[Cute pikachu]

Lịch sử dân tộc Việt Nam gắn liền với những năm tháng đấu tranh cách mạng trường kì, gian khổ nhưng vĩ đại của quân và dân ta. Trong những năm thánh đó, nền văn học dân tộc luôn đều mang hơi thở của thời đại, mang tinh thần dân tộc đáng quý. Có nhiều nhà thơ, cuộc đời thơ luôn gắn liền với cuộc đời hoạt động cách mạng.

Nằm trong chủ đề này, mỗi bài thơ đều mang giọng thơ oai hùng và tự hào, đề cao hào khí bộ đội, hào khí quân nhân.

Bởi thế, thế hệ các nhà thơ cách mạng của hai thời kì kháng chiến chống Pháp và Mĩ luôn không ngừng nỗ lực để sáng tạo nên những vẻ đẹp mới cho thơ ca dân tộc cả về nội dung lẫn hình thức, và gặt hái được những thành tựu rất tự hào. Đây là những đóng góp rất có ý nghĩa, làm thành chặng đường phát triển quan trọng của thơ ca hiện đại Việt Nam.

Nội dung trữ tình, cùng chất liệu, ngôn ngữ, giọng điệu kết hợp với các thủ pháp nghệ thuật đặc sắc trong mỗi vần thơ cách mạng có giá trị gợi hình, hàm súc và chứa đựng nhiều thông điệp, bài học nhân văn sâu sắc.

Thơ ca cách mạng đã khơi nguồn cho những cảm hứng mới, làm đổi thay cả diện mạo và đặc điểm của nền thơ Việt Nam hiện đại.

Mỗi bài thơ cách mạng không chỉ hun đúc cho chúng ta thêm tự hào, yêu tỏ quốc, quê hương, lịch sử, cha anh mà còn khơi dậy trong mỗi chúng ta những lí tưởng sống đẹp, khát khao cống hiến và tô thắm non sông hơn!

**​

Ngọn đèn đứng gác - Chính Hữu

Trên đường ta đi đánh giặc

Ta về Nam hay ta lên Bắc,

Ở đâu

Cũng gặp

Những ngọn đèn dầu

Chong mắt

Đêm thâu

Những ngọn đèn không bao giờ nhắm mắt

Như những tâm hồn không bao giờ biết tắt,

Như miền Nam

Hai mươi năm

Không đêm nào ngủ được,

Như cả nước

Với miền Nam

Đêm nào cũng thức..

Soi cho ta đi

Đánh trận trường kỳ

Đèn ta thắp niềm vui theo dõi

Đèn ta thắp những lời kêu gọi.

Đi nhanh đi nhanh

Chiến trừõng đã giục

Đầy núi đầy sông

Đèn ta đã mọc.

Trong gió trong mưa

Ngọn đèn đứng gác

Cho thắng lợi, nối theo nhau

Đang hành quân đi lên phía truớc.

(1965)

** Bài thơ này đã được nhạc sĩ Hoàng Hiệp phổ nhạc thành nhạc phẩm cùng tên.​

 

[Cute pikachu]

