THÁNG BA NHỚ MẸ Tác giả: Phùng Tiết Con đi giữa mùa lúa chín Rong tìm tuổi thơ, tiếng chim Vàng hươm bóng chiều lấp kín Nghe cu gù phía đồi sim. Sông đục mà nước xanh trong Hàng tre ngược bóng xuôi dòng Tắm mình trên thời quá khứ Bời bời đồng gió mênh mông. Một đời Mẹ dưới bờ tre Con lên tháng ngày phố thị Một đời Mẹ như lặng lẽ Con vui trọn tuổi xuân thì. Tháng ba nắng, gió nồm non Rong chơi dài những lối mòn Mạch sống chảy ngầm sông bể Nhựa trào xanh một đời con. (Phùng Tiết, tríchVăn nghệ quân đội, số 648, tháng 6/2006, tr. 67- 68) Bài thơ Tháng ba nhớ mẹ của Phùng Tiết gợi lên nỗi nhớ mẹ sâu lắng qua những hình ảnh giản dị mà đầy xúc cảm. Không gian quê hương hiện lên với mùa lúa chín, tiếng chim cu gù, đồi sim tím biếc, dòng sông trong xanh, và bóng tre làng thân thuộc. Những hình ảnh ấy trở thành biểu tượng của ký ức tuổi thơ và tình mẹ bao la. Cuộc đời mẹ hiện ra thầm lặng nhưng vững bền như hàng tre bên sông, lặng lẽ hy sinh để con được trưởng thành. Sự đối lập giữa cuộc sống bình yên nơi quê nhà và những tháng ngày con rong ruổi nơi phố thị càng làm nổi bật tình mẹ bền bỉ, âm thầm. Tháng ba, mùa nắng và gió nồm, trở thành mốc thời gian gợi nhớ nguồn cội. Mạch sống ngầm chảy trong lòng đất như tình mẹ luôn âm thầm nuôi dưỡng con suốt cuộc đời. Bài thơ giàu hình ảnh, thấm đẫm nỗi nhớ thương và lòng biết ơn sâu sắc dành cho mẹ, tạo nên cảm xúc lắng đọng, ngọt ngào và đầy hoài niệm.
Nét đặc sắc trong cấu tứ của bài thơ trên Cấu tứ của bài thơ Tháng ba nhớ mẹ được xây dựng theo mạch cảm xúc hoài niệm và tri ân, với sự đan xen giữa hiện tại và quá khứ, giữa thiên nhiên và tình mẫu tử. Bài thơ được chia thành bốn khổ, mỗi khổ là một cung bậc cảm xúc, tạo nên một dòng chảy tự nhiên nhưng chặt chẽ. 1. Khơi nguồn từ ký ức tuổi thơ: Khổ đầu mở ra với cảnh mùa lúa chín, tiếng chim gù, đồi sim tím – những hình ảnh quen thuộc của làng quê, khơi dậy hồi ức về tuổi thơ êm đềm. Không gian quê nhà hiện lên thơ mộng, gợi cảm giác bình yên và sâu lắng. 2. Đối diện với thời gian: Khổ thứ hai chuyển sang sự chiêm nghiệm về thời gian. Dòng sông đục mà xanh gợi sự đổi thay nhưng bền bỉ, giống như tình mẹ vĩnh cửu dù cuộc sống có bao biến động. 3. Hình tượng mẹ âm thầm hy sinh: Khổ thứ ba tập trung khắc họa hình ảnh mẹ lặng lẽ hy sinh suốt đời vì con, đối lập với cuộc sống năng động, tươi trẻ nơi phố thị của người con, làm nổi bật tình mẹ bền bỉ, thầm lặng. 4. Dòng chảy cuộc đời: Khổ cuối gắn tháng ba với mạch sống âm thầm, như tình mẹ luôn chảy mãi trong lòng con, dù thời gian có trôi đi. Cấu tứ này tạo nên một dòng cảm xúc liên tục, đi từ quá khứ đến hiện tại, từ ký ức đến tri ân, gợi nỗi nhớ và lòng biết ơn sâu sắc.
