Review Sách Vì Sao Nên Đọc Tội Ác Và Trừng Phạt

Điều gì khiến một người trở thành kẻ giết người máu lạnh? Điều gì đang diễn ra trong tâm trí của kẻ sát nhân? Một xã hội như thế nào tạo ra những con người như vậy?

​

Cách đây hơn 150 năm, Fyodor Mikhailovich Dostoyevsky đã nêu những câu hỏi này trong tác phẩm đã trở thành một trong những kiệt tác văn học Nga: "Tội ác và trừng phạt."

Tiểu thuyết kể về câu chuyện của Rodion Romanovich Raskolnikov, một sinh viên luật trẻ tuổi sống tại Saint Petersburg. Raskolnikov sống trong nghèo khó, đầu tiểu thuyết, anh không còn tiền để tiếp tục việc học. Những lá thư từ quê nhà chỉ làm anh thêm phiền muộn, khi nhận ra mẹ và em gái đã hy sinh rất nhiều để mình thành công. Tuyệt vọng sau khi anh bán vật giá trị cuối cùng cho mụ chủ tiệm cầm đồ, anh quyết tâm lên kế hoạch cướp của giết người. Nhưng âm hưởng của hành động không tưởng này tệ hơn nhiều so với những gì anh từng nghĩ.

Dù đôi khi được xếp vào loạt tác phẩm kinh dị tâm lý đầu tiên, nội dung của nó vượt xa sự xung đột nội tâm của Raskolnikov. Từ quán rượu ẩm thấp, căn hộ ọp ẹp, đến sở cảnh sát ngột ngạt, mặt tối của xã hội Saint Petersburg vào thế kỷ 19 được miêu tả sống động qua lời văn trần trụi của Dostoyevsky. Ta được giới thiệu các nhân vật như Marmeladov, một cựu công chức khốn khổ hủy hoại gia đình vì nghiện rượu và Svidrigailov, một tên quý tộc phóng đãng và điên rồ. Khi gia đình Raskolnikov vừa đến đây, sự lương thiện của họ trái ngược hoàn toàn với những kẻ sa đọa xung quanh, cả khi định mệnh gắn chặt họ với nhau. Bức chân dung ảm đạm của xã hội Nga này phản ánh các trải nghiệm phức tạp và tư tưởng tiến bộ của tác giả. Là nhà văn trẻ bỏ lại phía sau nghiệp quân nhân đầy hứa hẹn, Fyodor bị chủ nghĩa xã hội và cải cách thu hút, tham gia vào nhóm trí thức thảo luận về các văn bản cấp tiến bị chính quyền Sa hoàng nghiêm cấm. Bị lộ, các thành viên nhóm, trong đó có Dostoyevsky, đều bị bắt. Nhiều người bị kết án tử hình, nhưng chỉ bị hành quyết giả do được Sa Hoàng ân xá vào phút cuối. Bốn năm tiếp theo, ông bị nhốt trong trại lao động khổ sai ở Siberia đến năm 1854, mới được thả ra. Những trải nghiệm này khiến ông có cái nhìn bi quan về cải cách xã hội, và chuyển sự chú ý đến các khía cạnh tinh thần.

Trong cuốn tiểu thuyết ngắn "Bút ký dưới hầm" xuất bản năm 1864, ông trình bày quan điểm rằng triết học phương Tây không tưởng sẽ không bao giờ thỏa mãn những ham muốn mâu thuẫn trong tâm hồn con người. "Tội ác và trừng phạt" được thai nghén và hoàn thành một năm sau đó, kế thừa nhiều tư tưởng của tác phẩm này. Xét trên nhiều phương diện, tiểu thuyết chỉ đi theo mạch kể chuyện thông thường, nơi tuổi trẻ đầy hứa hẹn bị sự nguy hiểm của cuộc sống thành thị cám dỗ, nhưng nghệ thuật phê bình xã hội lại cực kỳ sâu sắc. Raskolnikov biện minh rằng cái chết của mụ chủ tiệm cầm đồ tham lam sẽ mang lại lợi ích cho toàn xã hội. Qua đó, gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về thuyết vị kỷ và vị lợi của tầng lớp tri thức đương thời. Tin rằng trí thông minh cho phép mình vượt qua những cấm kỵ về đạo đức, Raskolnikov đã tự tách phần nhân tính ra khỏi con người mình. Dù liên quan sâu sắc đến các vấn đề đạo đức, "Tội ác và trừng phạt" không đơn thuần chỉ bàn về luân lý, mỗi nhân vật đều có tiếng nói và lý lẽ riêng.

Một trong những điểm nổi bật của "Tội ác và hình phạt" chính là cảm giác khiến người đọc hồi hộp bất chấp các tình tiết ghê rợn của vụ giết người ở đầu tác phẩm. Tội ác của Raskolnikov đã quá rõ ràng. Nhưng chỉ qua lời trần thuật của Dostoyevsky về những xáo trộn trong cuộc sống và rối loạn tâm lý, ta mới hiểu được hình phạt thật sự là gì và khả năng chuộc tội.