Chia tay trong đêm Hà Nội - Nguyễn Đình Thi

**

Em đi với anh trong đêm Hà Nội

Qua những phố hè quen thuộc yêu thương

Dọc hàng cây ánh đèn pha cuốn bụi

Từng đoàn xe cao xạ chạy rung đường

**

Pháo đang bắn trời ngoại ô gió thổi

Đạn đỏ loè xa trong ánh trăng

Em đi bên canh tóc xòa bay rối

Nhỏ nhắn vai em khoác súng trường

**

Nhìn em anh hãy còn bỡ ngỡ

Như sợ bất ngờ em biến đi đâu

Pháo vẫn bắn chân mây đầy chớp lửa

Anh lại nhìn em lòng xôn xao

**

Trăng soi gương mặt nghìn yêu dấu

Ngày mai hai đứa đã hai nơi

Hai đầu đất nước trong dông bão

Cùng chung chiến đấu hai phương trời

**

Đêm nay trong vườn hoa ngổn ngang ụ súng

Bên ven hồ lốm đốm trăng xanh

Nghe quanh ta đêm hè nóng bỏng

Mắt bồi hồi em đi bên anh

**

Em đi với anh qua bến xe đông chật

Bao gia đình vội vã lúc ra đi

Em nhìn những mái nhà cao thấp

Đã bao lần thấy những cuộc chia ly

**

Kìa xa xa một cụm đèn lấp lánh

Giữa trời đêm như đang vẫy đang chào

Chiếc máy bay ta lượn vòng nghiêng cán

Bay qua vầng trăng điểm mấy ngôi sao

**

Em nhìn bên dãy tường sập đổ

Xưởng thợ lò than vẫn rực hồng

Nhà máy vẫn rì rầm không ngủ

Lập loè đèn hàn điện bên sông

**

Em đi với anh trên đê cao vắng

Một tiếng còi xe lửa huýt dài xa

Gió đưa khúc nhạc em yêu văng vẳng

"Mỗi tấc đất Hà Nội đượm thắm mãi lòng ta"

**

Trên gác nhỏ đèn dầu ai vẫn thức

Em vẫn đi và vẫn lắng yên

Có tiếng ru đứa trẻ nào đang khóc

Đêm đã khuya trong phố cũ êm đềm

**

Anh nắm cánh tay em và đứng lại

Ôi anh không còn biết đang ở đâu

Nhớ nhau chân cứng đá mềm em nhé

Hẹn đánh Mỹ xong sẽ về tìm nhau

Chào Hà Nội của ta sáng đẹp

Giữa đêm trăng trong biếc mênh mông

Thành phố tình yêu thành phố thép

Ta chào trái tim đất nước anh hùng

Anh ôm chặt em và ôm cả khẩu súng trường bên vai em.​

 

[Cute pikachu]

Nắm đất biên thuỳ - Chế Lan Viên

Mùa bioóc-cà ơi, mùa bioóc-ca ơi,

Trăng hoa núi khắp sườn cao biên giới

Thơm lá thơm hoa thơm rừng thơm suối..

Thơm ngát hồn ta, xuân lắng đời Người.

**

Biên giới vô hình thay, biên giới hữu hình..

Có phải xưa nay gió qua đây gió đều lộng thổi

Đầu lau lao xao, bông ngả đón mình

Mây quá trắng trên trời chừng muốn nói.

**

Bác từng vượt qua bao quốc gia sông núi bao lần

Sá gì một sắc kim anh chỗ biên thuỳ kia, chân dừng sững lại.

**

Trời bể ba mươi năm nay một chút tần ngần

Cái đích suốt đời nay mới tới.

**

Tổ quốc rồi đây, Tổ quốc thân yêu

Mà nhân loại không làm khuây khỏa nổi

Tổ quốc đau thương. Tổ quốc khổ nghèo

Mỗi iên đá chỗ biên thuỳ đều rắn lại

**

Gió rừng cao thổi chòm râu phơ phất của Người

Thanh niên năm nao, nay Bác tóc râu rồi

Nhưng đã sáng trăm lần đôi mắt sáng

Cả thế giới thu vào trong, như ngọc một đời

**

Bác lặng âm thầm. Vầng trán trầm ngâm

Cả sông núi đất trời cùng một phút hồi tâm

Phút sâu thẳm trong li ti huyết quản

Nghe thủy triều nín lại thủy triều dâng.

**

Rừng thẳm. Non xa. Bể rộng. Sông dài..

(Một chút làng Sen đau ở cuối trời)

Giai cấp. Giống nòi. Nghìn xưa. Hiện tại

Một phút định hình. Một phút hoài thai.

**

Phút kính cẩn hai tay nâng lấy đất

Ba mươi năm đất ấy ở trong hồn

Nay xương thịt nay hình hài trước mặt

Bác lặng nhìn và cúi ghé môi hôn..

(1976)​

 

[Cute pikachu]

Ngã Ba Đồng Lộc - Huy Cận

**

Con ơi, bố về thăm Hà Tĩnh quê ta,

Bố kể con nghe về ngã ba Đồng Lộc

Trên mặt đất này có muôn triệu ngã ba

Và có nhiều ngã ba nổi tiếng:

Có những ngã ba nối những dòng sông lớn của một đại châu, sóng dựng trùng trùng;

Có những ngã ba nối những con đường dài chạy từ các thủ đô to

Như những mạch máu khổng lồ

Trên thân hình trái đất

Trong đó mỗi con người là một hạt hồng cầu đỏ chói,

Có những ngã ba là nơi gặp gỡ của những dòng văn minh lớn, đông, tây, kim cổ..

Tất cả những ngã ba trên, con có thể học biết

(trong sách địa dư, trên những bản đồ),

Mai sau lớn lên con có thể đến thăm và chụp ảnh nữa..

