Căp đôi trai tài gái giỏi, tuấn nam mỹ nữ hiếm hoi trong lịch sử Trần Quang Diệu tên thật là Trần Văn Đạt, người Diên Phước, tỉnh Quảng Nam. Từ nhỏ đã có võ nghệ xuất chúng, vốn có lòng mến mộ tài đức của Quang Trung từ lâu nên đã gia nhập đội quân Tây Sơn. Chẳng bao lâu sau đã lập được nhiều chiến công lẫy lừng, giữ nhiều chức vụ quang trọng dưới triều Tây Sơn. Khi Quang Trung mất, Quang Toản nối ngôi, Trần Quang Diệu trở thành một trong tứ trụ đại thần gánh đỡ vương triều Tây Sơn. Hình minh họa: Mãnh tướng Trần Quang Diệu Bùi Thị Xuân vốn là cháu vợ của Quang Trung. Từ nhỏ, nàng đã nổi tiếng là thông minh, xinh đẹp. Tính tình lại rất phóng khoáng và cá tính, thêm tài võ nghệ không kém cạnh đấng nam nhi. Bùi Thị Xuân nổi tiếng với việc huấn luyện đội nữ binh và sử dụng voi chiến, được phong tụng là "Tây Sơn ngũ phụng thư". Vua Quang Trung rất khen ngợi người cháu này còn dành tặng thêm chữ "Cân quốc anh hùng". Dù rất giỏi giang xinh đẹp nhưng tính tình nàng Xuân khá "kỳ quặc" khác xa với chuẩn mực "thục nữ" lúc bây giờ. Theo lẽ thường con gái thời đó 17, 18 tuổi đã chồng con đề huề. Nhưng cô gái Bùi Thị Xuân đã hơn 20 vẫn chưa có ý thành gia lập thất. Phụ mẫu tỏ ý lo ngại nhưng nàng vẫn đáp rất hùng hồn: - "Bà Trưng có chồng chứ Bà Triệu có chồng đâu, nào ai dám cười chê!" Thực tế, Bùi Thị Xuân xinh đẹp lại rất giỏi giang làm sao có chuyện không ai để ý đến. Nhưng nàng không vừa mắt một ai, có người ngỏ lời nàng thường vặn hỏi người ta về văn, về võ cho đến khi kẻ đó bí mà xấu hổ, thấy khó tự lui. ``````` Duyên đến theo cách tình cờ không ai biết được Bùi Thị Xuân rất thích săn bắn. Trong một lần đi săn, nàng, vô tình trông thấy một chàng trai đang vật nhau với con hổ. Chàng trai ấy đã bị thương nên khó lòng đối phó được với mãnh thú. Bùi Thị Xuân liền rút kiếm ra tay giúp đỡ, chém chết con thú dữ. Trong lúc giúp chàng trai băng bó lại vết thương, Bùi Thị Xuân mới biết hóa ra người này đang trên đường gia nhập quân Tây Sơn. Trần Quang Diệu vốn có ngoại hình khôi ngô. Bùi Thị Xuân thì xinh đẹp. Từ giây phút đầi gặp gỡ đã có thiện cảm với nhau. Về sau sớm chiều bên nhau chiến đấu giúp tình cảm cả hai càng thêm sâu sắc. Cuối cùng cặp đôi vàng cũng nên duyên chồng vợ, và được chính anh em nhà Tây Sơn đứng ra làm mối. Hình minh họa: Vợ chồng Trần Quang Diệu - Bùi Thị Xuân ~~~~~~ Tình chồng vợ, nghĩa phu thê nguyện sống chết có nhau Khi Quang Trung mất thì vương triều Tây Sơn bắt đầu suy yếu. Trần Quang Diệu và Võ Văn Dũng đem quân trả thù Nguyễn Ánh. Đường đi khó khăn, nguy hiểm khiến binh lực hao hụt rất nhiều. Cả hai đều bị bắt sống. Hay tin dữ, Bùi Thị Xuân liền đem nữ binh giải cứu. Tuy giải cứu được nhưng do lực lượng quá nhỏ nên cả ba người đều bị bắt giữ trở lại. Chuyện kể rằng về sau Võ Văn Dũng phá củi thoát được nhưng hai chân Trần Quang Diệu bị sưng phù không thể đi nổi. Bùi Thị Xuân quyết tâm ở lại cùng chồng. Cuối cùng, Trần Quang Diệu bị chém chết. Bùi Thị Xuân và con gái độc nhất cũng bị xử voi giày năm 1802. Hình minh họa Ông trời chấp mối lương duyên Cho trai tài gái sắc kết thành phu thê Tiếc rằng số phận sao quá bi ai Chỉ mong sống chết bên nhau trọn đời