đêm. Quà cáp cho họ hàng từ xa đến gần, láng giềng từ làng trên đến xóm dưới không thiếu một ai. Cái áo cái quần cho con Thắm con Lựu, chai nước hoa cho má, cây thuốc lá cho ba, cả thùng kẹo "socola" Mỹ cho sắp nhỏ. Về thăm quê mà không vali lớn vali bé xách đùm xách đề thì không phải là Việt kiều. Người này người kia nghe nhà ông Bảy, chú Tám có Việt kiều ở bển về chơi thì xúm xít lại nhà, người nào cũng trầm trồ: "Mèng ơ Việt kiều đúng là khác người, sáng láng và thơm mùi nước ngoài ghê bây ơi."

Ít ai biết được mỗi chặng về quê như vậy, qua lại xứ người, Việt kiều cũng phải cày thấy thương.

Bây giờ, thông tin đại chúng phát triển, cuộc sống của những người con xa xứ ở bên kia như thế nào ở quê nhà bắt đầu thấu hiểu dần dần. Nhưng tất nhiên là cũng còn không ít người vẫn mang tư tưởng xưa cũ, thấy Việt kiều về nước. Xài kỹ từng đồng thì biểu môi chê: "Việt kiều mà keo!" Không keo sao được, đồng tiền làm ra càng khó khăn thì sẽ càng phải tính toán chi li. Nhiều người nghe bạn bè, người thân về nước chơi là lân la hỏi thăm, vòi quà, xin tiền, gợi ý mua cái nọ cái kia. Không cho thì lại xí xó sau lưng là Việt kiều mà về nước không có quà, hay quà gì mà chỉ có mỗi thỏi "socola" chút xíu.

Ai xa quê cũng khát khao được trở về, được ăn canh chua cá kho, cà pháo mắm tôm, được hít hà mùi rơm mùi rạ hay thậm chí là cái mùi khói xe ở xứ mình, tiếng còi bin bin, xe máy chạy đầy đường đi xa sao mà nhớ. Họ trở về với cái tình, cái nhớ thì mình cũng hãy đáp lại với cái mong cái chờ, mong chờ tình thân, tình bạn, tình nghĩa chứ không phải trông chờ những chai nước hoa xách tay, những món quà Mỹ, quà Tây.

Đừng làm những chuyến hồi hương của những người con xa quê thêm nặng gánh ưu phiền, hãy để hành lý trở về của họ chỉ nặng mỗi nỗi nhớ và niềm thương.

Cuộc sống luôn là một chuỗi những lựa chọn, và lập nghiệp ở đâu là một trong những mắt xích quan trọng trong chuỗi chọn lựa đó. Ở Việt Nam, chúng ta có Hà Nội - là trung tâm hành chính, Sài Gòn - là trung tâm kinh tế và thêm một thành phố nữa đó là Đà Nẵng - với những ưu đãi của địa phương về thuế, môi trường sống mới. Các sinh viên sau khi ra trường, người trẻ muốn khởi nghiệp, đa số đều chọn những thành phố này để làm nơi thử sức, hòa nhập vào môi trường làm việc công nghiệp, năng động và nhiều thử thách.

Nhưng họ sẽ làm gì?

Trước tình trạng người người ùn ùn đổ về các thành phố lớn để tìm cho mình một cơ hội phát triển, gây ra hiện tượng "đất chật người đông". Chiếc bánh cơ hội bị chia nhỏ thành từng miếng làm sự cạnh tranh tăng cao. Thậm chí nhiều người còn không biết mình đến thành phố lớn thế này để làm gì, họ lạc lõng trong chính sự lựa chọn của mình. Họ chỉ biết là nhìn thấy nhiều nhiều người đổ về đây, thì họ cũng buộc bản thân phải hòa theo đám đông đó để tìm cảm giác an toàn, chọn những miền đất hứa theo xu hưởng chung của xã hội. Nhưng họ không biết rằng trong những đám đông như thế, có người thành công thì ắt phải có người thất bại.

Vậy lập nghiệp ở thành phố lớn có phải là sự lựa chọn tối ưu nhất?

Thật khó để trả lời đâu mới là giải pháp tối ưu, đâu mới là vị trí lý tưởng cho việc an cư lạc nghiệp của người trẻ. Bởi vì mỗi người sẽ có một hoài bão, ước mơ và dự định khác nhau. Rất nhiều bạn trẻ mà tôi đã biết, họ chọn cách.. về quê mở trang trại. Ở đô thị thì tấc đất tấc vàng, kiếm một mảnh đất để ở đã khó thì lấy đâu ra đất mà trồng trọt, phát triển mô hình VAC, vậy là anh ban điềm nhiên với thú vui tao nhã, trở thành "đại gia nông dân" khi cung cấp thực phẩm sạch cho các siêu thị ở những thành phố đô thị loại I.

Cũng có bạn khác, thấy quê hương có sản phẩm chủ lực là nước mắm, bạn trở về, công thức gia truyền đã có sẵn, chi phí nhà xưởng nhân công ở quê hương cũng thấp hơn so với ở thành phố lớn, vận dụng những gì đã học được, bạn nghiễm nhiên làm ông chủ xưởng nước mắm có tiếng với doanh thu tính bằng 8 con số mỗi năm.

Và nhiều người khác nữa cũng chọn cách trở về làm giàu trên quê hương. Bỏ lại sau lưng sự hào nhoáng thành phố sự cười bạn bè rằng học xong lại cắp gói về quê. Bởi vì chỉ họ mới hiểu rõ nhất, về quê họ có tất cả mọi điều kiện thuận lợi để bắt tay vào khởi nghiệp, còn ở lại, hành trang của họ chỉ có mỗi tấm bằng - một ước mơ, quá ít ỏi để "chiến đấu" trong môi trường cạnh tranh khốc liệt này.

Tôi vẫn nhớ như in nụ cười hiền của anh "đại gia nông dân" khi nói với tôi rằng: "Em thấy zìa qua làm chăn nuôi mà hay đó chị, ăn đồ sạch mỗi ngày, hít khói bụi ít đi." Thật ra anh chàng nghĩ đơn giản thế thôi, nếu ngày đó không quyết về quê làm chăn nuôi thì giờ này trước mặt tôi vẫn là một cậu sinh viên ra trường đôi năm, với mức lương vài triệu, chật vật xoay xở ở chốn Sài Thành đắt đỏ, chứ không phải là một ông chủ như thế này.

Vậy đó, chăn nuôi, bán nước mắm không có nghĩa là an phận không có hoài bão. Khởi nghiệp không nhất thiết phải mặc áo vest, đi giày tây, ở đô thị lớn, ngồi văn phòng sang. Quan trọng nhất vẫn là chúng ta muốn làm gì, và ở đâu thì đáp ứng được những điều chúng ta muốn?