Xong rồi, con có thể quên

Nhưng con ơi, con chớ có quên ngã ba Đồng Lộc.

**

Trong đời mỗi người cũng có những ngã ba đường quyết định,

Trong đời mỗi dân tộc cũng có những ngã ba

Những ngã ba vận mệnh

Những cái nút trên dặm dài lịch sử

Gặp những ngã ba đời, con sẽ nghĩ suy

Và con ơi, muốn tìm đúng hướng đi

Con sẽ nhó đến ngã ba Đồng Lộc

Ngã ba Đồng Lộc:

Là ngã ba nhưng nào có phân vân

Nào có đắn đo do dự!

Là ngã ba trên chặng đường quyết liệt

Nhưng hướng đi đã quyết

Không phải cho một lần

Mà cho tất cả mọi lần

Không phải cho một người

Mà cho tất cả quê hương, đất nước:

Hướng về Nam, một nửa mình Tổ quốc

**

Các ngã ba khác trên đời làm bằng nước, bằng sông, bằng thuỷ triều lên xuống,

Hay bằng đá, bằng đất

Bằng xi măng cốt sắt

Bằng vôi trắng, gạch nâu

Bằng đèn xanh đèn đỏ đủ màu

Hay bằng những sự chênh vênh vấp ngã,

Nhưng ngã ba Đồng Lộc làm bằng xương máu.

Khi con về quê con nhớ viếng thăm

Mộ người cô kề bên đường đỏ.

Các cô như còn đứng đó

Chờ lấp hồ bom

Đường thông xe các cô mới đi nằm.

Các cô để lại tuổi thanh niên

Mười chín, hai mươi, hăm hai tuổi

Cho đất nước, quê hương

Hồn trong như suối,

Bình minh đời sáng rực vừng dương..

Con sẽ tìm thăm mời cô La Thị Tám (*)

Từ trường học lại về trận địa đầu non

Đứng giữa đàn bò bê mũm mĩm

Trên sườn núi cao cỏ đã mượt màu xanh

Như mảng da non trên thân thể đang lành

Cô sẽ chỉ con xem

Những hồ bom loang lổ

Như đất trên mặt trăng

Mỗi thước vuông ba quả bom to bự

Cô sẽ chỉ con xem

Nghìn vạn điểm lăn bom nổ chậm

Cô từng đến cắm cờ

Mỗi lần chạy đua với cái chết.

Đôi chân cô nhanh hơn kíp nổ,

Cô là một ngọn cờ đỏ của quê ta.

Nghìn năm sau lịch sử sẽ còn ghi

Những năm tháng chiến tranh ác liệt

Nghìn vạn chuyến xe đi

Qua trái tim ngã ba Đồng Lộc

Máu qua tim máu lọc

Xe vượt ngã ba xe xốc tới miền Nam.

Và con ơi, bố ngồi nghĩ miên man:

Bạn bè ta trong cơn gió lốc

Hẳn cũng đang vượt những ngã ba Đồng Lộc,

Những ngã ba Việt Nam.

Dọc đường dài kẻ địch còn găm

Nhiều bom nổ chậm

Nhưng chẳng hề chi!

Khắp năm châu còn nhiều La Thị Tám.

Nhiều Võ Thị Tần (*)

Đường sẽ thông xe đi về cách mạng.

(1971)

** La Thị Tám: Chuyên phát hiện bom nổ chậm, cắm cờ bên cạnh bom để xe tránh, và để hướng dẫn đội công binh đến phá bom; chị đã được tuyên dương anh hùng.

Võ Thị Tần: Đội trưởng đội thanh niên xung phong (10 cô) chuyên lấp hố bom, đã hy sinh trong lúc làm nhiệm vụ: Toàn tổ đã được tuyên dương anh hùng.​

 

[Cute pikachu]

Ngày về - Chính Hữu

**

Có đoàn người lên đóng trên rừng sâu

Đêm nay mơ thấy trở về Hà Nội

Bao giờ trở lại?

