Ý nghĩa nhan đề của một số văn bản thơ, truyện ngữ văn 9

1. Ý nghĩa nhan đề Hoàng Lê nhất thống chí của Ngô Gia văn phái

Hoàng Lê nhất thống chí là cuốn tiểu thuyết ghi chép lại việc vua Lê thống nhất đất nước, vào thời điểm Tây Sơn diệt Trịnh, trả lại Bắc Hà cho vua Lê

Nó không chỉ dừng lại ở sự thống nhất của vương triều nhà Lê, mà còn được viết tiếp, tái hiện một giai đoạn lịch sử đầy biến động của xã hội phong kiến Việt Nam vào 30 năm cuối thế kỷ XVIII và mấy năm đầu thế kỷ XIX. Cuốn tiểu thuyết có tất cả 17 hồi.

2. Ý nghĩa nhan đề Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ

Truyền (lưu truyền) kì (li kì) mạn (tản mạn) lục (ghi chép). Truyền kì mạn lục là ghi chép tản mạn những câu chuyện li kì trong dân gian. Tác phẩm được xem là áng "thiên cổ kì bút" (bút lạ từ ngàn xưa)

3. Truyện Kiều của Nguyễn Du

Vốn có tên gọi khác khác là "Đoạn trường tân thanh". Truyện Kiều là tiếng kêu đau xót (như đứt từng khúc ruột) của người phụ nữ (nàng Kiều) dưới chế độ phong kiến.

Đầu đề tác phẩm:

Truyện Kiều: Tên gọi thể hiện nội dung cơ bản của tác phẩm: Dùng tên nhân vật chính của truyện để đặt tên cho tác phẩm.

T ên gọi: "Đoạn trường tân thanh" đoạn trường (đứt ruột) tân thanh (tiếng kêu mới) tên gọi được rút ra từ nội dung cơ bản của tác phẩm "tiếng kêu đau xót toát lên từ số phận con người.

Cả hai đầu đề đều phù hợp với nội dung tác phẩm có tác dụng định hướng cho người đọc khi tiếp xúc với văn bản.

4. Ý nghĩa nhan đề Đồng chí

Đồng chí là tên gọi của một tình cảm mới, đặc biệt xuất hiện và phổ biến trong những năm cách mạng và kháng chiến. Tình đồng chí là cốt lõi, là bản chất sâu xa của sự gắn bó giữa những người lính cách mạng.

5. Ý nghĩa nhan đề Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Bài thơ có một nhan đề khá dài tưởng như có chỗ thừa, nhưng chính nhan đề ấy lại thu hút người đọc ở cái vẻ lạ độc đáo của nó. Nhan đề bài thơ đã làm nổi bật hình ảnh của toàn bài: Những chiếc xe không kính. Hình ảnh này là một phát hiện thú vị của tác giả, thể hiện sự gắn bó và am hiểu hiện thực đời sống chiến tranh trên tuyến đường Trường Sơn. Từ đó đã tô đậm hiện thực khốc liệt của chiến tranh và đặc biệt là chất thơ của hiện thực ấy: Chất thơ của tuổi trẻ hiên ngang dũng cảm, vượt lên thiếu thốn, hiểm nguy của chiến tranh.

6. Ý nghĩa nhan đề Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm

Nhan đề làm nổi bật vẻ đẹp của người mẹ Tà-ôi có tình yêu con gắn liền với tình yêu đất nước, có những mong ước vừa bình dị vừa lớn lao. Người mẹ dân tộc Tà-ôi, rông hơn là cả dân tộc Việt Nam (trong đó có tác giả) hát ru những em bé dân tộc thiểu số lớn lên trên lưng mẹ trong kháng chiến chố ng Mỹ.

7. Ý nghĩa nhan đề Ánh trăng của Nguyễn Duy

Ánh trăng không chỉ là vẻ đẹp của thiên nhiên, đất nước bình dị, hiền hậu mà nó còn là một thứ ánh sáng diệu kỳ (đối với nhân vật trữ tình trong bài thơ, đó là nghĩa tình đẹp đẽ của quá khứ), ánh sáng ấy có thể len lỏi vào những nơi khuất lấp trong tâm hồn con người để thức tỉnh họ nhận ra những điều sai trái, hướng con người ta đến với những lẽ sống cao đẹp - lẽ sống" uống nước nhớ nguồn ", ân nghĩa thủy chung cùng quá khứ. Đó chính là ý nghĩa của bài thơ được Nguyễn Duy gửi gắm trong qua nhan đề" Ánh trăng ". Ánh trăng là một hình tượng nghệ thuật mang nhiều ý nghĩa sâu sắc trong tác phẩm.

