Tiền lương tối thiểu

Tiền lương là gì?

Theo quy định tại khoản 1 Điều 90:

Tiền lương là số tiền mà người sử dụng lao động trả cho người lao động theo thỏa thuận để thực hiện công việc, bao gồm mức lương theo công việc hoặc chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác.

Khái niệm:

Khoản 1 Điều 91 Bộ luật lao động năm 2019:

"Mức lương tối thiểu là mức lương thấp nhất được trả cho người lao động làm công việc giản đơn nhất trong điều kiện lao động bình thường nhằm bảo đảm mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội."

Như vậy, Tiền lương tối thiểu là mức lương tối thiểu mà người thuê lao động phải trả cho người lao động làm công việc đơn nhất, trong điều kiện lao động bình thường, bù đắp sức lao động giản đơn và một phần tích luỹ tái sản xuất sức lao động mở rộng.

Đặc điểm:

Thứ nhất, Tiền lương tối thiểu được xác định tương ứng với trình độ lao động giản đơn nhất, chưa qua đào tạo nghề:

Tiền lương tối thiểu được xác định theo công việc giản đơn nhất, nghĩa là "trình độ không qua đào tạo." Điều đó được hiểu là người lao động chỉ yêu cầu trình độ lao động ở mức giản đơn nhất, lao động chân tay đơn thuần, chưa cần qua đào tạo về chuyên môn nghiệp vụ, không đòi hỏi về tính chất kỹ thuật phức tạp mà không phụ thuộc vào khả năng lao động thực tế của người lao động đó.

Thứ hai, Tiền lương tối thiểu được xác định tương ứng với cường độ lao động nhẹ nhàng nhất diễn ra trong điều kiện lao động bình thường:

Trong thực tế, hiện nay chưa có quy định cụ thể nào về cường độ lao động để xác định tiền lương tối thiểu. Việc hiểu "cường độ lao động nhẹ nhàng nhất" còn rất chung chung và khó xác định.

Thứ ba, Tiền lương tối thiểu phải đảm bảo mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ:

Mục đích của lao động là nhằm đảm bảo nhu cầu tồn tại của bản thân và gia đình của người lao động. Đó là nhu cầu tiêu dùng ở mức độ tối thiểu về vật chất và tinh thần để tồn tại và làm việc. Mà tiền lương tối thiểu nhằm bồi thường hao phí sức lao động thông qua việc thỏa mãn các nhu cầu sinh hoạt và tiêu dùng của con người: Ăn, ở, mặc, học tập, sức khoẻ và những nhu cầu khác.

Thứ tư, Tiền lương tối thiểu phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội:

Tiền lương tối thiểu chịu sự ảnh hưởng của tình hình kinh tế, xã hội trong từng thời kỳ không thể lấy một mức lương tối thiểu nhất định mà cần có sự điều chỉnh phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội.

Vai trò:

- Việc quy định tiền lương tối thiểu là cơ sở để xác định tiền lương thực tế của người lao động được người sử dụng lao động trả cho dựa trên từng tính chất công việc, điều kiện lao động nhằm bảo vệ quyền lợi tối thiểu cho con người khi tham gia quan hệ lao động. Đồng thời tiền lương tối thiểu cũng góp phần điều hòa quyền lợi của các bên trong quan hệ lao động.

Trong quan hệ lao động, người lao động phải bỏ ra một lượng sức lực nhất định để tạo ra giá trị thặng dư và nhận một khoản tiền công do người sử dụng lao động trả. Trên cơ sở giá trị sử dụng của mình, với khoản tiền lương đó, người lao động mới có thể duy trì được cuộc sống của bản thân và gia đình. Tiền lương tối thiểu là khoản tiền đáp ứng nhu cầu tối thiểu nhất cho người lao động. Khi xác định tiền lương tối thiểu, Nhà nước đã căn cứ vào những thỏa thuận của người lao động phù hợp với trên cơ sở nền kinh tế của đất nước, do đó tiền lương tối thiểu luôn đảm bảo cho người lao động có cuộc sống phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội ở từng thời kỳ.