Phố phường xưa gạch ngói ngang đường

Ôi hôm nay họ nhớ mái nhà hoang

Bức tường điêu tàn ngày xưa trấn ngự

Nhớ đêm ra đi, đất trời bốc lửa

Cả kinh thành nghi ngút cháy sau lưng

Những chàng trai chưa trắng nợ anh hùng

Hồn mười phương phất phơ cờ đỏ thắm

Rách tả tơi rồi đôi giày vạn dặm

Bụi trường chinh phai bạc áo hào hoa

Mái đầu xanh thề mãi đến khi già

Phơi nắng gió. Và hoa ngàn cỏ dại

Nghe tiếng gọi của những người Hà Nội

Trở về, trở về, chiếm lại quê hương

Nguy nga sao cái buổi lên đường

Súng chuốt gươm lan, mắt ngời sáng quắc

A ha! Nhà xiêu mái sập

Xác oan cừu ngập lối chân đi

Gạch ngói xưa mừng đón gót lưu ly

Bước căm giận xéo quân thù lớp lớp

Mịt mù khói ngợp

Cờ máu huy hoàng

Phất nắng

Ôi bài chiến thắng reo vang.

(1947)

>> Bài thơ "Ngày về" của Chính Hữu được viết vào năm Trung đoàn Thủ đô đi kháng chiến, năm 1947. Bài thơ thể hiện hào khí "Bụi trường chinh phai bạc áo hào hoa / Mái đầu xanh thề mãi đến khi già," Ngày về"cũng đã nói lên giấc mơ hòa bình trước bảy năm.​

 

[Cute pikachu]

Nghe em vào đại học - Giang Nam

**

Nghe em vào đại học

Nửa tin nửa ngờ, tên lại trùng tên..

Hôm nay nhận được thư em

Nét chữ nghiêng nghiêng cười trên giấy trắng

Anh ngồi đây thấy trời hửng nắng

Trên Hồ Gươm và trên mái đầu em

Ngọt gió quê hương, sông rạch dịu hiền..

Miền Nam, em ơi còn nhớ

Kháng chiến năm nào gian khổ

Đồn giặc bủa vây, thôn xóm điêu tàn

Trường, giặc đốt rồi, còn lại ánh trăng

Giữa hai trận càn, anh dạy em học chữ

Mẩu than đen vẽ lên tường gạch đỏ

Những lá cờ sao bên những vòng tròn

Đầu nghiêng nghiêng theo nét chữ run run..

Có những buổi học em học bài không thuộc

Anh không mắng nhưng em buồn em khóc!

Thương em, anh cố dỗ dành:

"Ráng học sau này cho được bằng anh

Để chép bài ca, đọc thông tin tức!"

Ôi! Mơ ước tầm thường, đơn giản nhất

Sao ngày xưa vẫn quá lớn, em ơi!

**

"Bài ca" hôm nay em chép được rồi

Không phải bài "Đoàn quân đi.." thuở trước

Anh chưa bước chân vào trường đại học

Chưa lên giảng đường, chưa mặc áo sinh viên

Chưa biết vì sao ngày tối tiếp liền

Chưa biết quê ta nơi nào nhiều quặng..

Giặc dành cho ta nhà tù, bom đạn

Bảy năm rồi trong máu lửa đấu tranh

Thầy giáo dạy em năm trước học vần

Vẫn chưa vượt quá chương trình cấp một!

Vẫn chật vật với những bài số học!

Thư viết cho em phải xóa sửa mấy lần!

Anh không buồn vì anh biết em anh

Đang ngồi thay anh dưới mái trường đại học

**

Mai ngày nước nhà thống nhất

Em lại về dạy chữ cho anh

Không phải bằng than vẽ, gạch thềm đình!

Không phải phập phồng giữa vòng đai giặc..

Em sẽ bảo anh: "Cố lên, gắng học!.."

Anh sẽ mỉm cười nhớ những đêm trăng..

Chế độ cho em đôi cánh chim bằng

Và vinh dự được làm người đi trước!

**

Anh sẽ để riêng một đêm thức suốt

Kể em nghe chuyện chiến đấu miền Nam..

Câu chuyện mở đầu: "Thuở ấy, ở quê hương

Anh chỉ học có một trường: Cách mạng.."

(1962)​

 

[Cute pikachu]

Lại về - Tố Hữu

**

* * * Hà Nội ơi Hà Nội!

Bao giờ

Giữa Thủ đô

**

Cụ Hồ về

Bộ đội

Tiến vào năm cửa ô?

**

Về đến đây rồi, Hà Nội ơi

Người đi kháng chiến tám năm trời

Hôm nay về lại đây Hà Nội

Ràn rụa vui lên ướt mắt cười

**

Đường quen phố cũ đây rồi

Thủ đô tươi dậy mặt người như hoa

Vườn hồng ngớt gió mưa qua

Cờ hoa đỏ nắng, mái nhà vàng sao..

