Viết đoạn văn phân tích, đánh giá chủ đề trong truyện ngắn Con khướu sổ lồng của Nguyễn Quang Sáng

Đề bài: Viết đoạn văn phân tích, đánh giá chủ đề trong truyện ngắn "Con khướu sổ lồng" của Nguyễn Quang Sáng.

Tạo hóa cho loài chim đôi cánh là để bay, nhưng trong trời đất này có biết bao con chim không được bay. Nhà tôi cũng có một con, con Khướu, được nuôi trong lồng. Nó được nuôi trong một cái lồng tuyệt đẹp, cái lồng tre nổi tiếng của Lạng Sơn. Mái lồng như mái đình, quanh lồng được chạm trổ theo hình hoa văn, trong lồng có ba cái lọ sứ Tàu để đựng thức ăn thức uống. Cái lồng được treo dưới mái bên mảnh vườn treo trên nhà. Nếu những con chim khác biết được không thể không ganh tị với nó. Quanh nó là cây cảnh với phong lan, không mưa không nắng, nhưng vẫn nhìn thấy khoảng trời mênh mông qua mảnh vườn. Nó như sống trong cảnh thần tiên, thức ăn thức uống đủ đầy, chỉ có hót thôi.
[...]
Một lần thằng con tôi lại sơ ý. Con Khướu lại vù bay. Nó bay đi lần này cả nhà không lo buồn như lần trước. Bởi đoán thế nào nó cũng quay về. Và đúng như cũ. Thằng lớn của tôi lại treo cái lồng ra ngoài trời. Người trong nhà không còn ai phập phồng nữa, biết chắc là chốc nữa nó sẽ lại sà xuống chui vào lồng.
Chỉ có thằng út là vẫn háo hức đi tìm một chỗ núp rình xem, với nó như một trò chơi hồi hộp lý thú.
Trên vòm lá, con Khướu lại hót. Nó hót một chuỗi dài như báo tin, nó đã về. Và từ trên vòm lá nó lao xuống.
Khi nó lao xuống đến lưng chừng thì trên trời bỗng vang lên tiếng hót của một con chim trời. Tiếng hót của con chim lạ ấy tôi nghe thảnh thót hơn và cũng dịu dàng hơn, chắc là con chim mái.
Tiếng con chim trời ấy đã cứu con Khướu nhà. Đang lao thẳng xuống vực thẳm của chiếc lồng thì, nó bỗng ưỡn người, dựng ngược đôi cánh xiên thẳng lên cải nền xanh thăm thẳm của bầu trời.
Thế rồi con trước con sau như hai mũi tên đen, đuổi nhau lượn vòng vòng trên tàn cây, vừa lượn đuổi vừa hót.
Rồi từ xa, hai con vụt bay đến nhau, khi vừa đến bên nhau thì chúng dụng cánh, cùng vút thẳng lên trời cao. Rồi xòe cánh, cánh kề cánh nương nhau bay lượn, vừa bay vừa hót. Tiếng hót của đôi chim rộn rã quấn quýt như tiếng cười tiếng khóc trong giọng rối rít của đôi tình nhân hằng thế kỷ mới tìm gặp nhau, vừa xôn xao vừa vang động cả trời chiều. Cái vòng lượn của đôi chim mỗi lúc rộng ra, và tiếng hót mỗi lúc, mỗi lúc từ xa cho đến xa.
Chiều hôm sau thằng con lớn của tôi lại treo cái lồng ra ngoài trời, đợi con Khướu. Nhưng con Khướu không về trên vòm lá. Thằng con tôi kiên nhẫn, chiều hôm sau lại mang cái lồng ra.
Tôi bảo:
- Thôi dẹp đi. Nó không về nữa đâu.
- Sao vậy ba? - Thằng út tôi hỏi.
Thôi dẹp đi, ba biết nó không về - Tôi nghĩ mà không nói. Lần này nó có đôi cánh của tình yêu, đôi cánh tình yêu đã đưa nó về với cảnh thênh thang của đất trời. Và nó là chim - chim thì phải bay. Chim bay...
(Trích Con Khướu sổ lồng, Nguyễn Quang Sáng)

