Những bài ca dao tục ngữ về cây trúc Biểu tượng trúc mai là một biểu tượng có vị trí quan trọng trong văn hóa và văn học của người Việt. Trong đó cây trúc được ví như loài cây thẳng thắn tượng trưng cho người quân tử bởi loài cây này tuy cứng mà vẫn mềm mại, đổ mà không gẫy, rỗng ruột như tinh thần an nhiên tự tại, không mê đắm quyền vị, vật chất. Dáng trúc mềm mại mà vẫn chắc khỏe, mảnh mai và thanh thoát, dân gian đã xây dựng thành một biểu tượng đẹp cho những thôn nữ thanh tú. Đó không phải là vẻ đẹp liễu rũ, mềm mại, yếu đuối như tiểu thư khuê các mà là vẻ đẹp như trúc duyên dáng, thanh thoát mà vẫn đầy sức sống của bao cô gái sau lũy tre làng. Trúc xinh trúc mọc đầu đình Em xinh em đứng một mình cũng xinh Hình ảnh cây tre, cây trúc từ một loài cây quen thuộc với cuộc sống đã trở thành một biểu tượng cho khí cốt con người và cũng là đề tài quen thuộc của thơ ca từ xưa đến nay. Dưới đây là tổng hợp một số bài thơ, ca dao tục ngữ có hình ảnh cây trúc, những câu nói hay về cây trúc. Trúc là quân tử, Mai là giai nhân Ca dao về cây trúc Ai đi đâu đấy hỡi ai Hay là trúc đã nhớ mai đi tìm? Tìm em như thể tìm chim Chim bay bể Bắc anh tìm bể Đông Tìm bể Ðông thấy lông chim nhạn Tìm bể cạn thấy đàn chim di Ai mang nhân ngãi ta đi Thì mang nhân ngãi ta về cho ta! * Ai làm trúc võ mai sầu Đào tơ liễu yếu bên cầu vì ai * Anh bứng cây trúc anh trồng cây trắc Chẳng may chỗ đất xấu, trúc mục trắc tàn Anh ở sao cho đá nọ thành vàng Trước hiển vinh cha mẹ, sau đến nàng mới ưng * Cây trúc đứng dựa bực sông, trời giông cây trúc lật Phải chi anh ở gần, dầu cực cũng ưng * Dốc lòng trồng cúc ngay hàng Hay đâu cúc mọc một đàng một cây * Đến đây thì ở lại đây Bao giờ trúc mọc thành cây thì về * Đợi chờ trúc ở với mai Đợi chờ anh ở với ai chưa chồng * Gió đưa bụi trúc ngã quì Ba năm trực tiết còn gì là xuân! * Gió đưa bụi trúc ngã quỳ Thương cha phải chịu lụy dì, dì ơi! * Hỏi đâu trúc mọc bờ ao Ai xinh, ai đứng nơi nào cũng xinh Hỏi đâu táo rụng sân đình Sầu ai đong đấu cho mình đến vay! * Khá khen thằng nhỏ trớ trêu Chặt trúc cụt ngọn cắm nêu nhà nàng * Lòng lại dặn lòng dù non mòn biển cạn Dạ lại dặn dạ dù đá nát vàng phai Dù cho trúc mọc thành mai Em cũng không xiêu lòng lạc dạ, nghe ai phỉnh phờ. * Mai lan cúc trúc, không đúc lại thành hàng Để lửng lơ bồn chậu, muộn màng nụ bông * Muốn ăn măng trúc măng giang Măng tre măng nứa cơm lam thì chèo Người xuôi lên thác xuống đèo Chim kêu núi nọ, vượn trèo non kia * Nhà người có trại cau non Tôi xin đánh tỉa trăm con về trồng Nhà người những trúc cùng thông Hoa lan, hoa huệ, hoa hồng nở ra Nhà người ở gần hay xa Chữ ân chữ ái gọi là chữ chi? * Những là lên miếu xuống nghè Để tôi đánh trúc đánh tre về trồng Tưởng rằng nên đạo vợ chồng Nào ngờ nói thế mà không có gì * Tháng giêng trồng trúc Tháng lục trồng tiêu * Thân em như tấm