- Tiền lương tối thiểu còn có tác động lớn đến điều kiện kinh tế - xã hội, đến cung, cầu, tình trạng lạm phát và quá trình công nghiệp hóa đất nước.

Tiền lương tối thiểu được xác định dựa trên cơ sở giá cả trung bình của thị trường trong nước, vì thế nó có sự cân bằng với giá cả thị trường, hạn chế được sự lạm phát. Tiền lương tối thiểu loại bỏ sự cạnh tranh không công bằng của thị trường lao động. Cạnh tranh là quy luật chung của thị trường trong điều kiện hàng hóa sức lao động dư thừa, cung lao động cao hơn so với cầu lao động cho nên cạnh tranh giữa người lao động với nhau là tất yếu. Nhà nước quy định mức lương tối thiểu là khung pháp lý quan trọng, đảm bảo cho sự cạnh tranh này luôn ở trong khuôn khổ pháp luật, đảm bảo cho yếu tố cạnh tranh trên thị trường lành mạnh hơn.

Tiền lương tối thiểu ở Việt Nam:

Ban đầu, tiền lương tối thiểu được quy định theo vùng và thành phần kinh tế (khu vực công, doanh nghiệp trong nước–bao gồm cả doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp FDI), trước khi chuyển sang một hệ thống mới từ cuối năm 2011.

Tuy nhiên, một chế độ tiền lương tối thiểu riêng biệt vẫn được áp dụng với khu vực công là lương tối thiểu chung.

Lương tối thiểu chung (sau đây gọi là lương cơ sở) được áp dụng với cán bộ, công chức, viên chức, người hưởng lương, phụ cấp và người lao động làm việc trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị sự nghiệp của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội và hội được ngân sách nhà nước hỗ trợ kinh phí hoạt động ở cấp Trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã, ở đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt và lực lượng vũ trang.

Lương tối thiểu vùng áp dụng đối với người lao động làm việc ở doanh nghiệp, liên hiệp hợp tác xã, hợp tác xã, tổ hợp tác, trang trại, hộ gia đình, cá nhân và các cơ quan, tổ chức có sử dụng lao động theo hợp đồng lao động theo quy định của Bộ Luật Lao động.

Từ ngày 01/10/2011, tiền lương tối thiểu chỉ còn phân biệt theo vùng. Ở mỗi vùng, mức tiền lương tối thiểu được áp dụng chung cho doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI.

Ví dụ mức lương tối thiểu của các doanh nghiệp ở thành phố Hà Nội thực hiện theo Nghị định 90/2019/NĐ-CP:

Đánh giá về tiền lương tối thiểu ở Việt Nam:

Trên thực tế hiện nay mức lương tối thiểu còn thấp, chưa đảm bảo nhu cầu sống tối thiểu của người lao động, gây nhiều bức xúc cho người lao động và là nguyên nhân của hầu hết các cuộc đình công và tranh chấp lao động. Mức lương tối thiểu thấp là hệ lụy rất lớn đến thực hiện các chính sách an sinh của người lao động như ốm đau, thai sản, thất nghiệp, tiền làm thêm giờ.. Người sử dụng lao động thường căn cứ vào mức lương tối thiểu để ký hợp đồng lao động, trả lương, trích nộp bảo hiểm cho người lao động cận kề họăc cao hơn rất ít so với mức lương tối thiểu vùng.

Thực trạng này sẽ dẫn đến các chế độ bảo hiểm xã hội và lương hưu của người lao động rất thấp, không đảm bảo đời sống khi họ nghỉ hưu. Tuy nhiên, nghịch lý là các doanh nghiệp ở Việt Nam chủ yếu có quy mô nhỏ và vừa, năng suất lao động thấp, nếu điều chỉnh nhanh để bảo đảm nhu cầu sống tối thiểu của người lao động thì nhiều doanh nghiệp sẽ khó khăn, giảm năng lực cạnh tranh người lao động sẽ mất việc làm, không có thu nhập, thị trường lao động không ổn định. Việc dung hòa lợi ích giữa các bên là vấn đề rất nan giải.