8. Ý nghĩa nhan đề Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải

Tên bài thơ là một sáng tạo độc đáo, một phát hiện mới mẻ của nhà thơ. Hình ảnh" Mùa xuân nho nhỏ "là biểu tượng cho những gì tinh túy nhất, đẹp đẽ nhất của sự sống và cuộc đời của mỗi con người. Thể hiện nguyện ước của nhà thơ muốn làm một mùa xuân nghĩa là sống đẹp, sống với tất cả sức sống tươi trẻ của mình nhưng rất khiêm nhường là một mùa xuân nho nhỏ góp vào mùa xuân lớn của đất nước, của cuộc đời. Từ đó thể hiện quan điểm về sự thống nhất giữa cái riêng và cái chung, giữa cá nhân và cộng đồng.

9. Ý nghĩa nhan đề Làng của Kim Lân

Kim Lân đặt tên truyện là" Làng "(chứ không phải là" Làng Chợ Dầu ") vì truyện đã khai thác một tình cảm bao trùm, phổ biến trong tâm hồn người dân Việt Nam thời kì kháng chiến chống Pháp: Tình yêu, gắn bó sâu nặng với quê hương, với đất nước. Nhan đề góp phần làm nổi bật chủ đề tác phẩm: Ca ngợi tình yêu làng gắn bó, hòa hợp với tình yêu nước của người nông dân Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến.

10. Ý nghĩa nhan đề Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long

Lặng lẽ Sa Pa, đó chỉ là cái vẻ lặng lẽ bên ngoài của một nơi ít người đến, nhưng thật ra nó lại không lặng lẽ chút nào, bởi đằng sau cái vẻ lặng lẽ của Sa Pa là cuộc sống sôi nổi của những con người đầy trách nhiệm với công việc, đối với đất nước, với mọi người mà tiêu biểu là anh thanh niên làm công tác khí tượng một mình trên đỉnh núi cao. Trong cái không khí lặng im của Sa Pa, Sa Pa mà nhắc tới người ta chỉ nghĩ đến chuyện nghĩ ngơi lại có những con người ngày đêm lao động hăng say, miệt mài lặng lẽ, âm thầm cống hiến cho đất nước.

11. Ý nghĩa nhan đề Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng

Chiếc lược ngà trong tác phẩm là kỷ vật cuối cùng người cha gửi tặng cho con trước lúc hy sinh trong kháng chiến chống Mỹ. Chiếc lược ngà đã chứng minh tình cha con bất diệt trong hoàn cảnh éo le của cuộc chiến tranh. Nó còn là cầu nối cho những tình cảm mới mẻ, cao đẹp ở con người. Đây là một hình tượng nghệ thuật có ý nghĩa thể hiện chủ đề tác phẩm: Ca ngợi tình cha con, tình cảm gia đình trong chiến tranh. Với nhan đề này, nhà văn không chỉ nói tình cảm cha con thắm thiết, sâu nặng mà còn gợi cho người đọc thấm thía những đau thương mất mát do chiến tranh gây ra cho bao nhiêu con người, bao nhiêu gia đình.

12. Ý nghĩa nhan đề Bến quê của Nguyễn Minh Châu

" Bến "tức là chỗ đỗ, chỗ đậu. Quê hương (gia đình, vợ con) và những gì thân thương nhất là bến đỗ của cuộc đời. Câu chuyện thức tỉnh mọi chúng ta phải biết trân trọng, nâng niu những vẻ đẹp bình dị, gần gũi của gia đình, quê hương.

13. Ý nghĩa nhan đề Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê

Những ngôi sao là biểu tượng cho vẻ đẹp anh hùng, tâm hồn trong sáng, lãng mạn của những cô gái thanh niên xung phong ở chiến trường Trường Sơn thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Ở họ luôn có những phẩm chất tốt đẹp, có sức cuốn hút kì lạ. Ánh sáng ấy không phô trương mà phải chịu khó tìm hiểu, chúng ta mới cảm nhận được hết vẻ đẹp diệu kì. Các chị xứng đáng là" Những ngôi sao xa xôi "trên đỉnh Trường Sơn, những ngôi sao dẫn đường cho dân tộc Việt Nam đi tới thắng lợi. Các chị mãi bất tử với non sông đất nước và trong tâm trí các thế hệ người Việt Nam hôm nay và mai sau. Nhan đề làm nổi bật cảm hứng ngợi ca thế hệ nữ thanh niên xung phong ở Trường Sơn thời kỳ chống Mỹ.

14. Ý nghĩa nhan đề Bếp lửa của Bằng Việt

Bếp lửa là hình ảnh thân thuộc trong mỗi ngôi nhà ở làng quê Việt Nam, gợi hơi ấm gia đình, bàn tay tần tảo sớm hôm của người phụ nữ, người bà; gợi tình cảm gia đình ấm áp, tình bà cháu yêu thương. Bếp lửa trong bài thơ còn là biểu tượng cho cội nguồn gia đình, quê hương, đất nước; cho những gì gần gũi, thân thiết đối với tuổi thơ mỗi người có sức tỏa sáng, nâng đỡ tâm hồn con người trong suốt hành trình dài rộng của cuộc đời.

