Vì sao Pháp chọn Đà Nẵng là nơi tấn công đầu tiên? Vì sao nước ta rơi vào tay thực dân Pháp?

Vì sao Pháp chọn Đà Nẵng là nơi tấn công đầu tiên?

Pháp chọn Đà Nẵng làm mục tiêu tấn công đầu tiên khi xâm lược nước ta năm 1858 bởi Đà Nẵng có vị trí chiến lược và địa hình thuận lợi.

Đà Nẵng là cảng nước sâu nên tàu chiến Pháp có thể di chuyển dễ dàng. Hơn nữa, Đà Nẵng cách kinh đô Huế khoảng 100km về phía Đông Nam, sau khi chiếm được Đà Nẵng chỉ cần vượt đèo Hải Vân tiến đánh Huế. Nên Pháp cho rằng có thể dùng Đà Nẵng làm bàn đạp tấn công Huế, buộc nhà Nguyễn phải đầu hàng, nhanh chóng kết thúc chiến tranh xâm lược Việt Nam.

Đà Nẵng nằm trên ranh giới tự nhiên bắc nam, phía tây giáp nước bạn Lào, phía đông giáp biển rộng lớn, phía nam giáp đất Gia Định màu mỡ, vựa lúa lớn nhất nước ta. Do đó, đánh chiếm Đà Nẵng là con đường ngắn nhất, nhanh nhất và tiết kiệm nhất cho Pháp để có thể thuận lợi thực hiện "Đánh nhanh thắng nhanh".

Không những thế, Đà Nẵng còn là nơi thực dân Pháp lập cứ điểm Kitô giáo, Pháp mong nhận được sự ủng hộ của giáo dân khi đổ bộ vào vùng này.

​

Tại sao Pháp chọn Gia Định là nơi tiến công tiếp theo?

Chúng muốn nhanh chóng đánh chiếm Đà Nẵng, rồi đánh thắng Huế để khống chế nước ta, nhưng trước sự kháng cự của quân dân ta, ý đồ của liên quân Pháp - Tây Ban Nha không thành hiện thực. Tướng De Genouilly đang bị cầm chân tại Đà Nẵng buộc phải thay đổi kế hoạch và rút 2/3 quân (tức 2000 người) cùng gần một nửa số chiến thuyền (8 chiếc) ra khỏi mặt trận Đà Nẵng nhằm chuyển sang xâm chiếm Gia Định. Theo Tướng De Genouilly, Sài Gòn nằm trên sông, tàu thuyền của quân Pháp sẽ ra vào dễ dàng, không phải hành quân trên bộ; bên cạnh đó, quân dân kinh thành Huế một phần sống dựa vào gạo Sài Gòn, tàu chở gạo từ Sài Gòn ra Huế sẽ ra khơi vào tháng 3, nên chúng quyết định tiến công Sài Gòn - Gia Định để ngăn đường lương thực vào Huế.

Không thể "đánh nhanh, thắng nhanh" ở Đà Nẵng, nên Pháp chọn Sài Gòn làm mặt trận thứ hai vì quả thực Sài Gòn là địa bàn thuận lợi hơn Hà Nội, bởi mạng lưới sông ngòi ở đây chằng chịt, sản vật nhiều, của cải và gạo nhiều. Do đó, Pháp muốn chiếm Sài Gòn để lập nghiệp, trấn thủ, hành quân thuận lợi, thông thương thuận lợi.

Vì sao Pháp không đánh Huế ngay từ đầu?

Pháp không thể đánh thẳng vào cửa biển Thuận An ở Huế, vì Huế là kinh đô của triều đình phong kiến nhà Nguyễn nên việc phòng thủ ở đây rất chắc chắn, nhất là đường biển. Bên cạnh đó, cửa biển Thuận An chỉ có diện tích nhỏ, tàu chiến ra vào không thuận tiện, thuận lợi như cảng biển Đà Nẵng.

Vì sao nước ta rơi vào tay thực dân Pháp?

Nguyên nhân nước ta rơi vào tay thực dân Pháp là bởi nhà Nguyễn đã thực hiện những chính sách đối nội, đối ngoại sai lầm, thiếu đường lối đúng đắn, thiếu ý chí quyết tâm chống giặc. Nhà Nguyễn duy trì chính sách bảo thủ, lạc hậu đối với nhân dân. Khi thực dân Pháp xâm lược Việt Nam vào giữa thế kỷ 19, nhiều nhà tư tưởng đã đề xuất canh tân, đổi mới đất nước. Nhưng triều Nguyễn đã bác bỏ con đường này. Nhà Nguyễn vẫn tiếp tục nền pháp trị cũ; sức mạnh quốc gia ngày một suy yếu, mất dần sức đề kháng trong công cuộc chống Pháp. Có thể thấy, vì những ham muốn ích kỷ của bản thân, triều đình nhà Nguyễn đã hy sinh lợi ích của đất nước.

Trong kháng chiến chống Pháp, triều đình nhà Nguyễn cũng có nhiều sai lầm, như từ bỏ con đường vũ trang kháng Pháp, đi theo con đường hiệp thương và đầu hàng; bỏ qua những cơ hội lịch sử để giành chiến thắng, từng bước đầu hàng hoàn toàn. Ngay từ đầu, đường lối kháng chiến của triều đình đã theo hướng phòng ngự, việc tấn công thiếu chủ động, nhu nhược trước yêu sách của thực dân Pháp.

Năm 1860, quân Pháp gặp nhiều khó khăn dẫn đến việc ngừng tấn công, lực lượng địch ở Gia Định rất yếu. Triều đình nhà Nguyễn không nhân cơ hội tấn công mà chỉ cử người đến Gia Định lập phòng tuyến chặn giặc. Trong khi nhân dân không ngừng đánh giặc thì triều đình có tư tưởng thủ hòa.