Các căn cứ để tính cũng như điều chỉnh mức lương tối thiểu ở nước ta còn chưa khách quan, nhiều tiêu chí còn đánh giá mang tính chủ quan, trong mỗi lần điều chỉnh thông qua cơ chế ba bên trong Hội đồng Tiền lương quốc gia, mức độ tranh lụân còn gay gắt, sự nhượng bộ của các bên còn thấp.

Đối với tiền lương tối thiểu vùng, Chính phủ lấy căn cứ địa bàn hành chính cấp huyện là tiêu chí phân tích, phân thành 4 vùng như hiện nay là không phù hợp, manh mún. Trên thực tế các yếu tố tác động đến tiền lương tối thiểu, mức sống tối thiểu và các chỉ tiêu thống kê như giá tiêu dùng, năng suất lao động, tiền lương bình quân.. đều được tính theo đơn vị cấp tỉnh. Dẫn đến bất công bằng khi các quận, huyện nằm trong địa bàn có điều kiện kinh tế, giá cả mức sống như nhau nhưng lại bị phân 2 vùng lương khác nhau.

Chưa có quy định mức lương tối thiểu theo giờ, nên tiền lương tối thiểu không bao phủ và bảo vệ được người lao động làm công việc không trọn thời gian; thành phần, chức năng, cơ chế hoạt động của Hội đồng tiền lương quốc gia còn hạn chế, cần tiếp tục hoàn thiện cho phù hợp với quá trình hội nhập, tham gia các hiệp định quốc tế.

Trong xu thế hội nhập thị trường lao động khu vực và thế giới, việc quy định và sử dụng mức lương tối thiểu thấp họăc ở mức trung bình làm cơ sở cho thu hút đầu tư nước ngoài không còn là một hấp dẫn đối với các nhà đầu tư. Mức lương tối thiểu thấp họăc ở mức trung bình đồng nghĩa với việc phản ánh chất lượng lao động, chất lượng nguồn nhân lực không cao, năng suất lao động thấp họăc ở mức trung bình. Bản thân người lao động không biết tự đưa ra đòi hỏi mức lương phù hợp với mình, trong khi có thể có điều kiện để đưa ra những đòi hỏi đó.

Từ thực tế các cuộc họp Hội đồng lương tối thiểu vùng trong các năm gần đây gây tranh cãi nhiều giữa các bên về cách tính và phương pháp tính lương tối thiểu vùng. Do đó, các căn cứ điều chỉnh lương tối thiểu vùng tại BLLĐ năm 2019 đã được quy định cụ thể và rõ ràng hơn, giúp cho việc đánh giá, xác định mức lương tối thiểu cho các vùng được chính xác, phù hợp với mức sống của người lao động cũng như điều kiện kinh tế - xã hội của từng địa phương.

Do diễn biến phức tạp của dịch COVID-19 khiến cho nền kinh tế khó khăn, nên tháng 8/2020, Hội đồng tiền lương Quốc gia đã trình Chính phủ đề xuất không tăng tiền lương tối thiểu vùng năm 2021 mà giữ nguyên như năm 2020.

Do đó, mức lương tối thiểu vùng năm 2021 vẫn là 4, 42 triệu đồng/tháng, áp dụng với doanh nghiệp thuộc vùng I; 3, 92 triệu đồng/tháng vùng II; 3, 43 triệu đồng/tháng vùng III; 3, 07 triệu đồng/tháng vùng IV.

 

Mình chỉ trích ở phần khái niệm còn những nội dung còn lại đâu liên quan tới văn bản pháp luật; trường hợp của bạn không có link bài nên mình không rõ lắm nhưng theo mình bị đưa về khu tái chế thì chỉ khi nội dung về văn bản pháp luật (có thể tra được) chiếm phần lớn nội dung trong bài.