**

Tay vui sóng vỗ dạt dào

Người về kẻ đợi, mừng nào mừng hơn?

Biết bao vui sướng tủi hờn

Trông nhau mà tưởng như còn trong mơ

**

Hồ Gươm xanh thắm quanh bờ

Thiên thu hồn Nước mong chờ bấy nay

Bây giờ đây lại là đây

Quốc kỳ đỉnh tháp, sao bay mặt hồ..

(1954)

>> Bài "Lại về" Tố Hữu viết tháng 10/1954 khi bộ đội ta về tiếp quản Thủ đô là một trong những bài ghi lại được sự kiện có ý nghĩa trọng đại và đặc biệt - lưu lại được những xúc cảm ngày chiến thắng.​

 

[Cute pikachu]

Chiều sân ga - Lê Văn Vọng

Về đi em

Cho con tàu lăn bánh

Sân ga chiều giá lạnh

Em..

**

Con tàu đi

Lại lao đi trong đêm

Những người lính bước vào trận mới

Những chiến sĩ mười tám, đôi mươi

Bàn tay chưa có chai

Đẹp như bàn tay con gái

Những chiến sĩ trẻ như ban mai

Chia tay

Để ngày mai trở lại

**

Qua cửa sổ con tàu là đất nước là Em

Dáng mẹ lưng còng

Những căn nhà mái tranh

Những cánh đồng quanh năm nước nổi

Mặt trời lên

Mặt trời chìm

Giọt mồ hôi của cha kết tinh thành muối

Giọt mồ hôi của em, vở học trò bổi hổi

Tất bật bốn mùa

Con Đa Đa lúc nào cũng vội

**

Qua cửa sổ con tàu còn bao điều chưa nói

Là những ngày anh sống với em!

**

Con đường dưa ta đã nhiều đêm

Nghe gió kể chuyện đời - Thần thoại

Sông Mã chảy biết khi nào dừng lại.​

 

[Cute pikachu]

Đường ra mặt trận - Chính Hữu

**

Những buổi vui sao, cả nước lên đường,

Xao xuyến bờ tre, từng hồi trống giục

**

Xóm dưới làng trên, con trai con gái

Xôi nắm cơm đùm, ríu rít theo nhau

Súng nhỏ súng to, chiến trường chật chội

Tiếng cười hăm hở, đầy sông đầy cầu

**

Bộ đội dân quân, trùng trùng điệp điệp

Chào nhau không kịp nhớ mặt

Dô hò nón vẫy theo,

Hàng ngũ ta đi dài như tiếng hát

**

Chào những ngôi trường ngói đỏ bình yên

Lấp lánh cánh đồng đang gặt đang hái

Xuôi ngược công trường những bánh xe reo

Ngọn khói con tàu như tay vẫy gọi

**

Đất nước mình đây,

Hai mươi năm

Mưa, nắng, đêm, ngày

Hành quân không mỏi

Sung sướng bao nhiêu: Tôi là đồng đội

Của những người đi, vô tận, hôm nay.

**

Yểm hộ miền Nam

Thình thình đại bác

Nhịp những bước chân

Cả nước

Lên đường

(1972)​

 

[Cute pikachu]

Ngày hội non sông - Nguyễn Quang Toản

**

CHÚC ngày hội non sông thống nhất

NAM Bắc cùng thân mật, chan hòa.

BẮC Nam rực rỡ cờ hoa

NỐI tình ruột thịt, một nhà đoàn viên.

LIỀN sông núi, an yên bờ cõi

MỘT Việt Nam dòng dõi Lạc Hồng.

DẢI đất chữ S cong cong

MỪNG vui thêm một chiến công rạng ngời.

**

NON nước trải một thời chiến trận

SÔNG núi này mối hận khắc ghi.

MÃI là một cuộc phân li

MÃI là câu hứa ra đi sẽ về.

**

TRƯỜNG Sơn vang lời thề giữ nước

TỒN tại nào áp được chí trai?

MỘT lòng hướng tới ngày mai

LỜI Bác: Xây dựng tương lai huy hoàng.

**

CHÚC NAM BẮC NỐI LIỀN MỘT DẢI.

MỪNG NON SÔNG MÃI MÃI TRƯỜNG TỒN.