Đối lập với phong trào nhân dân kháng chiến, triều đình ký với Pháp một hiệp ước ngày 5 tháng 6 năm 1862, cắt ba tỉnh miền Đông cho Pháp, đồng thời chịu nhiều thiệt thòi khác. Sau đó, triều đình cũng ra lệnh giải tán các nghĩa quân chống Pháp. Có thể nói, từ năm 1962, nhân dân kháng chiến tách biệt hoàn toàn với triều đình, chống cả Pháp xâm lược và phong kiến đầu hàng.

 

Lấy cớ nào Pháp đánh Việt Nam năm 1858

Pháp đã lấy cớ việc triều đình Huế không tiếp nhận quốc thư của Pháp do tàu chiến Catinat đem đến vào tháng 9 năm 1856 là "làm nhục quốc kì" Pháp. Mặt khác, chúng còn lấy cớ "bênh vực đạo", "truyền bá văn minh công giáo" để tranh thủ sự đồng tình ủng hộ của dư luận công giáo ở Pháp và nước ta. Từ đó, chúng đem quân "can thiệp vào Đại Nam bằng vũ lực".

Trước đó, ở Đại Nam đã có khoảng 300.000 người theo đạo Kitô. Hầu hết các giám mục và linh mục đều nói tiếng Pháp hoặc tiếng Tây Ban Nha. Hầu hết người Đại Nam thời bấy giờ không thích và nghi ngờ cộng đồng Kitô giáo. Việc triều đình Đại Nam sách nhiễu các Kitô hữu cuối cùng giúp Pháp có một lý do để tấn công Đại Nam. Vua Minh Mạng cấm đạo và tàn sát giáo dân. Khi Thiệu Trị nối ngôi có thái độ mềm mỏng hơn, cho thả một số linh mục bị bắt và tỏ ý sẽ cho tàu sang Châu Âu mua bán nhưng sự kiện đụng độ tại Đà Nẵng năm 1847 giữa tàu Pháp và Đại Nam khiến nhà vua tức giận và ông ra lệnh xử tử ngay tại chỗ tất cả người Âu bắt được tại Đại Nam.

Khi Tự Đức lên cầm quyền thì cấm đạo và cấm mua bán quyết liệt hơn trước. Nhân vụ An Phong công Hồng Bảo mưu phản, tìm cách liên hệ với các giáo sĩ để soán ngôi, nhà vua bèn cho công bố 2 đạo dụ cấm đoán Công giáo các năm 1848 và 1851. Từ năm 1848 đến 1860, đã có hàng vạn giáo dân bị tàn sát hay lưu đày.

Ngày 16 tháng 9 năm 1856, tàu chiến Catinat đưa phái viên Pháp mang quốc thư đến Đà Nẵng nhằm thiết lập quan hệ ngoại giao với Đại Nam để có thể thông thương và tự do truyền đạo, nhưng triều đình Huế lo ngại không chịu tiếp.

Năm 1857, Tự Đức lại cho xử tử hai nhà truyền giáo Tây Ban Nha. Đây không phải là lần đầu tiên nhưng lại trùng thời điểm cuộc Chiến tranh Nha phiến lần thứ 2, Pháp đang sẵn quân ở Trung Quốc, và nhân vụ này liền liên quân với Tây Ban Nha đánh nước ta.

 

Nhận xét về cuộc kháng chiến chống Pháp 1858

- Có sự phối hợp của triều đình với nhân dân kháng chiến chống Pháp ngay từ đầu với tinh thần cương quyết dũng cảm. Khí thế kháng chiến sôi sục trong nhân dân cả nước, toàn dân tham gia đánh giặc.

- Đã đẩy lùi được nhiều đợt tấn công của địch, vận dụng đúng đắn kế sách "vườn không nhà trống", gây cho địch nhiều khó khăn.

⟹ Đã làm thất bại âm mưu "đánh nhanh, thắng nhanh" của Pháp.

- Tuy nhiên, trong quá trình kháng chiến, triều đình nhà Nguyễn đã nặng nề về phòng thủ, bỏ lỡ nhiều cơ hội đánh Pháp. Trong khi đó, nhân dân ta luôn sục sôi khí thế đánh giặc, luôn sẵn sàng với tinh thần tích cực, chủ động và tự nguyện đứng lên kháng chiến.

• Triều đình tổ chức kháng chiến chống Pháp ngay từ đầu song đường lối kháng chiến nặng nề về phòng thủ, thiếu chủ động tấn công, ảo tưởng đối với thực dân Pháp, bạc nhược trước những đòi hỏi của thực dân Pháp.
  
• Nhân dân chủ động đứng lên kháng chiến với tinh thần cương quyết dũng cảm. Khi triều đình đầu hàng, nhân dân tiếp tục kháng chiến mạnh hơn trước, bằng nhiều hình thức linh hoạt, sáng tạo.

 

Vì sao Pháp xâm lược Việt Nam

Do nhu cầu về thị trường và thuộc địa, từ giữa thế kỉ XIX, các nước phương Tây đẩy mạnh xâm lược thuộc địa. Việt Nam lại có vị trí địa lí quan trọng, giàu tài nguyên thiên nhiên.

Chế độ phong kiến Việt Nam lúc đó ở trong tình trạng suy yếu. Nhà nước thực hiện chính sách "bế quan tỏa cảng" khiến nước ta bị cô lập với thế giới bên ngoài. Nội lực đất nước yếu kém trên mọi lĩnh vực.

Nhận thấy rõ những điều đó, Pháp đã nhân cơ hội triều đình nhà Nguyễn cấm đạo, lấy cớ bênh vực công giáo để xâm lược nước ta.