15. Ý nghĩa nhan đề Sang thu củaHữu Thỉnh

Không phải là" Thu sang "mà là" Sang thu ": Thiên nhiên sang thu và lòng người cũng sang thu (tâm hồn con người như đồng điệu, hòa nhịp với những biến chuyển của thiên nhiên, đất trời bước sang mùa thu). " Sang thu "còn mang nghĩa ẩn dụ: Bước sang một giai đoạn mới của cuộc đời con người: Giai đoạn tuổi trung niên. Điều đó góp phần lý giải những lưu luyến, bịn rịn của tâm hồn con người với mùa hạ (sự sôi nổi, những khao khát của tuổi trẻ) đang đi qua.

16. Ý nghĩa nhan đề Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận

Bài thơ ngợi ca công việc lao động xây dựng quê hương, phản ánh không khí lao động sôi nổi của nhân dân miền Bắc, khí thế lao động hứng khởi, hăng say của người dân chài trên biển quê hương trong công cuộc dựng xây xã hội chủ nghĩa.

17. Ý nghĩa nhan đề Con cò của Chế Lan Viên

Con cò là hình ảnh tượng trưng cho người nông dân, người phụ nữ trong cuộc sống nhiều vất vả, nhọc nhằn nhưng giàu đức tính tốt đẹp. Từ hình ảnh trong ca dao qua các lời hát ru:" Con cò cổng phủ "," con cò Đồng Đăng "nay đã hóa thân vào hình bóng của người mẹ gầy lam lũ trọn đời lo lắng cho con. Hình ảnh con cò trong ca dao là nơi xuất phát, là điểm tựa cho những liên tưởng sáng tạo rộng mở của tác giả. Nó đã trở thành hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng nhưng lại rất gẫn gũi, rất quen thuộc mà do đó có khả năng hàm chứa những ý nghĩa mới giàu giá trị biểu cảm.

18. Ý nghĩa nhan đề Viếng lăng Bác của Viễn Phương

" Viếng lăng Bác "là một bài thơ đầy ý nghĩa của Viễn Phương. Nhan đề bài thơ tuy chỉ có 3 chữ ngắn gọn, đơn giản cùng dễ hiểu nhưng đó là khi ta chỉ nhìn bề nổi ý nghĩa của nó. Nhan đề bài thơ không chỉ là một lời thông báo về việc nhân vật trữ tình hay chính là tác giả ra Hà Nội, đến với lăng Bác để bày tỏ

Lòng mình, mà trong đó còn là tình cảm sâu nặng, là tấm lòng hướng về vị Cha già dân tộc của tác giả nói riêng, của những người dân miền Nam nói chung. Có lẽ đến đây, ta ngỡ rằng mình đã khám phá hết các tầng ý nghĩa của nhan đề bài thơ. Ấy nhưng không phải. Nếu để ý kĩ, ở câu thơ đầu tiên, Viễn Phương lại không dùng từ" viếng "như ở nhan đề mà lại là từ" thăm"- hành động hỏi thăm, trò chuyện, gặp gỡ người còn sống. Kết hợp hai cách dùng từ này lại, ta có thể hiểu được rằng, nhan đề bài thơ không chỉ chan chứa tình cảm biết ơn, trân trọng, kính cẩn của người dân miền Nam với vị lãnh tụ của dân tộc, mà còn mang theo một lời khẳng định chắc nịch rằng: Dù Người đã đi xa, nhưng trong trái tim, trong lòng người dân miền Nam nói riêng, con dân Việt Nam nói chung, Người vẫn sống mãi, vẫn mãi luôn như ngày nào.

19. Ý nghĩa nhan đề Nói với con của Y Phương

Bài thơ lời nhắn nhủ, hi vọng thế hệ sau (người con) có thể tiếp tục tiếp nối, phát huy và giữ vững truyền thống tốt đẹp của tổ tiên mình, của quê hương, đất nước. Không chỉ vậy, còn cần phải biết rõ cội nguồn của mình, từ đó sống sao cho xứng đáng, cho phù hợp, tốt đẹp. Nhan đề bài thơ đã khái quát được ý nghĩa của toàn bài thơ, mạch cảm xúc của bài, dòng chảy cảm xúc và ý nghĩ đi từ những gì nhỏ bé đời thường nhất – đi từ gia đình – rồi mới đến những gì lớn lao, to lớn – quê hương, đất nước. Ấy cũng chính là lẽ sống mà chúng ta cần phải ghi nhớ và thực hiện trong cuộc đời này.