Người ta lớn bởi vì ngươi cúi xuống

Hỡi nhân dân hãy đứng thẳng lên!

Ma-rat


Người ta lớn bởi vì ngươi quỳ xuống

Có gì đâu ta cầu khẩn van lơn?

Có gì đâu ta ôm mối căm hờn?

Hãy đứng dậy, ta có quyền vui sống!


Ai đi gõ vào cửa lòng lạnh ngắt

Và thiết tha năn nỉ với hồn say

Trên muôn thây, tiệc rượu máu tràn đầy?

Không! Không thề sống như bầy hành khất!


Hãy đứng dậy! Ta có quyền vui sống!

Cứ tan xương, cứ chảy tuỷ, cứ rơi đầu!

Mỗi thây rơi sẽ là mỗi nhịp cầu

Cho ta bước đến cõi đời cao rộng.


Tố Hữu

Cảm nhận bài thơ Hãy Đứng Dậy – Tố Hữu​

Bài thơ Hãy Đứng Dậy mang tinh thần mạnh mẽ, đầy khí phách của con người cách mạng trong những ngày đấu tranh chống áp bức. Tố Hữu mượn lời của Marat – người chiến sĩ Cách mạng Pháp – để khẳng định chân lý: con người chỉ trở nên nhỏ bé khi cúi đầu, còn khi đứng thẳng lên, họ sẽ lớn lao và tự do. Cả bài thơ dồn dập như một lời thúc giục, một tiếng gọi làm bùng dậy ý chí vùng lên của nhân dân.

Giọng thơ mạnh, nhanh, nhiều câu khẳng định dứt khoát, cho thấy tinh thần phản kháng mãnh liệt trước mọi cường quyền. Tố Hữu khích lệ con người thoát khỏi tâm thế sợ hãi, không van xin, không cầu khẩn, không sống như "bầy hành khất", mà phải đứng lên giành lấy quyền sống của mình. Dù có hi sinh, máu đổ, xương rơi, thì mỗi sự ngã xuống ấy vẫn là nền tảng để mở đường cho một cuộc đời rộng lớn hơn.

Bài thơ thấm đẫm tinh thần nhân văn và lý tưởng cách mạng: con người xứng đáng được sống tự do và hạnh phúc, nhưng muốn có được điều đó, phải dám đấu tranh. Tố Hữu đã thổi vào thơ một ngọn lửa, khiến mỗi câu chữ như một tiếng trống giục giã, vừa lay động, vừa khích lệ lòng can đảm của những người đang bị áp bức. Đây là một trong những bài thơ thể hiện rõ nhất tiếng nói kêu gọi hành động của nhà thơ.

Phân tích bài thơ Hãy Đứng Dậy – Tố Hữu​

Bài thơ mở đầu bằng một chân lý được nhấn mạnh:

Người ta lớn bởi vì ngươi cúi xuống

Hỡi nhân dân hãy đứng thẳng lên!

Câu thơ mang sắc thái khẳng định mạnh mẽ: Kẻ thống trị lớn lên bởi sự cúi đầu của người bị áp bức. Vì vậy, muốn phá bỏ xiềng xích, nhân dân phải đứng dậy, phải dám ngẩng cao đầu. Lời thơ vừa như lời cảnh tỉnh, vừa như lời hiệu triệu lay động lòng người.

Nhà thơ tiếp tục đưa ra một chân lý ngược lại:

Người ta lớn bởi vì ngươi quỳ xuống

Có gì đâu ta cầu khẩn van lơn?

Hai câu hỏi liên tiếp có tác dụng phủ định mạnh mẽ tâm lý sợ hãi, cam chịu. Tố Hữu khuyến khích con người gạt bỏ tâm thế nô lệ. Không có lý do gì để phải cầu xin, van lơn, bởi quyền sống là quyền tự nhiên của con người.

Tâm trạng bị dồn nén được thể hiện qua hình ảnh:

Ai đi gõ vào cửa lòng lạnh ngắt

Và thiết tha năn nỉ với hồn say

Trên muôn thây, tiệc rượu máu tràn đầy?

Những kẻ thống trị sống trong hưởng lạc trên xương máu của nhân dân. Chúng không bao giờ nghe lời cầu xin của những người bị áp bức. Vì vậy, van lơn là vô nghĩa. Tố Hữu dùng hình ảnh "tiệc rượu máu" để tố cáo bản chất tàn bạo của bọn cường quyền.

Nhịp thơ tăng dần sức mạnh ở phần sau:

Không! Không thề sống như bầy hành khất!

Từ cảm thán và cách nói phủ định hai lần liên tiếp thể hiện thái độ dứt khoát: Nhân dân không thể sống mãi kiếp nô lệ.

Khổ cuối là lời hiệu triệu mạnh mẽ nhất:

Hãy đứng dậy! Ta có quyền vui sống!

Cứ tan xương, cứ chảy tuỷ, cứ rơi đầu!

Mỗi thây rơi sẽ là mỗi nhịp cầu

Cho ta bước đến cõi đời cao rộng.

Tố Hữu ca ngợi tinh thần hi sinh vì tự do. Dù đau thương, dù mất mát, mỗi sự hi sinh đều có ý nghĩa, bởi nó mở ra con đường giải phóng cho dân tộc. Hình ảnh "nhịp cầu" là ẩn dụ đẹp, cho thấy sự hi sinh không vô ích mà là nền tảng để đưa đất nước đến tương lai tươi sáng.

Toàn bài thơ thấm đẫm khí thế chiến đấu, mang âm hưởng sử thi, ngôn ngữ giàu sức gợi và giọng điệu mạnh mẽ. Tố Hữu không chỉ nói đến hi sinh mà còn thắp lên niềm tin: Đứng dậy là con đường duy nhất để con người được sống đúng nghĩa.