lụa đào Còn nguyên hay đã xé vuông nào cho ai? – Thân em như tấm lụa đào Dám đâu xé lẻ vuông nào cho ai Em vin cành trúc, em dựa cành mai Đông đào tây liễu biết lấy ai bạn cùng * Trăm năm ai chớ phụ ai Chỉ thêu nên gấm, sắt mài nên kim Trên trời biết mấy thứ chim Đã loan với phụng đừng tìm chìa vôi Trồng trúc xin chớ xén chồi Thương anh thì chớ đứng ngồi với ai! * Trồng tre, trồng trúc, trồng dừa Muốn nên cơ nghiệp thì chừa lang vân * Trồng trúc xin chớ xén chồi Thương anh thì chớ đứng ngồi với ai * Trúc với mai, mai về trúc nhớ Trúc trở về, mai nhớ trúc không? Bây giờ kẻ Bắc người Đông Kể sao cho hết tấm lòng tương tư * Trúc xa mai thì hoài lứa trúc Anh hỏi mai rằng đã có nơi mô nương tựa hay chưa Có nơi mô nương tựa khi nắng khi mưa Hay còn ôm duyên đi sớm về trưa một mình? * Trúc xinh, trúc mọc đầu chùa Chả yêu tôi lấy đạo bùa cho yêu Những câu thơ hay về cây trúc xanh Một nhà sum họp trúc mai Càng sâu nghĩa bể, càng dài tình sông Đá trúc Bám chặt núi xanh chẳng buông rời, Gốc mọc bền vững nơi vách xa. Ngàn đập muôn va vẫn cứng chắc, Bốn bề gió cuộn mặc thổi qua. * Gió đưa cành trúc la đà Tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương Mịt mù khói tỏa ngàn sương Nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ Thơ về trúc quân tử Cơn mưa vừa mới tạnh Cành trúc ngã bên đường Quân tử nghiêng mình xuống Đi qua ta cúi đầu Đông Hồ Trúc Quân Tử Giống lạ Giang Lăng đã được dành Một mai năng chiếm được cao danh Lòng không, chẳng vả phô niềm tục, Khí cứng hằng thìn một tiết thanh Sớm còn đeo chim phượng đỏ, Khuya chờ mọc cháu rồng xanh Kham chi thế gọi là quân tử Sương tuyết nào hề bén mình? Lê Thánh Tông Trúc Quân Tử Tặng: Một nửa thế gian Nghiêng mình hứng giọt nắng chiều xuân Dẫu biết sương đêm ghé lại gần Đọt trẻ kiên cường vươn búp, lá Cây già bất khuất ngả cành, thân Dù cho bão tố không hề nản Dẫu có phong ba chẳng ngại ngần Mộc mạc thanh cao mà phú quý Ngang trời chữ ngũ* trọn chinh nhân! Thơ về rừng trúc Rừng trúc Mình trở về rừng trúc đi em Ngôi nhà tre, chiếc giường tre cỏ ấm Bậc thềm cao mà em thì thấp Anh đưa em về rừng trúc nghe em. Tiếng chim mùa này ríu rít đã đông hơn Dồng dộc treo những chiếc giày lơ lửng Bện bằng rơm Bằng cỏ Bằng tóc em xanh Măng mùa mưa giờ đã đâm cành Anh hái lá giang nấu canh chua cá Cho thêm me, thêm khế, thêm hành Ngày xưa mẹ thường đi chợ Mua tán đường đen ăn bánh tráng mè đen.. Rừng trúc của chúng mình không có ánh đèn Chỉ có nến bập bùng ngọn lửa Lửa soi râu soi tóc, soi tiếng khóc con thơ và Những giờ bên nhau hoài niệm Tình chúng mình thắp lửa cho đêm Ngoài kia gió và trăng sáng lắm Rừng trúc buồn rừng trúc cũng rưng rưng Mỗi bận em đi xa nơi ấy Lá cứ vàng gió cứ hanh hao. Mình trở về rừng trúc đi em Bỏ tất cả đằng nào rồi cũng vậy Mọi dây nhợ cuộc đời theo mây khói Mãi mãi còn rừng trúc ở trong ta.