Bài làm
​

Trong một tác phẩm văn học chủ đề chính là linh hồn, là hạt nhân tư tưởng kết tinh các giá trị nghệ thuật và nhân sinh mà nhà văn muốn gửi gắm đến bạn đọc. Một tác phẩm có giá trị không chỉ bởi cách kể chuyện hấp dẫn hay ngôn ngữ giàu hình ảnh mà quan trọng hơn cả là chiều sâu của chủ đề được khơi mở. Truyện ngắn "Con khiếu sổ lồng" của Nguyễn Quang Sáng chính là một minh chứng tiêu biểu cho điều ấy. Không ồn ào, không kịch tính, tác phẩm đã nhẹ nhàng khắc họa khát vọng tự do, quyền được sống đúng với bản chất, đúng với tiếng gọi của trái tim để đạt được hạnh phúc đích thực. Ngay từ nhan đề hình ảnh con khướu sổ lồng đã mở ra biểu tượng cho sự giải thoát, vươn mình khỏi những ràng buộc hữu hình và vô hình để bay lên sống với mong muốn thật của chính mình. Nguyễn Quang Sáng đã mượn hình tượng con chim khướu - một con chim được nuôi trong một chiếc lồng tuyệt đẹp, có thức ăn đầy đủ, "sống trong cảnh thần tiên" nhưng lại bị giam cầm để khắc họa sự đối lập giữa cái "đủ đầy giả tạo" và tự do thực sự. Con khiếu từng sổ lồng bay đi rồi vẫn quay về, như một thói quen đã thành bản năng, như một kẻ không dám từ bỏ trốn an toàn quen thuộc. Nhưng đến lần cuối, nó bỗng nghe thấy tiếng gọi của con chim trời mái - tiếng gọi của đồng loại, của tình yêu. Chính con chim trời ấy đã cứu con khướu đang lao xuống vực thẳm của chiếc lồng. Con khướu ưỡn người, dựng ngược đôi cánh xiên thẳng lên bầu trời thăm thẳm. Hành động ấy không đơn thuần chỉ là bản năng bay lượn của loài chim mà còn là ẩn dụ đầy thi vị cho sự thức tỉnh bản ngã, cho sự giải thoát khỏi những ràng buộc để sống là chính mình, sống một đời xứng đáng và rộn ràng yêu thương. Đây là một chủ đề gần gũi quen thuộc nhưng lại vô cùng sâu sắc, ý nghĩa và đầy tính nhân văn. Chủ đề ý nghĩa này đã được Nguyễn Quang Sáng thể hiện qua cách kể chuyện nhẹ nhàng, tinh tế, ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, người kể chuyện ngôi thứ nhất xưng tôi giúp tác phẩm trở nên dễ nhớ, dễ đi vào lòng người hơn. Chủ đề này cũng đã thể hiện rõ nét tư tưởng nhân đạo của nhà văn Nguyễn Quang Sáng - một cây bút luôn dành sự ưu ái dành cho con người, quyền được sống làm người. Tác phẩm không chỉ phản ánh khát vọng cá nhân trong đời sống riêng tư mà còn mang ý nghĩa rộng lớn hơn, đó là tiếng nói thức tỉnh con người hiện đại trước những chiếc lồng vô hình của cuộc sống: vật chất, định kiến, thói quen, sự an toàn giả tạo để dũng cảm bay ra bầu trời tự do rộng mở của tâm hồn. Và có lẽ đó cũng là thông điệp thiết tha mà Nguyễn Quang Sáng muốn gửi gắm trong mỗi độc giả trong hành trình đi tìm hạnh phúc và tự do thực sự của chính mình.